Ka Lei Momi, Volume I, Number 9, 2 October 1893 — Page 3
This text was transcribed by: | Betty Yang Green |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Lei Momi.
HONOLULU , OAHU, POAKAHI, OKATOBA 2, 1893.
He Moolelo.
- NO -
LAUOMIDIHA E
- KA -
UI I MOHAI IA I KE KOKO
- KA -
NANI I ALANA IA I KA OI O KA PAHIKUA.
Ka Mea Huna ikloko o ke Kiaha waina.
Ka Mea Pehihihi i ka Maka o ke Kuikele.
- A O KE -
Keiki Alii Numaredina.
- KE -
Komo Lima Maka Popoki.
MOKUNA III.
Ka Wahine Hana Gula Kama hao o Bagadaka – Ka Olelo Hoopaa a ka Moi Aromozeda – Ke Komo – lima Maka Popoki – Ka Makana a ke Kaikamahine Alii Ware miere o Peresia – Ka Huakai huli hoi a ko Koiki Alii
E ka mea heluhelu, e keia wahine hana gula a kaua e ikie nei, oia no ka wahine holo waapa o ka muliwai Muzine, nena ka inoa a kaua e ike ae la o Dimerata, a o ka mea hoi i kamaaina ia kaua e ka mea heluhelu ma ka meolelo o Leinaala o ke Kilokilo Wahine o Poinitia, a aole nae ia e hea hou ia ana ma kela inoa mua ona i maa ia oukou o ke kilokilo wahine o Poinitia, aka, iloko o ke a kaao he inoa okoa kona a kaua e ike iho ai ma keia mua iho.
I ka manawa i pau ai ka pio loke o na mea a pau no keia mea kamahao, ia manawa i huli koke ae ai ai ka Moi a ninau no ua wahine hana gula la, a i ka huli ia ana aku nohe loaa.
“Ua ahai aku la kea o lele i ka Opua,
O ka iele ana aku la no ia o ka’u manu.”
“Iloko o keia manawa ua lilo iho la ua wahi komo la i mea makaikai pui ia e na alii o Siama, a e paanaau ana hoi i ka waha o na makaainana e hele ana ma na alunui ka huaolelo, “Ke Komo-lima Maka Popoki,” a pola wale aku no na olelo e nune ai i na aanawa a pau a ua lilo iho la ia i mea no ke kaikamahine alii Marisedela e haahee loa ai,
He mau la mahope iho o keia manawa a lakou o nanea nei no ka nana ana i ka nani o ua komo nei, ua hiki mai la ka lono i ke kaikamahine alii a me kona makuakane, aia ke Keikialii Numaredlaa i ke Aupuni o Peresia kahi i hele mai ai, a no ia mea i hoomakaukau ae ai ka Moi a kana kaikamahine a me na alii kiekie no hoi o ka aina no ka hele a ku iluna o ka apana aina o Haredina e kakali ai no ka hiki mai o Numaredina, a ia lakou i hoea aku ai ilaila, ua noho iho la lakou e hoomaha a kali o ka hiki mai.
No na la pokole wale no ua hoea mai la ua keiki alii i kahi a kona mkuakane e noho ana me kona kaikuahine, a hookipa ia aku la oia me ka hanohano nui.
Iloko o keia manawa i ike aku ai kona makuakane i na helehelena o kana keiki me he mea la i ka nana aku, ua moe oia iloko o kekahi ma’I nui i ka hele o kona mau helehelena a haikea, a no ia mea i ninau aku ai kona makuakane,
“Ua loaa anei oe i ka ma’I nui e kuu keiki ma kou alahele, i ano e ai kou mau helehelena?”
Hoole mai la kana keiki me ka i mai,
“Aole au i halawai me kekahi pilikia o ia ano, no kea no paha o ke oa o ka aina a’u i hele aku nei, nolaila ke kumu au e ike mai la,” a ua hoopau ae la kona makuakane i kona hopohopo, me kona moeuhane mua ole eia iloko o ka puuwai o kana keiki kahi i lakee ai o ka mea huna iloko e ko kiaha waina.
Nolaila na malama ae la kona makuakane a me kona kaikuahine he ahaaina nui hoohanohano iaia, a iwaena o ia ahaaina i haawi makana aku ai kona kuikuahine i ke Kome-lima Maka Popoki iaia, mo ka haawi.
I ka pau ana o na olelo a ke kaikamahine alii, nana iho la kona kaikunane i ua komolima maka popoki la me ke pahaohao a i ka hope loa o kaua nana ana puana ae la oia i ka huaolelo me ka i ae,
“Kupaianaha ke akamai o keia mea hana gula, he oiaio ke ike ala au.”
O ka onohi o keia komo ua like me ka poniu ike o ka maka o ka popoki, a he mea oiaio, o ka onohi maka no keia o ka kaua popoki, nolaila, ua oi loa aku ka hanohano o kau makana e kuu kaikuahine mamua o na makana a pau.”
Iloko o keia manawa i noho iho ai lakou iluna o na noho, a hoonuu iho la i na mea ai o kela a me keia ano, a ia wa no hoi i haawi mai ai kona kaikuahine i kekahi mele nahenahe loa ana i haku ai no kona kaikunanae, a i ka hoolohe ana aku a kona kaikunane a me ka lehulehu a pau me he mea ala, he leo no ka manu Naiginitare i ka hele a uhene i ka poli o Malama, a ua ipuana ae ka lehulehu a pau i ka huaolelo hookahi, ua iike ka leo o ke kaikamahine alii Murisedela me ka leo o na manu o Heredina.
Mahope iho o oka pau ana o ua ahaaina la, ua hoi aku la ka Moi me kana mau keiki elua ne kona halealii, a iloko eia wa a ka Moi e hoi ala me kana mau keiki elua aia no iloko o ke keiki alii n alia ana no ka mea huna iloko o ke kiaha waina, a ua lilo ia ho mea nana e hoemi ai i kona kino, a a ua lilo hoi ia ho mea kaumaha no kona makuakane i na manawa a pau.
He mau la mahope iho o ka hiki ana o ke keiki ahi i ka hale o kona makuakane, ua ae la ka manao iloko o ka Moi a me Moiwahine e hele aku ma na kappa o ka muliwai o Muzine e holoholo ai, a ua ukali ia laua o ka laua mau keiki elua, a ia lakou o nanea aua i ka olu o na laau vilou, a e nana aku ana i na aui ana o na ale o ua muliwai pahaohao la ia manawa i ike aku ai ka Moi i ka hoea ana mai o kokahi wahi waapa uuku mai kekahi aoaoa mai o ka muliwai, iloko o ia manawai hoomanao ae ai ka Moi no ka wahine holo waapa a laua i halawai ai iloko o na makahiki he umikumanawalu i hala aku la. A nana ae la oia i kana Moiwahine me na helehelena haikea no ka hopohopo no kana mea i hoohiki mua ai me kela wahine a no ia mea i pane mai ai kuna Moiwahine me ka leo ano kaumana, -
“ E ka Moi, ke hoomanao ala no anei oe i kela wahi waapa e holo mei nei?” Ae, wahi a ka Mai, ke hoomanao nei au, a uana ae la ka Moi i kana mau keiki elua e noho la ma kona aoaoa, a no ka ike ana aku o ke keiki alii i ke ano e o na helehelena o ko laua mau makua, nolaila, ninau aku la oia, -
KA LEI MOMI
HE NUPEPA OILI PULE
W. H. KAPU,
Luna Nui a Lunahooponopono.
Ma Honolulu koua wahi noho.
UKU PEPA:
No ka Makahiki …………………… $2.00
No ka Eono Mahina ………………. 1.00
o ke Kope Hookahi ……………… .10
KUIKE KA RULA.
E hoopuka mau ia ana i kela a me keia Poakahi.
O na kauoha nupepa, a pau a hoouna popolei mai i ka Lunahooponopono.
Aole loa e hoouna ia kekahi pepa ina ka owili pakahi ke ole e hookaa mua ia mai ka uku. Aole ne hoi e loaa ka pepa a kekahi moa ke hookaa mua oha ia mai ka uku, ina ma ka makahiki a ma ka eono mahina paha.
E hoouna mai i na Mea Hou, na Kumumanao, na Olelo Hoolaha, na Kanikau a me na Mele Inoa i ka Lunahooponopono.
Aole loa e hoopukaia kekahi olele hoolaha, kanikau a mele inoa paha ke ole e hoopaa mua ia mai ka uku.
O na hookaa Dala ana no ka makou pepa, e hoeuna popolei i ko makou Puuku Mr. F. J. Testa (Hoke), a me ia wale no na hooponopono dala ana no ka makou pepa. Pela me na kikoo dala ana.
E hooko ana makou i ko makou mau Rula maluna ae me ka nana ole i ke kulana o ke kanaka.
Keena Hana: Ma kahi noho, alanui Kula.
Telepena Bele – Helu 527