Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 10, 30 June 1898 — No na Olai A ME NA Luai Pele o ka Honua [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

No na Olai A ME NA Luai Pele o ka Honua

Mamua aku o ka m.h. 78. o ka hu aaa o ka laapele o Vesuvia, aole man mea i hoikeia mai. Aia malalo o ka mauna o V6suvia, malalo iho o kona mau p©ai kapakai e huli pono ana 1 ke kaikuono nani o Napela, e ku ana na kulanakauhale nani o Stabie, Herculaneum a me Pompeii. a e ulu ana hoi na maīawaina a me na hua ai he nui wale, e pii ana iluna ma kela me keia aoao o j ilīa waha o ka lua, ua paa wale no i na mea kanu. lloko m.h. 68, ua hiki mai la kekahi olai ikaika loa nana i ulupa a hoohiolo i keia mau kulanakauhale, a na ia mau kauhale poino i uhipu iho i nakino ola no ka make me ka hoeha ia, i komo pu me na holoholona a me na waiwai i hoopoino ia. 0 ka 'hopena do keja man poino, ua emi a meha loa iho la ua luapole la o Vesuvia, aohe mau mea liou nana i hooulo mai i ka makau nie iea iwaeua o na kanaka e noho ana maloko 0 na pa pohaku rnabala o na kulahakauhale nani. Ma ka la 21 o Aug w n. 7 ( J, ua. ike ia aku kekahi punohu nwahi lehuahi pele 1 ka oili ana ae maluna o na mauna, a o Elder Pliny [luna kahiko Pliny], oiai oia ma ke ano he luna nui maluna o na aumoku kaua o Roma, no kona ake loa o Ute i ke an'o o keia mea kupanaha loa, ua lele aku oia iuka o ke kulanakauhale o Stabie awiwi e hiki i kalii kauhale e noho ana kona lioalohn o Pomponiup ka inoa ta po ana iho, oili aua ho lHpala]>a aJti

me na maawe oka manamana aleio ahi ma ka aoao o ka mauna, ia wa hookahi like īio me hune-ua ©leele la o ka īehu, ka pohaku, a me ka ua i~ hoomaka mai ai e haule iho me ka ikaika a me ka hikiwawe. 1 kona ike ana e aneane ana ua wahi kauhale Ja e hoopoino ia, ia wa no o Pliny me kona mau hoa i lalau aku ai i na uluna mai luna mai o na moe a pale iho maluna oko lakou mau poo, oiai na pohaku e helelei iho ana me he paka ua la ka nui. Ua holo lakou me ka mama, me ka manao ana e hiki i kahakai no ka moku mua o kona mau aumoku, alaiia, pau ka pilikia. Mamua ae oko lakou hiki ana i kahi e pa,kele ai i keia mau popilikia, ia wa 110 oia i haule ai ilalo o ka honua a make, mamuli oka ikaika loa oka hohono ea pele. I ka wehena kakahiaka iloko o ka pouli o ke aumoe, ua paa pu ka la me na huna lohu o ielehune ana a i hui pu ia me ka hohono kukaepele. Iloko o keia pouli nui, aia hoi, ua oili mai la ka malamalama a hoea mai he nanaina ano e a oneanea loa, Ona kulanakauhale nani o Stabie, Herculaneum a me Pompeii, pela lioi na kauhale, na mahinaai, na malapua nani e hoopuni ana i ka mauna o Vesuvia, ua pau iho la keia mau moa a pau i ka nalowale, ua kanu a uhipu iame na haneri tausani o na kanaka lioko oko lakou mau kauhale iho. Ua oi aku mamua o 1(>00 na makahiki, aohe wahi nanaina iki a wahi hoailona la hoi o keia mau kulanakauhale i loaa. Iloko o ka makahiki oiai kekahi poe e eli ana i punawai, aia ma keia eli ana, ua kupono iho la ka eli ia anao keia puuawai maluna nono o kekahi hale i manao ia he halekeaka. a oia no keka'hi o na halekeaka o nerculaniam. Mai ia manawu mai, he mahele nui no o ke kulanakauhale o Pompeii aoho i ulii ]>n ia, ma na hiohiona ananaina, nie ho mea la no ka hikiwawe loa oka haule ana o ka lehu rae ka pohaku i ka wu hookahi i hui pu ia mo ka hohpno ku ka©polo, ua nul ka poe i make iloko o ko lftkon mau halo ponoi,