Ka Lau Oliva, Volume IV, Number 6, 1 Iune 1874 — Ka Enemi ino nui o ke Ao nei! [ARTICLE]

Ka Enemi ino nui o ke Ao nei!

Ka makk hoi o ka Lahui Hawaii !

Ke kokolo mai nei ke anu huihui, aole hoi o ka huihui anuhea, e hooluolu aua i ke kino wela o ke kanaka, aka, he mea e keia anu lia, a ke lawe mai nei i na ao poluluhi o ke kaumaha i ko makou puuwai aloha ia oe e ka lahui Hawaii, ma ka hoomaopopo ana iho i ke kulana o keia enemi luka, iwaena o kakou nei. Eia ma na kapakai uliuli o keia Pae Aina nani, iwaena o kona lahui makamae, #pko o na makua, a maluna hoi o na hiof feio»a o kana mau mamo opiopio, keia enemi hookahi nana «. *, i «w*a aku i na luakupapau o ka pouli, a me ka inea o k#, noho ana, hoopai ikaika a ke kanaw;ii, ka Ta J fpi& nui o na laHui o ni n ui, i na kau i hala, a hiki mai i keia au o ka manawa, me ka menemene ole. A mahope iho o ka hoomaopopo ana i na moeje!o weliweli o ia mau poino nui, ka ike ana hoi i kana mau hana ino a me ka make—" E ae aku ana anei oe e Hawaii, e lawe ae keia Kupua o ka poino i kulana nona mawaena o kou lahui kanaka P A e lu mai hoi i kana nmu liua awahia maluna o kou ilihonua inaemae ?" E Hawaii! E hoolohe i ka leo uwalo a kou Kleh' o ka pono. ka Lau Oi,iya hoi o ke ola a me ka pomaikai: " Mai hoopa i ka Waiona." He nui a lehulehu na kanaka i lalau i ke kiaha, i hele a aleale me kona wai make, a inu ae la ma ke ano lmuoli, me ka Aole no ka noonoo i haawi ia mai e ke Akna ma ke poo o ke kanaka, ke kuinu o keia, aka, ma ka manao wale no o ka naau. Ma ka hui pu ana me kekahi mau hoa, ua komo aku iloko o na lealea hauuiia, a kupu ae la ka mauao makemake o loko no na mea i liana ia mai imua ona, Ua hiawi ia mai la ke kiuha waiona iaia, a iloko o na hoalohalolia ana ma na ano hoowalewale apau. auwe! iui ae aku la oia e kuni ia kona kino me ku hao wela a ke Diabalo. Ile ano mikomiko wale no ko ke kiaha mua, a he kunm hoala i ka hae o ka puu no ka panai hou mai. Holo lou aku la a hui me ka 1010 o ke jkk\ ka lua o ke kiaha, a hoomuka ke ano nawaliwali o ka mana kup;uv o ke kauaka. a iloko o ka manawa jx>kole, ua lilo i mea ole. 0 ka nele ana o ke kanaka i keia inaua. o kona haule ana no ia malalo ihoo ke kulan'a o na holoholona." I ke kolu a uie ka aha o na kiaha, luK>tnaka ka lajm, ka wahuiu, a me ka makoinako hakaka. A

i ko komo ana o na kiaha kaulele hou iho, | o ka wa 110 ia e haalele mai ,ai ka noonoo < kanaka, a aole e ika i kana mea e hana ai, aole hoi e hiki ke kokua iaia iho. lj kekahi la ae, ua hpomaka mai k ka mai,! U ua kupow ole no hi hele ana i ka han& Oka laau a kona hoa'loa, (oia hoi ke kanaka kuai waiona) o ka inu ana i hookahi kiaha, i mea nana e hoopau aku i kona ano poluea, a me ka haalulu o na ami. Iloko o ka eha nafulu o kona poo, a mej ke nahu o ka opu, ua komo mai la ka manao kuMhewa iloko ona, no ka pono 0 kona hoa'loha, a lalau hou i kie kfoha a inu. He mea maopopo, eiwa no loko mai o na umi a pau o keia ano, o ka ona hou aku no ka hopena. Ua komo maila ka ono, i hoala ia ma keia ano, iloko < ka opu o ke kanaka, a o ka hopena o ia mea, oia no ka lilo ana o keia enemi ino he waiona i Haku, a o ke kanaka me na~ pomaikai a pau a ke Akua i haawi inai ai iaia, he Kauwa. E hae nui Ana kona puu i ka waiona, a ua nawaliwali loa hoi kona mana kupaa no ke pale aku. Ua" liala, ua haalele mai ua mana kupaa nei, na haawina noonoo ua make, o kona kulana hanohano, aole, ua nalo, a he ninau wale no no ka manawa, kona haule ana iloko o ka lua mimilo o ka lapuwale, a me ka make weliweli, a ka waiona. He moolelo keia, aole no ka mea hookahi, aka, he mau tausani miliona, no lakou ka manawa e hiki mai ana, i hoonani, a i hoohauoli ia me na manao lana, 1 hoopiha ia me na haawiua o ke kulana kiekie a me ka hauohano, aka, ua kaoo e, a ke ka-i la na wawae ma ke ala o ka hilahila me ka poino. u Mai inu! He ikaika, wiwo ole, ahe koa, ke kanaka e hoole ana. Ahe lapuwale, he hohewale, ke kanaka e ae ana."

He mau haawina kiekie, a hanohano ae kou e Hawaii iiuuao ke ao nei. upuiw lioi o ke Akua, rua ka lilo ana Ilahui hoopono, mamua o ka makemake o ka poe e hanaino mai ana ia oe, no kou hooliaahaa ole iho i kou kulana, a hanaino ia oe iho ma ka inu ana ika waiona. Ina ōe e noi ia mai e inu, e haawi koke aku i ka. " Aole," me ka wiwo ole. H;uiwi aku ke kua i ka hoowalewale. a e hoomanao ae i ka hoopai weliweli a ke Akua, maluna o ka lahui iuu waiona, e lioomanao i kou kulana imua o na Aupuhi naauao : mai palaka i ka lianohano o ka inoa; mai poiua i ka ohana, ka ilihune, a me na karaima e ala mai ana, ke " Ae " aku oe. E pale aku iaia, nie kou ikaika apiiu, i ulu hou ai kou lahui kanaka, manma o ka hiki ana mai o ka manawa e«alowale loa aku ai, a hiki ole ke hoihoi hou mai iaia, e noho ma kona kulana mua.

He pio paa loa ke kiiio o ke kanaka Aterika ke kxia a-ku i na powa aihue kuaj>A;i o na nuyjua liikina ; u he kulana lapuwalo lioi ko kc kino. lie make mau no ka uhane, a lie lilo i inea hilahila ia, ka mea i pakaawili ia e na upena a keia iuo nui lie waiona. He kulana malalo iho o na mea apau a ke Akua i hana inai ui. Mai inu oe i ka waiona, e Doho nie ka inaluhia, luKnkaika ma ka hana, a e hana ine ka pololei, a. e kau inai no avia nei ka lei momi o ka |H>inaikai, ma kau mau haoa a jviu. Mai hoo|vi oe> a c hvw maii aiia i kou jh>o ka iiooiuh> kauaka, a me na liina ikaika, ka mana hiki hookahi nana e }xile aku i na pilikia a nie na {K>irio o keia ao, malalo iho o ke Akiīa o ka lani. Ihn>kahi w;vle no wai i lux>lako ia mai no kakou, oia hoi ka wai huihui. E iho ana me kona nani a piu. ma ka aoao t> na puu uli o ka uka waokele, e owe hole ana i ke kulu*umoe na kahnwai o ka

ilu lāau, a e hoopuhi ana ina opuu pua >ke kakahiaka nui, ine kona huihui. 0 ie kauaka, ka mea i hana i& mai i alii lualuna o keia mau nani a pau, ua hoohalahala, a imi aku la i keia waiona, ka mea-hoi nana e luka nei na lahui k&nakū 0 ke ao nei. He mea maopopo i ka lahui Hawaii, he. puu dala nui ke hoolei wale ia nei, iloko o kela me keia makahiki pakahi, no neia mea he waiona ma keia Aupuni 0 keia puu dala, ua lawa no ke kuk'ulu ana 1 halekula hou ma na apana a }>au o keia mau Mokupuni, me ka hoomakaukau pu jina ī na pono hoonaauao, a me ke koe no > kekahi hapfe no ke kokua ana ia hana. Ke waele aku nei kakou i ala no ka lahui -opiopio e ukali mai ai, a he pono ia kai kou, na makua o ia mau mamo, ke waiho iku i na kumu me na kulana o ka pome ka holomua, no ko lakou hoo'maamaa ana. Ao ka hana mua iko ai 'keia mau leo uwalo, " 0 ka hoolei ana ae i na koloka eleele o ka ona mai ko katou •mau kapakai aku nei." 0 na ola i hoopoino ia o kekahi poe kanaka o keia lahui e ka pepehi kanaka, īe poho nui iano keia Aupuni, i hiki ole ke pakui hou ia, a hiki ika hojienao keia ola ana. A pehea oe e Hawaii, oka ae iku anei ? Aole! mai ae oe, aka e haai na pal&pala noi iniua o ko kakou nau Lunamakaiiinana, ka Hale Ahaolelo <au Kanawai hoi o ke Aupuni, e hana i Kanawai e paa aku ai i ke komo ana mai o keia enemi ino, i kunm e ulu hou ( i kou lahui i aloha nui ia. Ake pule ae uei makou no kou kupeia ana, me ke noi iku i na Lani e haawi mai ia oe i ka jwile kaua ikaika o ka lanakila, me ke kokua i>u mai ma ka hoopuehu ana aku i keia iioonihoawa. Mai ae aku iaia e noho iho no ke kahi manawa, aka, e kipaku koke aku, no ka mea. o kona io, he wai make na ke I)ialx)lo. Ako keia, na ke au o#inaolHr»ti h(Wke mal i ka oiaio u ka makou, no ka ulu hou ana o ka lahui Hawaii, e hele aku nei i ka nalo ana. " E MAU KE EA O KA AINA I KA POKO."