Ka Lei Momi, Volume I, Number 70, 12 September 1893 — Page 1

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

KA LEI MOMI

BUKE 1.     HONOLULU, OAHU, SEPATEMABA 12, 1893.     HELU 70

NUPEPA PUKA LA

KA LEI MOMI

W H. KAPU,

Luna Nui      Lanahooponopono.

Ma Honolulu kona wahi noho.

 UKU PEPA:

No ka Makahiki          $10 00

No ka Mahine                 1 00

No ka Pule                         25

o ke Kope Hookahi            10

KUKE KA RULA.

E hoopuka mau ia ana i kela a me keia la, koe ke Sabati.

O na hooponopono dala ana, aia wale no me ka Luna Nui.

Aia wale no me ka Luna Nui a Lunahooponopono na kuka ana no na mea e pili ana i ka aku o na olelo hoolaha, na kanikau, ne mele inoa, a pela aku.  Aole loa e hoopukaia kekahi o keia mau mea ke hookaa mua ole ia mai ka uku.

O na poe a pau e makemake ana e lawe i ka Nupepa KA LEI MOMI e hookaa mua ia mai ka uku, ina ma ka Pule a ma ka Mahina paha.  Aole hoaie.

E hoopukaia aku no na manao o na makamaka ma keia Nupepa i ku i ke ano hoonaanao mai a me na mea hou o kela a me keia ano, koe na hoopaapaa pikikino ano ole.  E hoouna mai i na manao i ka Lunahooponopono.

KEENA HANA :  Ma kahi noho (no ka manawa), Alanui Kula

He Moolelo

Lauomidihae

---Ka Ui I Mohai Ia I Ke Koko---

---Ka Nani I Alana Ia I Ka Oi O

Ka Pahikaua.

Ka Mea Huna iloko o ke Kiaha

Waina

Ka mea Pohihihi i ka Maka o ke

Kuikele.

---A O KE-

Keiki Alii Numaredina

Komo Lima Maka Popoki.

MOKUNA III.

Ka Wahine Hana Gula Kama hao o Bagadake---Ka Aromezeda---Ke Komo-lima Maka Popoki- ---Ka Makana a ke kaikamahine Alii Ware miere o Peresia---Ka Huakai huli hoi a ke Koiki Alii Numaredina.

"Heaha ka makemake o kuu kamalei aloha a'u e hana aku ai nau?"

Pane aku la ke kaikamahine alii Murisodela.

"E ko man luani makuakane aloha, ka mea hoi nana i imi ia maua a loaa, na ula ae iloko a'u kekahi manao nana i hoouluhua mau i ko'u noonoo i na manawa a pau, a o aa manao la, oia keia penei.  Ua makemake au e kuahaua aku oe i ua poe hana gula akamai loa o Saima noi, e hele mai i ko kaua halealii nei no ka hana ana i kekahi komo-lima gula nani loa i hoonoho ia me na pohaku makamae o ka honua."

I ka lohe ana o ka Moi i keia manao o kana kaikamahine, ua haawi koke mai la oia i kona ae imua o kana kaikamahine, a ia aw no i huli ae ai o Murisedela a hoi aku la no kona rumi.

I ka hala ana aku o ke kaikamahine alii, ua kakau koke iho la ka Moi i kekahi palapala hoolaha o kuahana ana i ka poe hana gula akamai a pau o siama no ka hele aha @o i kena halealii, oiai, ho@ea @o nui kekahi ana i manao a @i ika@ i a@o.

Hoko o na la pokole wale no, ua akoakoa mai la ka poe hana gula, no lakou ka huina nui i laiki aku i ka hookahi haneri ---e kanalima. a mai waena mai o keia poe a pau, he hookahi o lakou he wahine.  I waena o lakou i ninau aku ai ka Moi, no ka akamai loa o lakou i ka hana komo-lima ana.

Ua hoike mai la kela a me keia mea @o kona akamai iho i ka hana komo, a o ka mea hope oa o ka Moi i ninau aku ai, oia no ka wahine hana gula e koi ana imua o kona alo ma ka olelo ana aku iaia penei:

"E ka wahine maikai e hiki ana anei ia oe ke hana i kekahi komo-lima i oi aku ka nani mamua o ka kou mau hoa hana gula?"

"Pela ko'u mano, wahi a ka wahine i pane mai ai.

Ninau hou aku la ka Moi wahine la, penei:

"Pehea oe o hana ai i kau komo i oi ae ai ka nani mamua o ka lakou nei e hoike mai nei ia'u, a'u hoi e kapa aku nei o lakou ka oi?"

No koia ninau a ka Moi, ua pane koke mai la ua wahine la me na heleholena kuoo.

"E ke alii, ka haku hoi o na haku, ina oe e ae mai ana e poalo ia ka maka akau o keia popoki a kau kaikamahine e paa mai la, alaila, e hana iho no auanei au i komo-lima nani loa no kau kaikamahine, i oi aku hoi mamua o ka lakou nei."

"Auwe!" wahi a ka Moi me na helehelena i hoopihaia me ke pahahao.  "Ma na la o ko'u mau kupuna, ka mea nana i hookumu i ko'u Aupuni a hiki mai i keia la, aole i hoike mai ma na aoao o ka Buke o ko'u Aupuni i ka hanaia o ka maka popoki i komo-lima, a ia wale ae nei ne."

I ka lohe ana o ne mea a pau i keia mau olelo a ka Moi, ua hoomaka ae like ae la lakou e akaaka, a oi loa aku hoi ka hoohenehene o ka Moi no keia mea.

I ka ike ana o ua wahine la i keia mau hana hoohenehene a ka Moi a me na poe hana gula ua pane hou aku la oia,

"E ka Moi, e pono oe e ae mai i ko'u manao, a e ike auanei oe i ka oiaio o ka'u me i e hai aku le ia oe, a e oi aku ananei ka na@i i kela komo-lima maka po@ki imua o ka pohaku daimana a me ka mona."

No keia pane a na wahine la, nolailoa, ua kulou iho la ke poo e ka Moi ilalo no ka noonoo ana i kana mea pono e hana ai, a no ka manawa loihi ua ea ae la kona poo a pane aku la i ua wahine la;

"Ina oe e hana, i ka maka e kuu popoki i komo-lima maea ole, a like kona paakiki me ka pohaku daimana a momi paha, alaila, pakele ko ola ia'u.  Aka, ina e inoino kela komo-lima mahope iho o kona hana ia ana, alaila, e panai ia kou ola no ka maka o kuu popoki i poalo ia ai oe oe."

"Ke ae aku nei au ia mea," wahi a ua wahine la me ka wiwo ole iho, me ka hoomau hou ana mai:

"E kii aku oe e poala i ka maka o na popoki au a e lawe pu mai hoi i kau pahikaua no ko'u kani-ai, a imua ponoi o kou alo e nana aku ai au i na komo-lima la, a imua ponoi hoi o ko'u mau maka e komo mai ai oe i ua komo-lima la iluna o kou manamanalima a ike iho no oe-i ka palupalu e like me ka onohi maka o ka popoki, alaila, e oki koke mai no oe i kuu kani-ai.  E wiki o loaa ole auanei ia oe ke komo nani i oi aku mamua o ka momi a me ke daimana."

I ka pau ana o keia mau olelo a ua wahine la, kulou iho la oia e wehe i ka pahu o na mea hana gula, a ia manawa hookahi no hoi i kona ae ai ka Moi i kekahi o kana mau kauwa e kii i ka popoki a e poalo ae i ka onohi maka akau, a ua hooko ia aku la ia kauoha i ka Moi me ka hikiwawe loa.

Iloko o keia manawa i unuhi ae ai ua wahine la mailoko ae o kana wahi pahu i kekahi wahi kapuahi keleawe uuku i like kona nui me ka ipu o kou papale e ka mea heluhelu, a kau iho la oia ia mea maluna o kana wahi pahu, a ho-a ae la oia i ke ahi i ka lanahu o ua wahi kapuahi la a hoohui ae la oia i kona pulima elua i kahi hookahi a upau pa iho la, a o ka wa no ia o ka makani i kalalio aku ai mailoko aku o kona poholima, me he mea la o kana upa makani ia, ke hele la a hulili ke ahi o kana wahi kapuahi keleawe.