Ka Lau Oliva, Volume IV, Number 9, 1 Kepakemapa 1874 — Ke kumu o ka ino-oia ka Huikau. [ARTICLE]

Ke kumu o ka ino-oia ka Huikau.

£ ka Lau Oliva. ; —Aloha oe: \ Aole i paa ka lia aluka a ehaeha lakni, ke-hoopaka hoa ako nei aa no aa mea i hoike a i oleioia maioko o koa kino ma ua helu o na mahina i te)a ae, a no _ ka minamioa kahohonu i ka noho ana o kda a me keia mba ilokoo ka noho haikaa. (Aka, aole nae paha kakoo i hoomaopopo a malama pono ē akaka lea ai na kamu e hiki ai, ake mea paakiki no paha ke imi a ke hooko i na mea e ulu ai ka lahai, pela paha ka manao o kahi poe.) He hiki no, aia a malama loa me ka makaala, a makaa i ke Akaa, a pela e malama ai i na kanawai o ka aina, no ka mea, oia na koo ikaika e tnalnhia ai ke aupuni a me na kanaka malalo o ia maa mea, a e kulanalana ole aTka noho atta me ka maluhia. Nok%mg& ) he kulana pono ole ko ke kanaka nOho ana, aole i malama pono iaia, a ma ia mea, na hoolilo nui lakou mamuli o'na hana lealea a pau ke ola kino, a mai na makua a kau mai no i na keiki, a ewe mai no a lilo he kumu hana nui no kana mau pnlapula e hahai ai ma kona mau kapuai. E nana a e kilohi ike kulana a me na manao paa o ko ka haole noho ohana ana, aole lakou e ae a makemake iki ma ka noho huikau ana ma ka home hookahi, he kapu loa, a pela ka ai ana, i na he mau keiki eiima a eono paha, a hui pu me na makua, aole huikau ka lakou ai ana, e like me ko lakou heluna, pela no lakou e kaana ia ai a lawa like, no ka mea hoi, aole loa e hiki i keia a me keia ke uhaki i ka rala, oiai, he kanawai paa ia mawaena o ke kulana o ka poe hanohano a me ka poe waiwai, abe kapu loa. O ka home ponoi a me ko lakou ai ana, ua ai kapu lakou me ka maluhia loa ma ko lakoa wahi ponoi. Aole eae ia kekahi mea e komo maloko ke lohe mua ole ia ka mea e hiki ana ihuia, aia a lohe mua ka haku n#na kahi, &aila, ua ae ia oia me ka laana oluolu maikai ana, aole nae no ka wa loihi, aka, he manawa wale no. Ama . keia mau mea a pan i hana ia iwaena o ia " poe, na maoli i ka~rhaluhia, hanohano, he kapu ame ka ftehia ma ko lakou mau home. Nolaila, ua hahai mai no ka lakou maa keiki e iike me na rula a na makaa i ao a i kuhikuhi ai ia lakoa, a pela mau no e pii ai ka hanohano, maiuhia, noho pono, akahai, hoolohe, malama, hana, hoopololei, hoopono, hahai i ka ike, pale ana i ka ino, i a makau i ke Akaa. I

O keia mau mes a pau ana makua i ao ai, ua lawe mai lakou a malama, a hooko € like me nk mem i kuhikahiia, o ka rula a me na ka&avai, oia ka mea imi iwaena o ka noho ana o ka poe naanao, aole lakou e uhaki a haoa e like me ka poe hupo a pupule. Ano ka hoolohe, ke ike nei kakou i ka pii malie ana o ka ulu o na ilikeokeo a keehi paa m&luaa o na kaiaulu ponoi i hoomoamoaia e na kupuna o kakou e moe nei iloko o ke kau a me ka hooilo, a he aupuni hoi i like ole ka noho maluhia ana e like me keia. A nolaila, e pono ia kakou ke hahai mamuli o ia mau knmu kuhikuhi, a lilo ia mau mea a pau i alanui e hiki ai ko alakai e like me ka olelo i haiia maluna ae, a pela kakeKi t hooko pololei ai me ka malama poDQ»''aolfe no e nele ka haawina mai luna tnai iloko* kel» a me keia ohana

A ma ke an o ko ka Moi Kamehameha II nohoalii ana, oia ka wa i hookum\iia mai ai ka poha ana o ka malamalama o ka pono Karistiano, a kiola mai la i kona mau kakuna olinolino mahma o kona noho aupuni ana, a liio ka pono a na Misionari i lawe mai ai i lamaka nana e alakai a e hoopau i ka noho pouli ana mawaena o na'lii a me na kanaka» Ia wa, ua hooliloia o Kaahamaoa, oia ka makaa o ka poao mawaena o Ua «uu Mokapani» na&a e alakai a e hoohuii i na T lh, ka poe koikoe a me aa kanaka e malama i ka pone o KrUto, a nana tto i hoopan a i hoohiolo i na akaa kii, % k&aptt*i heie oia ma koia a me keia

wahi e hakilo. & e boolohe ml ka aea e kne i kana kaaoha, «a kliiia olele, (< liia be alii' i malama a ho&oheole, e neie i ka aioa a e kiol&ia ma kahi'e, a ina hoi he kanaka e puhiia Ike ahi" Sfb kamea, o Kaahamana ka mea manaim! inalana o keia raaa Paeainamai Kiihan, a lilo kana olelo S s, Baea weliWeU a makau ia, a hnli riai na'lii a me na kanika mamnli o kana pono i hni a i pauiete aii, a l»lihi nei ka ehea o ka pono malahia ana ikooikaika ai, a lilo i Kiahoomanao na kakou e |>aana maa ai me ka oiioli.

E kun lahui, e noonoo a e hakilo pono aku i ke kumu a me ke kahna o ka emi ana, a me ka mea e hiki ai ka ulu ana o ka lahui i keia wa. No ka mea, ua hewa ka honna i ka lele mua ana, a he hope ka ke Akua, pela ka mea i wananaia.. Oka pono a me ka malahia o ka aina kau e ike nei, ke Kumakanawai a me na kanawai l. ka mea nana e malama a e kiai i na pono kino o kela a me keia e waiho nei imua ou, a o keia mau mea a paa, kc hoike mai nei i kana mau hana kokaa ia oe, a i kahi wa e nauahu mai no, oiai, ua hahaki oe i ke kanawai o ka aina, a ku ka hewa, a he aha ka mea nana e wehe i keia pilikia, o ka uku aku ke kumu nana e hoopau i na mea i ahewaia ai, a oia wale no ka puu kalahala o na mea a pau i hana i ka hewa a kue i ka mana o ke kanawai, a o ke koo ikaika no ia a me ka puuhonua nana e umii e paa ai ke aupuni a me ka noho'na oka lahui maluna o keia honua. O na hewa mama nae ka mea hiki ke uku ia, a 0 na hihia karaima a me ka lawe oia, oia na hihia ino loa hiki ole, a hookahi no uku hoopai o ke kino ponoi, o ka hoopaa aku ma kahi paa me ka hana ina hana ooiea a hala ka heluna o kona nku hoopai 1 ahewaia ai, a o ka mea pepehi a lawe i ke ola o kekahi, e liia oia ma ka amana e like me kona iawe ana i ke ola o hai, a oia ka hopena weliweli a me ke kiko eieele a ke kanaka naauao i imi ai me ka noonoo loea ana a kau i kanawai, oia ka mea e maluhia ai ke aupuni a me ka lahuikaaaka a pnni ka honua. \ E nana a e hoomaopepo keia ar aj* ,l k«?te i na mea i olelo ia malnna, e ala like mai kakou a e noonoo akahele pu no keia kumumanao, aka, ke i maf nei ka lua huna o koV lunaikehala, o ke kanawai ka mea e make ai, a o ke kanawai no hoi ka mea e ola ai. (E ka poe heluhelu, ua kamailio aku au ma na helu mua no ke emi o ka lahui mamuli o na kumu a'u i hoike aku ai a koe no kekahi, nolaila, ke lawe lipu mai nei au a hoike aku imua o oukou, ka pololei o ka'u wehewehe ana a me ka ole, a ina ua paewa a lalau, o pono hoi o kala mai ia'u.) Aia iloko o ke au a me ka manawa i hiki mai ai ka olelo a ke Akua ola ma Hawaii nei. a lilo ka pono a me kana olelo i oopalau nana e waele a e hoowali i na manao ahiu o kela a me keia e noho ana iloko o ka pouli a me ka noho hupo, a puka mai la he ao malamalama. O ka olelo a ke Akaa, oia ka mua, a o ka lua, oia ke kanawai, a o na mea nui keia a kakou e hoomaopopo ai, na pono o ka uhahe a me ka pomaikaī o ke ola kino ma keia ao.

O ka noho'na laahia mawaena o keia lahui ua nalo, mai ka poe kiekie a hala !pa ilalo, o ka ai kapa a me ka noho kapu ana ma kou home ponoi, ua like no ia me k& heiau i |ioolaaia, a lilo i kumulau hoolaha nana e malama a,e hooka A i keia wa, ua olelo ka poe naauao, o ka rul&, oia ka mea nui mawaena o ka ohana, oia ka (ai kapu a me ka noho kapu ana,) a pela no na kanawai e waiho nel - O ka nui o na haia a me na hewa ke kamu nana e lnoaai nei iloko oka make ? A pehea la i kiki ai, e pono e nka mna aku oe i klia aaa hana hewa a paa, a e haawi aku i b akn mohai oiaio me ke kulou hooauukai «ka imoa oka Mea Mana Loa, e like ma k» mea i w»ntkuua u§* ka Palapaia HeoM&k» e pooo e hooaudie& ak« me ka hooki ele i na hna p«le me ka mihi ia 1 Aloha HAWAH.