Ka Lei Rose o Hawaii, Volume I, Number 6, 30 April 1898 — Page 8
8
Ka Lei Loke o Hawaii.
Ka Hoa haihaiolelo no na home
Honolulu, Aperila 30, 1898.
E PLURIBUS UNUM
Ma ka helu 3 o ko kakou pepa o ka la 1 o Mar. ua hoakaka aku makou ma ka hapahope oia kalai manao ana penei:—Eia ka olelo naauao a ka haole. "E oki i ka mauu oi kau ka la," eia hoi ka kakou olelo naauao "Iluna no ka u-a waele e no kepulu." I ke kaupaona ana i ke ano o keia mau olelo naauao a ka haole a me ka kakou a ka Hawaii e ike ana kakou ua like a like ko laua waiwai io: ua hoakaka pu aku no hoi makou a ia ma ka lokahi ana o na mea elua a ekolu, elima, umi, kanalima, haneri a mau tausani a pela aku, e hiki ai na hana nui a pau o kela me keia ano mai na hana e waiwai ai a me na hana waiwai ole, aka, aole ia o ka makou mea i makemake ai e hoakaka, a e upu ai o na hana waiwai ole, a-no he elua mau olelo alakai naauao e kau mai nei imua o ko kakou mau maka, ma ke ano he mau kumu na kakou e noonoo ai, a e alakai ai i ko kakaou noonoo no ka pono o ka noho ana lahui Hawaii, oiai hoi keia; ke i mai nei kekahi o ko kakau oleo alakai penei:
"E oki ka mauu oi ka ka la;" ke hooiaio aku nei makou i ka oiaio o keia mau olelo, no ka mea, ke ike nei kakou i ke au o ka aina a me ka lahui kanaka e hele nei i keia wa, oiai eia me kakou na i puka gula e komo aku ai iloko o na keehina o ka noho ana kuonoono, oia hoi ke kahea mai nei ke aupuni i na kanaka Hawaii a pau, a kei mai nei penei:
E hele mai oukou io'u nei e ka poe i nele i ka aina ole; a na'u (aupuni) oukou e haawi aku i ka aina." O keia ka makou i puka gula e olelo nei, a i ka loaa ana mai o keia mau aina mai na ekena mai o ke aupuni, alaila, i mea e hooholo pono ia ai ko kakou noho ana, i mea e ulu mai ai na pomaikai mai luna mai o keia mau aina a kakou i noi ai i ke aupuni, heaha la ka kakou mea e hana ai? Oia ka makou i makemake ai e hoike aku i mea e maopopo ai ia kakou ka ikaika o ka lahui, penei ka makou e wehewehe aku, oiai ua loaa mai la ia kakou he mau kuleana aina mai ke aupuni mai, a i na paha e noho ana he elua a ekolu paha ohana Hawaii i kahi hookahi, heaha ka mea pono e hikiwawe ai ke kukulu ana i ka hale, ke kukulu ana i ka pa, ka mahi ana paha i na hana maluna oia mau aina, i mea e hooulu ia mai ai na pomaikai maluna oia mau aina?
Eia ka makou e pane aku ai maluna o keia ninau.
O ko kakou lokahi e hana like, kokua like, mahiai like, e kokua like kakahi i ko kekahi ma ke kukulu pa ana, ke kapili hale ana ka mahiai ana a me ka hooulu ana i na mea a pau e hooulu ia mai ai na pomaikai mai luna mai o keia mau aina i haawi wale ia mai ia kakou e ke aupuni ma o kona mau ekena la a Komisina hoi, a ua noa hoi ia kakou mai Hawaii a hiki i Kau-ai, oiai, ke i mai nei ko kakou mau olelo alakai; e oki i ka mauu oi kau ka la. Pela io no, e lawe kakou ina aina aupuni a me na aina leialii oi pau ole, waiho auanei kakou a pau minamina hou. Heaha ko kakou kumu e minamina ai, no ka mea, ua pau e i na haole na pake ina Pukiki na Japana a me na lahui ea-e; a hiki mai i ka wa e pau ai keia mau aina i ka haawi wale ia i ka poe a pau e noi ana i ke aupuni, me ka manao ole ae o ka lahui i keia mau pono nui ou e halawi wale ia la no i na kanaka o na aina e, alaila, e hiki mai auanei ka la e mihi ai kakou e ka lahui Hawaii, eia ka ninau; e mihi ana kakou i keaha?
E mihi ana kakou; no ka mea, ua hanini ka waiu a me ka meli, penei ka olelo naaauao a ka haole, makehewa ka uwe ana i ka waiu ua hanini. "Elike auanei kakou me na mea e uwe ana i ka hanini ana o ka waiu, heaha la ka waiwai e loaa ana ia kakou ma keia hoohui ana ia kakou a kokua pu ma na ano a pau me ka manao hana like? Eia hoi ko kakou poo manao ke i mai nei; o ka lokahi oia ka ikaika, oia hoi keia; e kokua aku kekahi i kekahi ma ka hana, a ma kekahi ano ea-e paha e paa ai ka pa, paa ka hale o kekahi a mahiai ana paha, hanai holoholona ana paha, a hooulu ana i na hua ai a me na mea pomaikai a pau e ola ai ka naho ana me ka pololi ole o ka Opu, e ohi ai i na hua o ka honua mamuli o ka mahi ana i hooulu ia mai e ka ikaika o ka lokahi like ana, a ma ia lokahi like ana, ua loaa ia poe ohana Hawaii e noho a koakoa ana i kahi hookahi, a lokahi like, e hoohui ia lakou ma ka hana, he pomaikai, he kuonoono, pau ka pilikia, a lawe mai a ai ina hua ohaha a ko kakou mau lima ponoi i hana ai, mamuli o ka ikaika o ka lokahi, o keia alahele a makou e kuhikuhi aku nei.
Aole keia he alahele no ka mea iloko o ke dala, o ka makou mea e hoike aku nei o ke alanui o ka poe nele a uuku o kahi dala, a i mea e pono ai lakou, o keia wale no ka makou alanui hele i manao ai o ka hoohui ana ia kakou iho a kokua i kekahi me kekahi, oia wale no ke alanui hele, a i kulike ai hoi me ko kakou poomanao e kau ae la maluna; o ka "Lokahi ka ikaika."