Ka Lau Oliva, Volume IV, Number 12, 1 Kekemapa 1874 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII IULESIA NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE-ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.

MOKUNA I—Hhi,C 2, | O KEIA waina, no Ilelene loa mai no ia, j a no ka ikaika loa, aia wale no me ' .... i ka hoonui ana i ka wai e hiki ai ke inu ia, a iua e inu wale ia, he like me ka make j ke ona. Aka, me kona ikaika nui, ua j olelo ia, he rnea hiki ole i ke kanaka ke pale ae i ka lalau aua i ke kiaha no ko onaona maikai oke ala. Mahope o ka makaukau ana o ua mea a lulesia i manao ai, noho nanea iho la lakou nei, me j ka makaikai ana i ke ano o na mea kupa- j ianaha o loko oke ana. \Maloko o ke keena kuke, e waiho mokaki ana ka io o j na ano hoioholona a pau ma ka papahele, ; ma ka runii waiu, e ku paila ana na kini j waiu kao, Mawaho iki aku ka pa ona ; holoholona, ua hookuu ia nae lakou :ra ua ! Oiai lakou nei e nanea ana i neia mau \ mea ano hou, lohe aku la lakou i kekahi ' nakulu, nana i pani paa i ka lohe o na pe- j ]HMao o lakou, me he la he kuahiwi nui e ■ olokaa ia mai ana. oka iiuli hoi ana j mai keia o ka me* nona ke ana mai na ! kula mai o kela huli o na kahi i' hanai ai i na holohoiona a ahiahi, a huli I hoi uiai l:k Ika hiki ana oua rilikua nei 1

ma ka ipuka o ke ana, hoolei iho la ia i ka paila wahie nui e kau ana maluna o kona kua, a oia ka nakulu a lakou i lohe aka at I ka ike ana 'ku o ka poe Helene i kona kino, holo aku la lakou mao a maanei o ke ana e pee ai, aole o kana mai o ka nui. O Poleperausa keia, ka Pilikua oi o ka nui me ka ikaika o ka poe Kalepeeo, ka mea i kapa ae iaia ke keiki a ke kupua o ke kai. Ua like kona kino me kekahi kna-hiw-i, kona waha ua like me kekahi awawa, koua maka ua like me ka uila, a o kona leo, ua like me ka liekili ikaika loa, a o ka nanaina o kona kino holookoa, he mea weliweK loa ina maka o ka poe Helene, a koe wale no ko lulesia manao koa. E hoa mai ana no i na pua kao ana, a liookomo loa aku la i na kao wahine iloko 0 ke ana, a o na kao kane ua waiho iho mawaho. Lalau iho la ia i kekaln pohaku nui, hiki ole i na bipi he iwakalua ke kauo, a kukulu aku la ma ka ipuka o ke ana, a hhomaka aku la e uwi i ka waiu o na kao wahine, a pau ia, hoomaka aku la e ho-a 1 ahi, a pau ia, ku ae la iluna a alawa ae la mao a maanei o kc ana me kona maka nui, (o keia poe, hookahi walo no o lakou naaka, aia mamua pono oka iae.) Na ke ano koliuliu o ka maamaama i hoike «*» i kona ike i kekahi o ko luleaia mau koa. " Ea, e 11» maUliiui ! owai uukuU ? he poe kalepa auei a he poe aihue powa paha ?" Me ka leo nui weliweli ia i hoopuoho mai ai i keia man hoaolelo, a haalele mai la ka ikaika o ka leo o na malihini, a hiki ole ke pane aku.

O lutesia hookahi wale no l;a mea i howluulu ae i kona manao koa, a paue mai la, " Aole makou i l'iele mai 110 kawaiwai, aole hoi ma ke ano powa, aka, he poe Ilelene, i hele auwana mai Tarioe mai, oia kulanakauhale kaulana, malalo o ke alakai ana a ke keiki hiwaliiwa a Atoru?a, na makou i hoouka kaua„aku, a waiho aku la he puu lepo. Aka, aole mamuli o ia mea, e hookiekie aku ana makou, ke kukuli hoohaahaa aku nei 110 niakou iniua ou, ka mea a makou i ike ai he oi aku ka ikaika mamua ae o makou a pau, a ke noi aku uei i kou lokomaikai e ae

mai e luana pu me oe.ma&uei, no ka oiea, o ka hoopilikia ia ana o na malihini, he mea kue loa ia na love, a e huhu loa ana ia ina e hana ia mai kekahi mau hewa ia lakou." 4i Ekahupol M wahi a ka Piliku;\, " o ka hele ana mai kahi loihi mai e kamailio mai ia'u 110 ka makau i na akua. O makou o ka poe Kalepeso, aole manao no ko oukou love, ka mea a oukou e kaao nei na ke kao i hanai iaia, aole no hoi i ua mea kauiaua o oukou. l'a oi ko makou īkaika mamua o iakou, aole kan&lua no ke kaua aku me love, ina no o oe a me ko oukou lehulehu a j>au ke hui pu ana me ia !" A ninau aku la ia ia lakou iua he mokn ko lakou, a iua he lehulehu hou aku ko lakou. Aka, o he nui koaa uoonoo, pane koke aku la ia i ka Pilikua, aoie o lakou inoku, no ka mea, ua pau i ka uahaha ma ka mo&na, & aole no hoi o lakou lehulehu aku, Aole i pane hou m&i ka pilikua, aka, lalau koke ae la i na kanaka elua e kokoke mai &na ma kona aoao, a me k& ikaika nui paki &ku l& i& l&u» m&

ril Zi'.r sr^r." ka pw, Q ;k« k Im Kileaeaou j oi «bo i» »o kv»k+ i* raara«| W» aole kipa ia o ko oaan _ $ kanak», na* ka poe wale no I il| ma ka aiiA, . ka pau ana o na kanaka elua'i inu ae la ia i kekahi maa pakeke «I « īaieeia ī kana pabifca?a, ne ka roanaj> paa e o h Hīnānmn o ka enenii ino; ak% noonoo noq tkf ina e nawM oMaā ka por haku nni ka wa&& o'Vē +. • ,pait> loa auapei lakou lUō; 'bo k maa luua*, hoihoi fuwnnit>ti «'lMi' » p.U iloko 41 hoo«MMMMorii i lik< me I ka pau ana o keia, a v ho la ī ks-w^Nr-irarka<y^ _ a "ōlōtei aku\ la i ka pohaku paepae o ka puka, a hoalaku la ina kao iwaho. Ika pau an> o ua kao iwaho, pani hou mai la i ka waha me ka pohaku.

I ka hala ana o ka pilikua, hoomakn iho la o lulesia e iini i wahi uo lakoa e pakele ai, a komo koke mai la k» 11001100 iloko ona, Lalau aku la ia 1 kekahi o na laau nuuui a loihi o loko o ke ana, hana iho la a like me ke kuikele ka oi o mua, a hoakaka aku la i kona mau kaoaka i ka lakou mau hana ke hoi mai ka pilikua. I ka hiki ana i ke ahiahi, hoi mai la ka pilikua me kana pua kao, 110 kona auo pihoihoi i ka hoomauao mau no kana mea

ai, ua poina ia i kana mea e hana ana, a hoa aku ia i ua kao kaue, a hookoe aku la i na kao wahiue mawaho, aohe hoi o like me kaua hana mau. Ika pau ana o keia, lalau hou aku la he elua inau kauaka hou, a o Uko ine mamua, pau ae Ia laua i ka ai i;w X a keia mea i hoopiha iko lulesia puuwai me ka wela ikaika o ka inaiua, a lalau aku la ia i ke pola waiua, a haawi aku la me ke ano hoalohaloha i ka pilikua. <l E ke Kalepesa," wahi ana, oluolu i kou ahonui « inu aku i keia pola waina onaoua mai ka lima aku o kou poe malihini; ho mea uaua e kawiU maikai ina io kanaka au i ai aku e hoike aku uo hoī i Iw' auo oka waiua maluna o ko makou uioku inaaiua o koua (voholo aua i ka waeiia moana. O ka'u noi walo uo, ina e ike oe he ovaikai, e lawe holookoa oe i ke eks> ili, a e hookuu mai hoi ia makou. - lie ouiio aole paha ou iko mau i aa malihini tna kou aupuni nei, ina me keia kau hookipa ana ia lakou."

ī*Uu ni&i l:i k* piiikikA a ipa ka iHKMkOi'» 010 i ka nuuiiea nai o k« k?iki alu Ueleno, » i ka pau m oi» poU waiua, nouoi hou mai U ia» me k* lioowmikai pu iuaī ika ima nana i ha*wi akiv Ninaa ui.ii la U U lult*U i kooa inoa, Mno ka he *>ak*make au e haawi aku i keka-

. ~i 9 17'.tl . k» ( p. t k««, k« oi •*» ?k» «Wk MHIM «MMPk.< . WKnwllo*' ak* <6 6, aS4 r WISL - wiMi» h&M Iwa trfcdk'i 1 WSAj*mlm oi^leirlWl^>W^^^B|gW pd%" wahl * ks pīlikaa, "eii k* 1 * ■»- k*a*i»oe, e Mi 'm ae malmpa k*,.» o• ke ku*km bop» i l »»« , «; «.«i A? koke Uk» iHi^ ft »> j W ifi fc . ■ ;!: T «LnIiRS.UH . BD9C[ ■ T £&r~ O Ana kekahi o na wahlae tttn ; lehulehu a Brigham Yoon& ke poo o k& poe Moremona, ua hoopii oia i ua frf>n*> j oei *na e oki Ua piena nae na poo nei a jo ka poe mare lehulehu, a ke hoole nei" oia aole ia he wahi&e nabt ma ke aao o keia aoho kino aoa; *he vahioeiaai >1 ka! < Akamai no! lna na* «a hoomaka na poe | wahioe nei e hoopii, o ka hannaele laai koe o ia hui t a inae pau ka mare iehalehu o ia poe hul, o ka heleiei loa akn ka hopeua. £ri?~ Ma ka Poakoiu, la 18 o Nore«BaI ba, ua ouiamalu mai na ao o ka lewa a po | ia la, a ma ka Poaha ae, ua aaki paa mal | la na ao hakumakuma a ponli ka lewa, a | haule mai la na pakaua koikoi mua o ka I hooilo, a me ka makani ikaika mai ka | hikina 4 afan mai, i kana mai ka nui o j ka ua a me ka makani, a ma ka Ia Sabati, | pau ka pa ikaika ana mai a ka makani a me ka ua. Ao na moko nae i holo aku 1 mamua o ka wa i pa mai ai ka makani a me ka ua, ua loaa iakon ma ka moana a ma ke awa i keia a o AUa*** hoi na pahua ka ikaīka o ka niahu, aole e hiki pouo ko liolo aku ma koua uiau awa i maa mau iaia.

LOKOMAIKAI KA HAWaII Ik>ko o na mahina i h&la ao nei o keui makahkki, ua honhinln kekahi «rahtM m«iWi 9 kuU»ak*uh»]e ina Napepa tmu B«k«» iUwMi o kei* a m* k»ūi *»o» a u kwii aku oia ia mau «« aa ka iima o k«kahi makamaka i Oreg»oa, wo i»a Hawaii * noho mai U ma ia wahi i«rae«ia • b !ahui malihinl A iloko o kfta mao kok« iho iHH, na loaa mai i oa wakiM a«i ma keia kulaaakaohale k«kahi paha kamaao mai na kauaka Hawaii mai o Oregooa» bm ua olek» aao lik« me keia: wKe kaairi aka nei aakow ikiaia wahi ia cx» me ko makou aioha p««B«ka4m kakakū Ua olioli nui makou i ka halawai m ana me na Nu|ve{>a a me na Bak® au 1 lKKKiiia aai ai ma ka iima 0—