Ka Lei Momi, Volume I, Number 8, 25 September 1893 — Page 2

Ka Lei Momi.

 

KE HOIKE LA AKU NEI.

____________________

 

            Ke hoike la aku nei ka lohe ia na mea a pau, ma keia la, ua hoopau aka au i ka noho Luna Pepa ana o Sam’l Kaanaana no ka nupepa Ka Lei Momi, a o ua poe a pau he aie ko lakou i ka nupepa @e hoike ia aku nei ka lo@@ ia @@kea, aole e hookaa aku @ kona lim@, aka, e haawi ia @a k@ luaa o ka mea a’u e apono aku ai ma keia mua koke iho.

            O ka poe i mele i ka lakou mau pepa o k@ la inehinei, e hoike koke mai i keia keena me ka hookaulua ole.

            Hoolohe i keia e pono ai.

            William H. Kapu

            @ a Luna Nui o Ka Lei Momi

            Sepatemaba 6, 1893

            _______________________

 

MAI HOOLOHE.

_____________

            O ka hoolaha a Sam’l Kaanaana, i hoopuka ia ma na kolamu o ka nupepa “Ka Leo” a ka la 7 o Sepatemaba, 1893, aole ia i kulike me ka hoolaha a Ka Ona a Lunahooponopono o keia pepa i hoopuka ia ma ka la 6 o Keia mahina.

            Nolaila, ke hoike hou ia aku mei ka lohe o ka poe a pau e noho nei ua aie i keia pepa mai ka malama mai o Iulai a hiki i Augate; ke papa loa ia aku nei lakou, aole e hookaa hookahi kenela ma ka lima o Sam’l Kaanaana, o poino auanei oukou, oiai, ua hoopau aku au i kona Luna ana no ka pepa, a @ na kiloo dala a pau e hana ia ana @ia, aohe mana, oiai ua hoopau loa ia kona mana ma ia hana.

            A i mea e maopopo ai ua hookohu aku au ia Samuela Kapu i Luna Lawa Pepa ma ko Kaanaana wahi, a o na kikoo dala ana a pau no kana poe lawe pepa, ua mana ia elike me ka’u i apono ai.  A o ka poe i aie ia Kaanaana, e haawi ai ma ka @ma o Samuela Kapua, ka Luna i hoomana ia e a u.

            Eia hou, o ka poe uku mahina no ka malama o Sepatemaba nei, i uku mua ia Kaanaana, e pono lakou e hoike koke @ i na @il@ hookaa a Kaanaana i hana ai, i hiki ia makou ke kaana mawaeno o ko makou mau makamaka heluhelu i hana apakee ia.

            Ke hoike ia aku nei, o kela hoolaha a Kaanaana i hoopuka ai ma Ka Leo, aole ia i lilo i mea mana, a aohe hoi a makou nana no ia mea.  E hoolohe e ko makou poe heluhelu i keia o poino auanei.

            Ma ke hauoha.

            Kauluwela, Sepatemaba 8 1893

____________________

 

NA LAWENA OLELO.

____________________

            Eia ke neemua nei iwaena o kela a me keia na ano olelo o kela a me keia ano, a iwaena o ia mau ano olelo he oiaio kekahi a he oiaio ole kekahi.  A oia ka makou e makemake nei e ha@ailio imua o ka lehulehu he mea maikai ole ka lawe olelo ana i ma kela a me keia wahi me ka ike ole ia o ka oiaio o ka mea e kamailio ia ana.

            He mea maa mau loa keia iwaena o kakou na kanaka Hawaii a pela no paha iwaena o na haole, a o ka oi loa aku no paha ia kakou Hawaii ke kamailie ana ma o a maanei me ka lawe hele ana i ka inoa o kekahi mea kino uhane a hoola@a hele aku ma ua wahi a pau, oiai nae aole i ike a lohe paha no ka mea oiaio e pili ana i ka mea a kamailio ia ana @ kau lehelehe ponoi.

            O ka hana ana o kekahi mea pela, ua like ia me kona hoo@ilo ana iaia iho i uwea olelo i piha me ka uwila o na manao lili a ianina paha no kou hoakanaka iho.

            O kekahi mea kupa@aha loa no hoi iwaen@ o kakou @a Hawaii mai na kane a na wahine, i ka wa e lohe ai kekahi i na olelo a kekaei, a i ole ia mahui wale ani paha, o ka hele aku la no ia e k@@ailio ma o a maanei me ke kali ole a ike i ka oiaio a lohe paha.  Ile hana maikai ole loa kela iwaena o kakou na Hawaii.  A oia ka makou i olelo mua aenei ua like ia me ka uwoaolelo i piha me ka uwila o ka lili a me ka inaina.

            A ke a’o aku nei makou i ke makou mau hoa kanaka o ka ili hookahi e hooki i na manao o kela @@o, mai kamailio kou lehelehe iamau ano hana o lilo oe i mea e olelo ia ai e na poe noonoo maikai a pau, he telepona oe i piha me ka uwila e anapu ana ma na kihi eha o ka poepoe honua.  Ina ua ike oe ua hana hewa kou hoakanaka, a i ole ua lohe paha oe, e ao mua aku me ka ninau pu aku nae i ka mea oiaio mamua o kou kamailio ana i ka inoa o kekahi @, o kau ha@a pono ia.

 

_____________________________

 

KE AU O KA MANAWA.

 

_____________________________

 

            @eko o keia mau la o noe nei, ke ike ia aku nei ke ala lokahi aua mai o na Hawaii oiaio a pau a ke hoomaopopo nei i ke @ o ka hooponopono ia ana o ke aupuni a me na hana ano hoo@aaikola a keia poe maluna o Hawaii aloha.

            No makou iho, ke hoike aku nei makou me ka hoohunahuna ole iho, ua kokoke mai ka manawa e lei ai oe a Hawaii oiaio i ka lei o ka lanakila, a e hehiku iho ai oe i kou mau enemi malalo o kou mau kapuai no ka mau loa.

            Ke hookanaaho wale mai nei no lakou iloko e keia mau la me @a uhiuhi ana aole i make pa hoohuiaina, aka o ka mea oiaio nae ua, make kanu loa ka hoohuiaina.

 

________________________

 

KO MAKOU KULANA

 

________________________

 

            Mai ko makou manawa i hoala ai i keia hana a hiki mai i keia la, eia no makou ke @a@e malie aku nei me ka nui o na hoino ia mai a me na lili ia ana e ke koko a me ka iwi e ko makou iwi, he poe Hawaii maoli hoi a makou imanao ai e loaa ana he mau kokua ana mai ia lakou mai, aole nae pela.  Eia ia poe ke aki mai nei ia makou me he mu la e nali ana i ka laau a hiki i kona popopo ana.  Ua lilo keia i mau hookahaha mai i ko makou manao, a ua ninau iho makou, heaha la ka makou kana ino i keia poe i ho@@ mai ai lakou e hana i kekahi hana e hookuemi hope ai i ka makou pepa, oiai makou e hapai opiopio ana i keia hana nui, ka hana pookela hoi i ko ke ao nei a puni?

            Ho mea kupaianaha no hoi keia ia kakou na kanaka Hawaii, i ka wa o hapai ai kekahi kanaka Hawaii i kana hana, aole loa e lokahi ana na kanaka ma ko kekua ana i ka hana i hoala ia e ia hoakanaka, aka, o ka mea e ike ia ana, oia no ka hoao ana e hookuk@i hope i mea e haule ai ia hana.  I ko makou @ana ana a hoomaopopo iho, ua like no ia me kekahi pahi oilua @ oki @e ana i ko makou puu oiai makou e noho ana i ka nanea.  He huna maikai ole keia i ko makou manao ana.  A oia ka makou e kau leo aku nei imua o ko makou lahui oiwi, mai hana i na mea e hookuemi ai i ka holomua ana, o ka hana e hoala ia ana o kekahi kanaka Hawaii, aka e kakoo aku ma na ano a pau o like me ka mea e hiki ana, i ole ai e olelo ia mai, aolo hiki ke hilinai ia na kanaka Hawaii ma ka hana, a pela aku.

            Ua makemake makou e hoolilo i na ololo hooiloilo malalo @ ko makou mau kapuai, a e hoike aku hoi imua o ke akoa he poe hiki no na kanaka Hawaii ke hilinai ia ma ka hana a ma kekahi ano e ae paha.  A oia ka makou e uwalo aku nei imua o ko makou lahui oiwi, e maliu mai i ka makou ulono aku imua o oukou, e alu like ka pule ia Hakalau, e pukahi ma ka lawe ana i ka kakou Lei Momi i mau ai kona olino ana ma na paemoku aloha ou e Hawaii.

__________________________

 

KE KOHO BALOTA

 

_________________________

 

            He mea e hauoli ai ka manao ka loaa ana mai o na lono e pili a@a n@ kela ninau nui a kakou e kali aku nei o ka hoea mai o kona hopena.  Ma na louo i hoea mai ma ka mokuahi Kin@, ua hoala ia mai na manaolana i ka puuwai o kela a me keia Hawaii no ka hoihoi hou ia ae o ke aupuni Moi ma ke koho Balota ana, aole hoi e like me na olelo a kekahi mau nupepa o kakou nei, ua make kanu lea ke aupuni Moi a he aupuni manawa ka mea e noho mana aku ana maluna o ka aina.

            Aka, i keia manawa ua pau ka manaolana o ka poe nana ia mau olelo ua poho wale ko lakou manao, a he mi@ihi wale mai no koe imua o ka lahui me k@ kulou ana o na poe ilale a i mai, “ua hewa makou,” a pela aku.

            Aole no paha he lahui malalo o ka la i like aku me kakou o ka lahui Hawaii, ka noho malie me ka oluolu, heahea no hoi ma ua ano a pau, a i loa aku hoi ma ka maluhia a me ke aloha iloko o ko lakou hana ino ia elike me keia mau la e ike ia nei.  Aka, he hookahi wale no o kakou puuhonua e pukele ai mai na hoopoino ia hoi i kou Moiw@hine aloha.

            Nolaila k@ hoike kau nei makou imua o k@ makou lahui oiwi, e hoolaua i na mauao, e i aku ka pomaikai a hoea mai.  Kokoke @ hooko ia ka la@ o ka o@kou pule imua o ka ihikapu o ka mea mana loa, ka mea nana e hoohiolo i ka hana a ka poe limanui i kou aina e ke kanaka Hawaii, a i hana ino aku a pau, @ na enemi ou e Hawaii.  E noho kakou me ka maluhia a hiki i ka wa e luaa mai ka lono hauoli e hoike mai ana i ka wa e welo haaheo hou ae ai ka hae Kalaanu maluna o Iolani Hale.