Ka Lei Momi, Volume I, Number 19, 11 December 1893 — Page 7
| This text was transcribed by: | Patty Mancini |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Lei Momi.
HONOLULU OAHU, POAKAHI, DEKEMABA 11, 1893 7
poe kakaikahi o ka aoao hookahuli aupuni, a me ke ake ana e noho maluna o ka hooponopono aupuni kuloko. I hooiaio no keia mea,.penei: Ua ake nui ia ka hoohuiaina e holo koke ia mea, ma ke ano kuikahi. i mea e komo duie ole aku ai na kopaa o Hawaii i Amerika, alaila, e ohi nuanei na mahiko o Hawaii i kela 2 keneta uku kaulele hoohoihoi a ke Aupuni o Amerika i hooholo ai, ua nele nae lakou ia upu ana. Pela no me ka manao ana e noi aku i ke Aupuni o Amerika, e ae mai e noho hoomalu maluna o ke aupuni kuikawa e ku nei. A o na hooponopono ana a pau o ke Aupuni Kuikawa, malalo no ia o ka poe hookahuli aupuni.
Aka, ua nele no mae ma ia manao ana, pela iho la ke kulana i ikeia mai ka la mai o ka hookahuli aupuni a hiki oiaio lawa ia a ka lahui e ku ai a nana, a e haawi iho ai i na manao kanalua kupono no ke kokua ana i na kumu hoahewa a ka aoao hookahuli aupuni e ahewa ana i ka Moiwahine.
No Hawaii i keia la, no Hawaii i ka la apopo, no Hawaii a mau loa.
MANOKALANIPO.
Koloa, Kauai
Anoai o ka Poli Lauae o Makana
Mr. Lunahooponopono;
E ae mai i kau wahi keena kaawale o kau LEI MOMI no keia mau wahi hunahuna maleria mea hou malalo iho:
PAINA LA HANAU.
Ma ka la 28 o Novemaba i hala ua wehe ae o Uo Mahuiki he papaaina i piha me ne ono he nui, imua o kekahi anaina nui makolukolu, no ka laua kamalei, a o ka piha ana hoi ia o ka makahiki o kona hanau ana i na ea huihui o keia ao. Ua ai na mea a pau a lawa ka makemake, aohe hoohalahala ana.
NO KA LA.
Oia mau no ka hana a ka La ma ka apana o Hanalei, ke hele la a "moa unounou Puna i ke akua wahine," koe nae hoi ka pamalao loa ana. I ahono paha i na kulu kehau o ke ahiahi.
KO MAHAMOKU ANOI.
Ma ka la i hai ia maluna, ua akoakoa ae na kupa o ua one kaulana la ma ka home o E. Kuapuhi no ka hoomanao ana i ka La Kuokoa o Hawaii nei. He papaaina nui ka i paholaia mai, a @ iho na mea a pau me ke aloha. He mau lealea kekahi i malamaia a ua ulu ae he uluaoa i ka lealea hope, oia ka hukihuki lio, mamuli o ka huki naaupo ana o leda i ka lio o W. Kini, oiai oia ua lele iho mai luna iho o kona lio no ke kaula peki ole o ka lio. Pakele nae o leda mai wahi ka papa auwae i na keiki o ka Poli Lauae o Makana. E malama hou ia ana no paha na lealea ma ka la i aenei o Ianuari, 1894.
HAENA.
Ai Maoli i ka Laaumake
No kekahi mau pule loihi o ka waiho lolii ana o ka olelo hooholo a ka Aha Kolonelo no kela kaikamahine Kelemania i make ai ma Alanui Moiwahine, makai iho o Kawaiahao, i ka Poaono, Novemaba 18, no ke kali ana hoi i ka hoike a Perefesa Laiana, a i ka Poakahi i hala i waihoia ae ai ka olelo hooholo. Ua hoikeia ae ma ia olelo hooholo i make no ka oia mamuli o Kona lawe ana ae no i kona ola iho ma ka ai ana i ka laaumake, oiai, oia ka ike a Perefesa Laiana ma kana noii ana ia loko o ka opu, a pela no hoi i ka luai, a he asenika ka laaumake i loaa aku.
Hoike Make no Novemaba.
He 67 ka nui o na make ma Honolulu nei iloko o ka malama i hala aku la. Iloko o ia heluna he 29 kane a me 31 wahine, i maheleheleia iwaena o na lahui like ole, penei: Hawaii 31, Pake 16, Pukiki 6, Iapana 3, Beritania Nui 2, Amerika Huipuia 1, lahui e ae 1. O na kamaiki no ka oi aku, he 16 malalo o 1 makahiki, 12 malalo 5, 1 malalo o 10 a he 3 malalo o 20. Iwaena hoi o na aoo, he 4 malalo o 30 makahiki, 7 malalo o 40, 5 malalo o 50, 5 malalo o 60, 3 malalo o 70, a he 4 hoi maluna aku. A iwaena hoi o keia heluna, he 13 poe i lawelawe lapaau ole ia, a he 8 hoi poe kamaiki malalo o a haawina. O keia ka oi ma ka hoohalikelike ana me ia malama like no elima makahiki, penei: 1889, 43; 1890, 36; 1891 57; 1892, 36; 1893, 60.
Eia keku nei iloko o ke awa hai o Kou he eha mau mokukaua o na aupuni like ole.
Ua pau ko Kapena Davies holo kapena ana no Kalaudine i ka pula pau o Novemaba aku nei.
Eia ke hoomalu ia nei ma Kahakaaulana na Pake a me na lapana a ka mokuahi Osianika i lawe mai ai i ka Poakahi i hala.
Ua holo aku maluna o ka mokuahi Apawa i ka Poakahi i hala o Kapena J. Stott o ka maokuahi poino Miowera no Vitoria.
Imua o ka Aha Apana i ka Poakahi i hala i hoopau wale ia ai ka hihia malama lue kanawai o J. E. Gomes i ka opiuma. He wahi ano kupalanaha keia hana ae la a ko ke aupuni aoao.
Oiai aole i huli hoi mai o Kauka Talamage mai kana huakai makaikai aku nei i ka Aina Hoano o Ierusalema, nolaila, e nele ana ko makou mau makamaka heluhelu i ka ike ana i ka moolelo o kana huakai, aia paha a hoea mai ka milenio, alaila, hoea hou aku.
Ka Manaw Holo o na Aumokukaua.
Malalo iho e ikeia ai ka manawa o kekahi mau mokukaua o na aupuni keikikane o ka honua nei, ma na ale hanupanupa o ka moana:
O ka holo o ka mokukana Nueve de Julio o ka Repubalika o Alaganetike, he 22.7 nota i ka hora. O ka mokukaua Blake o Beritania, he 22.0 nota i ka hora O ka Nu loka o Amerika Huipuia, he 21.0 o i ka hora. Kaiserin Augusta o Geremania, he 20.7 i ka hora. Rein Regente o Sepania, he 20.6 i ka hora. Auseteralia o Beritania, he 18.8 i ka hora. Jean Bart o Farani, he 18.6 i ka hora. O ka holo o ka mokukaua Kolumebia o Amerika Huipuia, he 22.87 nota i ka hora.
O ka Poakahi e hiki mai ana, Dekemaba 25, oia ka La Kalikimaka. Pela io.
Na ka bana Pi Gi i hoohonehone ae na leo mele ma kahi o Afona i ka po Poalua i hala, no ka hanohano o ka paa mare.
Ma ka po Poakahi i hala i uo ae ai o Rev. Bekewita i ka poe hipuu polena iloko o ka Luakini Kuwena o Kaukeano a paa o Aberahama Gatenebaga, kaikoeke o C. J. Fisela a he aliikoa Pi Gi hoi, laua me Miss Mary McGuire (Mele Makuaea).
O ka lokowai hohonu loa o ke ao nei o ka Loko Baikal, ma Siberia. He 5,350 kupuai kona hohonu, a o kona palahalaha maluna ae o ka moana he 1,350. O ka hohonu o na Lokowai o Superio a me Mikikana ma Amerika aia maluna aku o ka 800 kauai-
Ulumahiehie mau ia no hoi ko makou wahi keena nei e na lede maka onaona o ke iaona nei, ua eha paha ka manao i ka lawe hooheno a na keiki o ka hua metala,--
"Aohe no paha ia e pakele,
i ka limakui o Maudelana."
Ua wawa wale ia ae no mawaena o na haole Beritania e ku mai ana iloko o na pule pokole ka mokukaua Beritania Roiala Aia, a iwaho ana no o ka Nuku o Mamala e ku ai, oiai, aohe wahi nona e ku ai iloko nei o Kou.
Ma ka Poakolu, la 6 o keia mahina, na malama ae o Mrs. Keluia he wahi paina hoomanao la hanau no kana kaikamahine Miss. S. Kealohakupuna ma Mana ae nei, a o ka piha ana hoi ia o ka 6 o na makahiki iaia. E hooloihi ia na makahiki o ka mea nona ka la, oia ka makou kalokalo.
Lei Ulumahiehie
Kaulana mai nei la o Onouli,
I ka ua loku mai la i ke kiawe,
Ua pulu i ka wai mahiehie,
I ka wai hoohie a ka huapala.
A noho pono iho o Laka iluna,
Hoonioni na mea paahana,
Iluna la ilalo e pipii ai,
Haulani na hae o Kinau moku,
Kahea mai ana e ke Kapena,
Hoihoi pono ae ka ihu ilalo,
I ku pono iho i ka piko olu,
I ka hene wai olu lawe malie,
Haina ia mai ana ka puana,
No kuu-lei ulumahiehie.
KAWAIHAE BAY.
Ke Ala o ka mea Pohihihi.
E kuhi ana wau he oiaio
Ka manao o ka pua Gadinia.
Au i hoohae iho ai
Ke keha la oe i ko laki
Nawai e ole ke aloha
Ua kuikahi like ka manao
Manao aku au a he pono
Eia ka oe a he muhe@
Kukala ae oe i ke akea
Na huahelu hoonui ike
I ike a o luna me lalo
Na hana kaulana a Biuteona
Noonoo ole iho no oe
A he aupuni nui Hawaii nei
O oe a owau kai ike iho
I ka pua kapu o ke kihapai
Kupu ae ka manao me ka hilahila
Na hana hoi a ke aloha ole
Aole no au i mahui mua
A he waiwai hui na ka opua
He nui no wau a he hiwahiwa
He punahele na ka Ua Kuahine
Haina ia mai ana ka puana
No ke ala o ka mea pohihihi
MAUUHILO.
Ua loaa ae nei ia S. H. Kalamakee ka laikini loio ma na aha apana a pau o keia aupuni. Ma Waialua e loaa ai oia.
He $735,000 ka waiwai io o na lako laau a pau i hookomoia mai i Hawaii nei mai Ianuari a hiki i Okatoba 31, mai@Kaleponi mai.
E loaa no he makana o 20 rubela i ka mea a mau mea nana e hoihoi mai kekahi o ko makou luina i malowale honua i ka hebedoma i hala.
"E ho-o akahele iho oe i kau kui, a e ike no oe i ka mea pohihihi i ka maka o ke kuikele." Ia hana io ana aku no a na kaikamahine la pela, ike koke aku la no o Numaredina i ka nani o na nani a me ka ui o na ui. Ua, ha!
He uwahi opiuma koiaweawe i ka ilikai kekahi ukana a ka mokuahi Osianika i hiipoi po mai ai i ka Poakahi i hala, a aia la ihea kahi i lolii ai. Aia paha i ka boe Bele kahi i mo-ku ai, no ka mea, ke pii mai nei ka hohono i kula nei.
Ina ua hele na helehelena e kekahi wahine a olenalena, ino@ina ka nanaina, alaila, e inu oia i hookahi napaha puna wai lemi i kela a me keia la a e hiamoe oia i 8 hora i ka po, e maikai koke no auanei kona mau helehelena a hoi mai kona mau la ui. E hoao koke e pono ai.