Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 9, 15 June 1898 — KA MOOLELO O KE Kulanakauhale o Lahaina. I kakauia e Hon. Daniel Kahaulelio, Ka Luna Kanawai o Lahaina. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KE Kulanakauhale o Lahaina. I kakauia e Hon. Daniel Kahaulelio, Ka Luna Kanawai o Lahaina.

pono aua 1 ka moiaona, o ka aina. ua loaa iho la ua haie aikane a ine na hale hoowahine, ua huli hoi koke aku la oia i kona aina. hanau ia Keoneoio, a lawe mai la i kona makuakane, na kaikaina a nae ka ohana a pau, he 10 ka nui maluna o r>a waa, a noho malihini iho la taa kahi no o ka Mea Hanohano, ka Lhnakanaw.ai D. Kahaulelio e noho nei, ma kahi i kapaia 0 Makila. ITa noho a hookamaaina iho la iakou ma aa wahi i ka M. 11/1824, ualike'me /4 makahiki i hala ae noi. iil na tnakamaka heluhelu o Lahaina. ka aina momona hookahi a'u i lohe, a a'u hoi e hoike aku nei i hui pu ia me ko'uike maka no na makahiki he 50 a oi i hala ae nei. A penei e maopopo ai, aole e 'ekolu kaulahao mai kahakai mai, e ulu ana na ioi kalo nunui. e hele oe mai kela pea u keia pea a Lahaina, aia na loi kalo e ulu aoa mamua amahopo o kauhale, he ulu ko hoi īiio ka maia, na mala uala, na mala uhi palau, na mala ipu haole, ipu pu, kulina, akaakai, ka'ukama, pine, papapa, īpu pu, ohia, a pela aku, e uhi paa pu ia ana hoi ka aina e na kumu ulu, o ka ulu niu, na ko aki o ka wa kahiko o kela a me keia auo. Mai keia wa a hiki 1 ka wa eono, oia mau no ka momona o a aina » 0 Piha ana no me kein nn.u hua ai i hai ia ae la maluna. Aoie au i lolio iki, ho mau huaolelo noka auwe e i ana la hoi, ua wi o Lahaina, aole lo'a!

0 ka oi loa aku o ka puni a na malihiui, 0 ke kakui inamona, waipahe a momona ke miki iho oe me kou mau manamanaiima waiiwali a palanehe, he keu aku a ke kuhikuhinia. 0 ka Lunahooponopono o keia nupepa kekahi o na keiki laluwai a kupa o ua -iulaiiakanhuie-ner; a m c Tkou i hoToholo pu.iho ai i ko makou mau la opio, me na keiki lalawai e ae o ua aina la, ipau aku 1 ka hala ma kela aoao, he 40 uiakohiki i hala aku nei mah6£>e, oia kekahi lioike oiaio o keia, a me na kamaaina kahiko e ae a pau e oJa noi o ka aina, aole oia wale qo, o kuu mau kaikuaana a me kuu mau kaikaina, i komo i ke Kula Nui 0 Lahaina-lnna mai ka makahiki A. D. 1840 mai a ka makahiki A, D. 1863, o lakou kekahi poe nana e hooiaio mai i m-ai ike kulana momona o ka āina o ke knlanakauhale o Lahaina. He 2 mau mea nana e hoilee maopopo aku īmua o na malihini i kipa mai e ike 1 ka nani a me ka momona o Lahaina ia au oka ama i hala aku. 1. Aia mauka ikuai-i^ae—pīif -pn ala me ka hale ipukukui. he loi kalo nui no na in, o Apakaiao kona inoa, a mauī t na i 1^ le . inu loi kalo no ka Moi Lunalilo i hala, o Loinui ka inoa a ° ka oipaha keia o ka loi kalo nuihookahi o Hawaii nei, ahe loi kalo iho na ke ln Lahiialii, e pili pu ana ma kahi noho ko oukou mea kakau, ī ]ike no ka nui nio Apukaiao, he mau kapuui wale no ko kaawale mai ke kai mai, a kahi a koni mau loi kalo i ku ai, aia no hoi na Amaama a me na Anae, na Awa, na Aholeholo, na Oopu a nio na Opao ua o iiolo ana iloko o keia loi kalo, u'u lioie a momona. 1 ke ou ana o ka ai, a manao o lio-a-imu, ua makaukau no ka i'u, eia noimua oka ipuka hale. Mahelo 2. 110 mahoio ano nui loa koia o ko kulanakauhale o Lahaina. Aole i pau.