Ka Lei Momi, Volume I, Number 65, 6 Kepakemapa 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Presley Ah Mook Sang |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Ka Lei Momi
----
Poakolu, Sepatemaba 6, 1893.
----
KO MAKOU LUNAHOOPONOPONO
---
Ke ole he mau kuia ma ke ala hele e ko ke kanaka mau kapuai e hele ai alaila, ma ka mokuahi Kimo Maki o keia ahiahi, e kau aku ai ko makou ona a Lunahooponopono o keia papa no ka mokupuni o Kauai, mamuli o ua hano e pili ana i ka hooholomua ana i ka kakou wahaolelo ma ia mokupuni kaulana a ke onaona i noho ai. O ka makou e kalokalo aku nei i ko makou mau hoakanaka e noho ana ma ia aina, e maliu mai, e hookipa aku ma ko oukou mau ipuka hale ma ke ano, he Hawaii oia mailoko a waho, a he mea hoi e noho ana malalo o ka manao kupaa no ko aloha i ke alii, ka aina a na kupuna i luhi ai, o ka makou e kalokalo ae nei, e pae maalahi aku oia ma na aekai o ka mokupuni o Manokalanipo.
----
HE OIAIO KA MAKOU
----
Elike me ka makou i hoike aku ai ma ka kakou pepa o ka Poalua nei, e pili ana i ka papa inoa o ka poe a ka Hui Hookahuli Aupuni i hookonokono ai i ka Mana Hooko a me Kuka o ke Aupuni, e hoopau loa ia ka poe e hana ana ma ko lakou manao kuokoa iho, a he wahi manao kuokoa iho, a he wahi manao aloha alii no hoi ka i loko kahi i noho ai, nolaila, ma ka Poalua nei, Sepatemaba 5, ua hooko ae la ke Kuhina Kalaiaina i ka leo kauoha o ua hui pakaha aina nei i piha i ka lili, a hookohu io aku la ia Hugh Gunn ma ko Jas. H. Boyd wahi iloko o ka Oihana Kinai Ahi o keia kulanakauhale, a oia hookohu ana, ua kulike ia me ka makemake o ka poe alunu a ake oihana o keia mau la.
----
LEWALEWA KE ALELO O KA PAEAINA.
----
Ke ike nei makou i na alelo o o na kaha pipi o ke Kuokoa, i ka lewalewa mau o ke alelo no ka mea o na hauna uweap a KA LEI MOMI e noke hala ole nei i ka hili ma kona kikala nui punolunolu ua like ia me ka laau hanau e hia-a mau ai ko lakou hiamoa i ka po, a ke awihi aku makou a nana i ke kulana o na paa pipi nana e huki ana ka makou palau, ua hele a lewalewa ke alelo iwaho i ka ua mea o ka uwepa.
Kani mau ka makou aka, no ka mea hookahi no a makou uwepa e hili nei ma na papakole o nei mau pipi kaulua, oia ke Aloha Alii, ke Aloha Aina i hui ia, a ua lilo ia i makia e hiki ole ai i ka ikaika o ka winiwini oi o na elau pu, a me ka oi o ka maka o ka pahikaua ke hoololi i ke ku paa o na manao o ka lahui Hawaii o ka poe wale no e loaa i ka ke kuokoa makapeni ke hoohuli, oia ka poe ake oihana, ake alunu, puni waiwai a me na ano kanaka hana i na karaima ino, elike me kekahi poe a makou e hoomanao nei, aia i ke alo o na Iosepa kahi i kuilima pu ai, i ai pu ai, a i haihaiolelo pu ai no na hana e pili ana i ke kumuhana hoohuiaina oia poe ka makou i olelo ae ai, he poai lakou i lewalewa i na hana ino a pau a ko makou naau e hoopailua nei, a ua kupono ke kapa ia lakou, he poe lewalewa na alelo iwaho a ke ake nei e puka ae mailoko ae o ke kapuahi kuni a lakou i hana ai.
----
No Nawiliwili.
----
Ma ka mokuahi Iwalani o ka Poalua nei, ua kau aku la ka Lunakanawai Whiting a me ka Hope Loio Kuhina o ke Aupuni no ka malama ana i ke Kau Kiure o ka mokupuni o Kauai, elike me ka makou mea i hoike aku ai ma ka pepa o ka la inehinei, a i keia kakahiaka e malama ia ai ka noho ana o ka Aha no ka hoolohe ana i na hihia karaima a kivila. Ua ukali aku la ma keia huakai kekahi mau hoa o ka Papa Loio o keia kulanakauhale, oia hoi o C. W. Akepoka, Akoni Rosa a me J. L. Kaulukou, he poe loio lae oo wale no keia poe a pau ekolu, a e ola ana ka makapehu loio o ka poe i loaa i na palapu a ke kanawai, ma o keia poe aku la i holo aku la.
----
Ua Pukaamaka ka Oiaio.
----
AOHE KA HE KOHO BALOTA MA HAWAII.
----
E KO ANA ANEI KEIA MANAO INO?
----
E ko makou mau hoahanau o ka pupuu hookahi na ewe a me na kupa o ka aina hanau, na manao hoi i hoohua ia mai e ka lokomaikai o ke Akua Mana Loa, ka palekana a me ke kakoo ikaika o ka lahui Hawaii nawaliwali e noho me ka hoomanawanui iloko o na hana ino a me na hana kolohe a keia poe e aea mai nei na poo maluna o na huna lepo o Hawaii.
I ko makou nana ana, a hakilo i na manao o ka poe nona na huaolelo i puka a maka ae iwaho ua hiki no ia makou ke koho, aole e kala kahiko keia kumuhana a ka poe ake kaili aina i manao ai e hana he mau makahiki loihi ae nei i hala, me ka hoao mau e hooko ia ka lakou mau hana me ka holopono.
Aka, aole nae i loaa koke ka manawa e hiki ai ke hooko koke ia keia mai kauhola maluna o ka lahui Hawaii, a hiki i ka la 16 o Ianuari, a ia wa ua hoomaopopo ia, e hooko ia ana kela mau kuko kahiko loa o ka poe nana e malama nei i ka maluhia o ka aina i keia la, a ua hiki ia lakou ke ku iluna, a olelo iho: Eia ka wa maikai a kakou e hooko ai i kela mau kuko kahiko loa a kakou i malama ai, a e pono kakou e hana koke me ka hoohakalia ole, oiai ka hana eia ma ko kakou lima kahi i paa ai.
He mea oiaio, ma ka puka ana mai o ke Kuokoa puka la o ka Poalua nei, ua lawe pu mai oia me ke kumuhana e pili ana "Aohe Koho Balota ma ke Aupuni Hawaii i Hoomalu ia," a i ka nana ana iho i ke ano nui o na manao a ka mea nana i kakau, ua hiki no ke hoomaopopo ia, aia he mea huna iloko kahi i lolii ai, a o ua mea huna la, oia no ke ake ia ana o ko kakou pono koho balota e lawe aku mailoko aku o ko kakou mau poholima, a e hoohalike ia kakou me he poe holoholona la e noho ekemu ole ana imua o ko lakou kahu nana e malama, a oia maoli no ka 10 o na manao hoopilipili i makemake ia ma keia kamailio ana, a e hoohalike ia kakou me ke ano o na Negero kauwa kuapaa o na mokuaina Hema o Amerika huipuia.
O ka makou e ake nei, e ko ole ia mau upu ana a ka poe e ake nei e kaili i na pomaikai maluna o ke kanaka Hawaii, a e hoolilo i na kuko ana o ka poe imihala i mau moeuhane palaualelo.
----
Ka Hui Hukihuki Kaula.
---
Ina he oiaio na lono e wawa ia nei i keia mau la, mai ka wa i ahai ae ai ka Hui Hukihuki Kaula o ka Hale Hana Hao o Ulakoheo i ka lanakila o ke kahua mokomoko a hiki i keia la, eia lakou ke liuliu nei e hoahu i kekahi puu dala nui no ka aa ana aku e hukihuki me ka poe Pukiki nana i ahai ka lanakila ma ka Hale Holohau o Manamana.
He mea oiaio, ina e hoao ana ka Hale Hao o Ulakoheo me kela poe Pukiki, he mea maopopo aole i akaaka ka mea nana ka lanakila, no ka mea, ua kaulana ka poe Pukiki na lakou i hoohiolo ka puu o Puowaina, a pehea ana la laua ke hui me ka poka hao o Ulakoheo.
----
KE HOIKE IA AKU NEI.
----
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na mea a pau, ma keia la, ua hoopau aku au i ka noho Luna Pepa ana o Sam 'l Kaahaana no ka nupepea KA LEI MOMI, a o na poe a pau he aie ko lakou i ka nupepa ke hoike ia aku nei ka lohe ia lakou, aole e hookaa aku ma kona lima, aka, e haawi ia ma ka lima o ka mea a'u e apono aku ai ma keia mua koke iho.
O ka poe i nele i ka lakou mau pepa o ka la inehinei, e hoike koke mai i keia keena me ka hookaulua ole.
Hoolohe i keia e pono ai.
Owauno
WILLIAM H. KAPU.
Ona a Luna Nui o KA LEI MOMI
Sepatemaba 6, 1893.
----
NA POU KUKUI UWILA.
----
Ma ke ku ana mai o ka moku kia-ha Alive Cook ma ka Poalua nei, ua lawe pu mai oia he 300 pou kukui uwila, no ka hale hana kukui uwila e hana ia nei ma Ainahou. He hoopuipui ana mai keia i na pono o ka oihana kukui uwila o keia kulanakauhale.
----
Ua huli hoi mai ka Hope Ilamuku Baraunu mai Ewa mai mamuli o kana hana, no ka noii ana i ka pepehi kanaka i hanaia ma ka mahiko.
He hookahi koa mahuka o ka puali kumau o ke Aupuni, hookahi ona, hookahi malama opiuma, he elua olelo ino, i hoaumoe ae ma na paia o ka Halewai i ka ponei.
He halawai ka ka Papa Kahu Waiwai o ka Halemai Moiwahine ma ko lakou hale halawai mau, ma ka la apopo, Poaha Sepatemaba 7, no ka noonoo ana no na mea e pili ana i ka hooholomua ana i ka lakou hana, no ke ola o ka lehulehu. O ka makou mau leo kalokalo e hooi loa ia aku ka holomua o na hana maikai.
He 23 haumana kula Sabati a ka Mikahala i lawe ae ai a hoolele ma Mahukona no ke komo pu ana me na hana e malama ia ana no ka Hoike Kula Sabati ma Kalahikiola, Kohala, i kekahi mau la o keia pule. E holomua ka lakou mau hana no ka pomaikai o na mea a pau, a e hou hou aku lakou me na ola kino maikai i ka lai a Ehu.