Ka Lei Momi, Volume I, Number 5, 4 Kepakemapa 1893 — Nawai i Hoolilo ka Aina? [ARTICLE]

Nawai i Hoolilo ka Aina?

tlaku makoa a nan* a helulielu iho i kekahi mauao i haku e na paalalo o ke Aupuni līoohuiaiua, a ua noii hoi me ke ak&hele loa i kahi- a makou e hiki A.i ke ike r ke <sla. nei kt>ia tuau kanaka niamuli o na apana dala i hōolimalima ia no ka pone me. ka poblei raaoli, ake ui r i nei, "o ka' aina hea la kui pakaha ia?" A e hoißVike pu ana koi, o ka hapanui ,loa o na aina iioko o keii aupuni, aia ia \ktko o ka poholima o ka poe e makeaaake nei i ka hoohui aina ake holo ka ia haua, alaila ka ka malahiā a holo pono na hana, u pela aku.

Ke ole inakou e poina makuhoo. maoao aiia, alaila, ua pololei ka Vftn©kpua i olelo aku ai ia Kameliameha penei: "Mai ra,u laiaa oe i ka haole, he poe hoomakaulii aiaa." Ua ko kela ulelo a Vauekoua i papa aku ui ia Kauuehameha, aole i mamao loa ua Ia niahope mai, a pela mai no a hiki i keia la, ahe hoike kela a me kein no ku oiuio oia iuau oloh) a Vaaokoua.

E hoomnopopo kakou i ka oiaio o keln mau olelo: I ka wa i koa ai ka hoopouopouo ana o ko aupuui malalo o Kauiehnmeha IH, ua kaoiha ,ia ho Moj puuwai loaouiaikai oia, ina o kuua uianawoloa' ana mai i na uimi uo kona lahūi a m* ua haole e noho ana inalalo o koim au hoopowopono aupuui, ua iko kukou. i ka makia o konfi aupuni, oia ka pono, a malalo oia alahole e }a>reluwe ai i ua hann e pAu e pili ana i kona hoopenoponoana i kona aupuui, ao hilinai ai ho'i e loaa ka liolomua ma auo a pau.

X jca makahiki 182y j paomai ua kuraq luiaiom.n i koia aiun ao āk,ii la na alii e ao n\ ka pono, a e.lioonaauao ia ua kanakn, uit laha kali* pono iwnenu © ka lnoluolu o .Haw-aii, ua, kuilima pu aao ke poo o, ke nia koia hai?n f a iloko o n:i ao nua A m$ ua kuhikuhi auu a nu miktfnele, ae «.ku la o Kainel'nmoha Ekolu o uina no kona mau naiia a pau, a ua Uoopuka ia ho Sila Nni no kti poa a gA3a i ik'o ho poniaikai ko. loaa mai ana ma kola hana, u ho »ioa

hoi o lona'rfi : ka'iioho oluolu ana o ka lukou maa mamo aiahopo aku.

Iku wa i haawi ia akn ai kola pono , aolo i nelo ua hapai waa i ka mahule aina (oia hni na nilkaneloamo na koku.i), uu ku aku na kamanina ponoi o ka jiina a naua, he moa poioaikai pahn ia aole paha. Ua l»ha kekuhi poe, a nolo i !; ;i i mi Palapala Sila, Nui, aka> o ua poo hapai waa ūa pilia na eke, a ua oi aku ka īnoa i loaa i'a lakou īuamua oka na luw.iia pouoi. 11 e auo iawa o]q ka naauao i kola wa, nolaila anle lakou i iko he mea waiwai ka aina, a un nolio pu walo no lakou me ka noonoo .ole. Aka f o na haole, ka pi>s hoi a Vanckouwa i papa aku ai ia Kamehamea aol« e uialama, oia ka poe i hoopuni ae i naui»a me na pa laau, na pa pohaku, a o kekahi mau wahi hoi ua anv kaula wale ia 110 mni k"o kui a komo ike kuahiwi. A o kekahi hoi mena wahi apana el.-ila omilumilu wale no, ua lilo holonkoa he mau iauaani eka ainn, a pela aleu.

Ko manuo nei makou i»n o ka hooleouokono ia unu oka Moi Kamehaiueha ka Lokomaikai a uamanaolem u.n kiinHkn, ina puu lo» na aina aupuni a pau i ka hookuloana ia e na kanalei ponoi oka aina, a o kekahi V»oi t> ka poe natra i a'o aku j ka Moi e hau'a lakou i a'o aku i ke alii aole eae i na inuknāinana e hole e momki a e kuai aku paha i na aina- i ka poe īuoa dala, ua waiho pu nolakou pela, 1 wahi no ko lakou mau makamaka e hookahuk ai i ko lakou mau kapu-ai wawae nialuna o ka lopo o Hawaii, me ko lakou iko no, he alahole ulolohi i>i oka lilo o ka aina ia lakou ina lakou e hana pela. Ua hamnu ko lakou leo, aolo lakou i hoopu-a wale a"ka, uumi lukou i na manao; uluku e kue ana i kela hana hewa.'papani ko lakou 'maii waha, i ole- ui e kuia na niana.o kikania e nu ana iloko oko lakou m&u waihona iko. A ua hoopao mai lakou i ka 'pohiN 0k» poe hoaie dala, ma ka iuoraki aina a kuai lioi, oia o Dainiana mo, Kukela m«, & bo lohulehu walo aku.

A i koia la, ko ku noi ka lahui Hawaii h kikoko vua kn puka, mo ka ninau Hna,iu'wai i hoolilo ko uiakou aina? Nnwai i pakaha i ko makOu aīnn niiikuahine? Ke ku lioi' ninkmi a hoiko aku mp ka ho*kainam 010, aolo hoi malalo o kamnnao lili pilikinn, aku. luamuli o na hoikoiko o na hoomaimo a makou i nialama ai a uie na haiia iko ninka i lawolawe ia e ua miioio mik«inel& a nao k« lakou pohai, t>ia ka poo naua i pakaha ko kakou aina, aohe pot) e ae mawaho 1 aku oia poe, a ke kau uoi ua nliua o k r x lio«<inaowaewa ia inaluna o Lo lakou m.iu lao. ' Ina he mea hiki itt I.esu ke hele mivi o ku hoiko i ka mua uana i 'liana ka hewa mawaona o wa aoao nlua, lee mnuao nei nukou, oia k.i hqike iuua loa o hu.iwi ana i kaua mau eli-Io kue i ka pohai o na inikuuele, a rae ke apono pu ann i ka niakou oi.u k.-i pololoi, u t»o ho moa l;i oia uuioli no ka oiaiu. No ka iqn, o ko kakou aina mamua aleu o ka hiki an'a mai o na mikanele aohe lihi aina i lilo i ka r*u a iuo ka popt T , aka i lukou liiki ana naai ao aaa īuai

aolo e malama (ko leakou naan waiwui mahope pau i kti mn & mo ka popa, hoomaka ua ka e hooīilo .1 lUiaiihk uo k& hooko an.i : na oīoloae, a oia kfi kumu a knkou o iko uei i ka huuo n me ku ni'lp maopopo.