Ka Malamalama Hawaii, Volume I, Number 13, 15 August 1898 — Page 8
8
Ka Malamalama
Ka hoa haihaiolelo no na home
Honolulu, Aug. 15, 1898.
Hoohiki Kakou.
O KA LOKAHI KA IKAIKA.
E na makamaka a me na hoa'loha, na hoa i kuilima pu ai iloko o ko kakou mau manao pili kalai aupuni, e hookaawale ana ia kakou iho mai kahi aoao ae a i kahi aoao, maluna o ko kakou mau manao pili aupuni kuloko. Ano, ma ka la 12 nei o Augate, 1898, ma ka hora 12 ponoi o ia la, ua pau, a ua kaawale loa aku la ua mau manao like ole pili kalai aupuni kuloko 'la o kakou i ka helelei, aole he aoao Repubalika i koe, a aole hoi he aoao Rogalika. Nolaila, o ko kakou olelo ana a pau i keia la na kanaka Hawaii, mai Hawaii a Niihau ma ko kakou kulana hou, aia malalo o ka malu o ka Hae-hoku o Amerika, a he poe Amerika kakou, a e hana aku ana kakou e like me ka hana a na kanaka Amerika.
No ka mea, e hiki mai ana na la e komo pono aku ai kakou, i ke oo pono ana o ko kakou noho'na Amerika, oiai hoi, e hoomalu mai ana oia ia kakou e like me kana e hoomalu la i kona lahui ponoi iho. E hana ia mai ana na kanawai o Amerika a kau mai maluna ou e Hawaii, i hakalia wale no i ka hiki mai o na Komisina, a na lakou e hooponopono mai i na kanawai kupono no kakou, a hiki i ka wa e noho mai ai ka ahaolelo kumau o Amerika i ka malama o Dekemaba ae nei; ia wa e kaupaona pono iho ai kakou i na pono o ka wa kahiko a me na pono o keia au hou o ka aina a me ka lahui e nee aku nei imua.
Mamua ae o na mea a pau, aohe a makou mea nui e ae e paipai aku ai ia kakou e na makamaka a me na hoa'loha, a pela no me ka lahui holookoa mai Hawaii a Niihau, oia hoi keia:—"O ka lokahi, oia no ka ikaika." Heaha ka kakou mea e hana ai, i loaa ai ia kakou ka ikaika? Eia ka haina o keia ninau. Eia kakou maluna o ke kulana hou malalo o ka alu o Amerika, ma ke ano Teritori, a aia ma ka mana o ke koho balota ana e kohoia ai kekahi mau luna aupuni, koe ke kiaaina a me kekahi mau luna aupuni kiekie e ae paha, aka, o ka hapanui o na luna aupuni, e lilo ana lakou ma ka mana o ka balota, ma ka lokahi e hoonoho ia aku ai lakou maluna o na oihana aupuni, malalo iho o ke kiaaina a me kahi mau luna aupuni.
Nolaila, oia ka makou i lawe mai nei i keia poo manao e kau ae la maluna e hoike aku imua o ko makou poe heluhelu a pau a me na makamaka paha mawaho, e heluhelu mai ana i ko makou manao paipai, a oia keia: E hoohiki kakou a pau malalo o ke aupuni Amerika, e miki i na wa a pau e kauoha ia mai ai, a e eleu loa kakou ma keia wahi a lawe like i ka hoohiki, ma ke kakoo ana i ke kumukanawai o Amerika. E ninau kakou. i aha ai? Haina. 1—I mea e hoihoi hou ia mai ai kela pono civila kaokoa o ke kanaka Hawaii Amerika, i kailikuia ai e ke aupuni p. g. a me ke aupuni Repubalika me ka manao kalohe maopopo lea loa.
2—Aia wale no ma ko kakou lokahi ma ka hoohiki like ana, a me ka lokahi like ana ma ke koho balota, i hiki ai ia kakou ke hoonoho i kekahi mau kanaka Hawaii naauao a kupono maluna o na oihana aupuni, malalo hoi o ka lokahi like ana o na kanaka ma ka pahu. Nolaila, oia ka makou e makemake nei e hoonaauao e aku ia kakou i keia mau mea i o la honua, o hiki mai ua wa la, a like mai kakou me na wahine Vilikini naaupo he 10, i oleloia ma ka olelo nane. Nolaila, i ko makou manao, he mea pono ia kakou e ku like iluna me ka makau-