Ka Lei Momi, Volume I, Number 11, 16 October 1893 — Moolelo Kaao NO LAUOMIDIHAE KA UI I MOHAI IA I KE KOKO KA NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKUA. [ARTICLE]

Moolelo Kaao NO LAUOMIDIHAE KA UI I MOHAI IA I KE KOKO KA NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKUA.

&a Mea Huna iloko o ke Kiaha Waina. Ka Mea Pohihihi i ka Maka o kc Kuikele. —A o ke— Keiki Alii Numare<lina —KE— Komo Lima Maka Popoki.

MOKUNA IV. Iloko o keia manawa i komo mai ai ko knikamahine nlii Murisetlela a uinau koke aku lu ko Wua makuakaue,— "E kuu kaikamaliino, he ne no anei oo o hole pu me kou kaikunane i ke kahua kaua ?" I aku la ke kaikamahine alii me ka puili ana ae o-- k6ua mau lima i ka umauma "E kuu makuakane,iua e hele ana kuu kaikunane i ke kahua kaua no ka īnake, alaila owau no kekahi e hele pu, a raa kahi e l&aule ai kuu kaikuuane i ka pahikaua a ka enemi, malaila no au o moe ai, i mai la kona mukuakane, e kuu kaikamahine, ehoomanao oe, o ke . kahua kaup. he wahi ia e hookahe ia ai ko koko a he wahi hoi e lohe ia ai ka leo kauiuhu o ka poe e liaule ana i k» mako, u. hewnhi lioi no na hooho w(»liweli ana, a o kau vvahi anei ia e leuu kaikamahine e manao ai e hele ?" Aa aku la kana kaikamahine me ka makau ole. Iloko o keia i kauoha ae ai ka Mei i na koa he ekoLu haneri e hoakoakoa mai, iloko o ka .ii.mawa pokole wale no ua akoakoa ae la na koa lie ekolu haneri i ke alo o ka Moi, a no ia men i huli ae ai ua .Moi la a kamailio aku la'i kana keiki, "E keiki, eia na koa me na mea kaua, a e ae oe e kuu keiki a e alakai ia lakou, a e hele aku me ka awiwi, 110 ka inea, ko hookokoke mai la na .koa Peresia i ko kaua palenaaina. īa manawa i ku ae ai ke koiki alii iluha a i aku lu, na'u no e Hana i ko'a poe koa e liele pu ai

i ke kaua mailokō- mai o ekolu hanen. L- mauīawa i' lālau iho ai ua keiki la i ke kiaha aniani a nini* ni iho la oia i raa.u kulu waiaa iloko, a kaikai ae la ia i ke kiaha i kona lima a kamailio aku la i kona mau koa,— "E na koa, oia ka wai iloko o keia kiaha, ke haawi aku noi au e iuu oukou i koia wahi wai uuku, a ina he mea liiki ia 011kou ke kaana liko iwaena o oukou, alaila, o ko'u olioli nui ia. Pane mai la kekahi poo koa hookahi no paha kanaka nana e inu o ka pou no ia, haawi aku la ua keiki la i ke kiaha waina a hopu maila ke kanaka mua ainu ae la, a i kona hookuu ana iho i ke kiaha liaawi aku la oia i kona kokōolua me ka hoopuka ae i ka huaolelo, "he ouo keia waina." Pane aku la ke keiki alii, e liele ae oe i ka akau a e ku iho nialaila, inu ae la ke kanāka elua a puana ac la ia i kana olelo, he awaawa keia wama." I aku lu ke keiki alii, e hele ae oe ma ka aoao hema a e ku malaila. 0 keia huaolelo i hoopuka ia e keia mau kanaka elua, oia mau liuaolelo no kai puana ia e na kanaka a pau ioa, a i ka helu ia ana o na koa i ku ma ka aoao akau, he hookahi haneli me kanalima lakou, a peia no hoi na koa ma ka aoao hema, a no ia mea i huli ae ai ke keiki alii a pane aku la i kona makuakane, "E kuu makuakano, o na koa e ku nei ma ka aoao akau i lioopuka ae nei i ka huaolelo he ©no ka wai o keia kiaha, <<Ia&ou ko'u poe kanaka e hele ai i kfe kahua kaua, a o kela poe lioi e noho no lakou." 1 mai la kona makuakane, peliea oe e kuu keiki i waiho ai i keia poe, no ka meu, he poe keia i maa i ko kaua, mai ko lakou mau kupuna wiai, a ho inamo hoi na iu poo. I uku la kana keiki, ua inu keia poo uia ka aoao akau i ka wui awuliiu o keia kiaha, a ua 3 mai lakou he ono, e like mo ka lakou kapa aua i kn. wui awahia o keia kialia lie ono, pela auanei lakou o kapa aku ai i ka make a ka enemi he ono, . a e like me ke ka[>a ana o kola poe lie awaawa ka wai o keia kiaha, pela auanei lakou o makau ai i ka make. T ka inakaukau aija o ka puali kaua o ua keiki la, ua ku ae la ia a hele nkn la mo kona poo koa, i ukali ia e kona kaikuahine maluna o ka lio. I ka hiki ana aku o ua keiki I alii la i ka apana aina o Heredi- | na, da loaa mai )a iaia ka lono i aia na puali koa » Peresia ke | hookokoke mai la i na paloua | aina o Si'ama, a. no ia mea i hele | awiwi aku ai ke keiki aliī me kona mau wahi koa uuku, a i ka

hiki ana i kahi i lolie ia moi ai nā lmlawai ae la na puali kaua o na aoao a i elua, a iloko o ua hooho weliweli ana o ka leo o ka poo e haule make ana i ka maka o ka pahikaua i komo kukonukonu aku iloko o ka lioupo o na koa, u ia manawa i koiuo pono akit ai ke koikj alii iwaena • ka enomi, a iloko oia aluka o ko kaua i haule iho ai ke koiki alii a me kona kaikuahino ma ka aoao o kekahi kuiaulaau, ua eha 1 ka pahuna palii a ka ' enenii, a alo aku la kona mau wahi koa kakaikahi o kue ana i na tausani koa Peresia. Iloko o keia wa a ke kaua o haluku ana me ka ikaika i hiki iho ai kekahi wuhine ma ka aoao o ke keiki alii me ka aaliu keokeo o ka poe Numa, (lio poe mare ole i ke kane) a i liaawi ia lakou i poe hoopākele i ka poe i haule iloko o na eliaoha o ke kahua kaua, a hapai ao la i ke poo 0 ke keiki alii, a ia manawa i kaakaa ae ai na maka o ke keiki alii a ike ae la ia* o ka wahine e noho ana ma kona aoao oia ponoi no ka wahine holo waapa o ka muliwai o Muzine, no ia mea 1 puana ae ai ua keiki alii la, — "0 ka mea huna iloko o ke kiaha waina anhea ia ? Pane iho la ua wahine la, ua mohai oe i kona ui i kou koko ponoi, a ua alana hoi oe i kona nani i ka maka o ka paliikaua, nolaila, e hiki aku ana oe i kona mau pu-ka,-a e lilo no ia ia oe no ka manawa mau loa, a me ia mau huaolelo i kaikai ia ao ui ua keiki alii ala me Kona kaikuahine a lawe ia aku la e ua wahine la me kana mau kauwa no kekahi aina loihi i kapaia kona inoa' "ka Aina hoomaha oka mea kaahele. A. maloko o kekalii hale i wahi lai na poliuku ula o Simalauala, nonahoi na ipuka pihaohao a ka malihini e liooliewahewa ai. a maloko o keiu hale i wuilio ia iho ni ko keiki alii Numure<lin&a mu kona kaikuahine a no ka po hookah; walo 11 o ua loaa ae la ia laua ke ola kino maikai, mo ka ike ota ia o na moali a ka maka 0 ka pahikaua maluna o ko lau mau helehelena. lloko o ka manawa i loaa ae ai ke ohi i ua keiki alii ala, o ka ninau mua loa i kona kamaaina no kahi i noho ai o ka mea huna iloko o ke kiahawaina, uahahai mai ia ua wahine la, aia iluna i ko aouli, a i na ho makemake kuu e ike aku, alaila, e wehe ae oe i kou koaiolima maka popoki a e haawi mai ia'u. | la manawa i wehe ao ai ua keiki alii la i ke komo a liaawi ! mai la i ua waliine la, lalau aku 1 la ua wahine la a owili ao la i kekahi hainaka eleele a kau iho la iluna 0 kona poholima hema, a paip«ii Uio la kona lima akau,

a ia mannwa no i wehe koke ae ai oia i ka hainaka, a ike aku la ke keiki alii ua lilo ua komo la ona ho. oheuana i like kaloilii me ka liailima, a huawi mai la ua wahine la i ka ohenaua i ua keiki la, a i mai la, — "E nana pono oe i keia hoku lielo o imoiuio mai la maluna aku o ke aouli, a e ike aunnei oe i ua aina la." la inanawa i lawo koke ae ai ua keiki alii i ka ohenana a nana aku la oia i kalii i kuhiknhi ia mai ai, a ike aku la oia i kekalii aina nani lua ole e pohai ia ana e na ao kaalelewa o ka lani, a iwaena konu ona e ku ana kekahi kulanakaunale i paa i ka pa pohaku gula a nona lioi na ipuka kamahao he umikumamalua, a e kiai ia «ma e na kiai he umikumamalua, a oloko aku o ua kulanakaulialo la aoho ike aku o ke keikialii.