Ka Lei Momi, Volume I, Number 55, 25 ʻAukake 1893 — Page 3
This text was transcribed by: | Kaye Sanders |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KELA A ME KEIA
H@ omalumalu pouliuli wale no ko ka la inohinei, hakumakuma ao o ka Lani ke nana eku.
E holo hoomaha aku ana k@ Peresidena Dole o ke Aupu@i K@ikawa no @a mokupuni o Hawaii ma ke K@ o keia pule a@.
Eia no na hihia ohumu kipi ke noke nei i ko kuokaa ia @ w@ua o na noao elua, a o noho hoa ana no i keia kakahiaka hora, 10.
Kohu anapu ana na ka uw@la ka eleu o ko makou kiu i ka hanu hele ana i ua mea hou i keia mau po. Eleu io aku la
Ma ke kakahiaka onehinei, ua holo pupule ae kekahi kaa kikame ke kahu ole ma ke alanui Beritania. Ua hopuia e kekahi makai ka lio a pau ko holo ana.
Ua aa na keiki wikani o KA LEI MOMI i ka polo@i a na keiki Advertiser no na poe aa aku ana ia lakou e hukihuki kaula. Nolaila, ke kali nei ko makou mau limahana i ka loaa mai o ka p@e.
I keia auina la e ku mai ai ka Mikahala mai koua mau awa mai o Hawaii a me Maui. E hulih@li mai ana oia ma kona hokua he mau waiwai kuloko like ole no keia kalauakauhule.
Ua i ke iho makou i ka hoike a ka Puuku o ka ahahui imi pono karistiano o Keoneoio Honuaulu Maui, i ka nui o na dala ma ka waihona o ka hui mai Augate 7, 1892, a hiki i Augate 13, 1893@e. $57.20 E hoomau aku i na hana maikai i ka hoonee ana imua.
O “Manono-la-ea,” Ka hula a kekahi mau wahi hookalohe o na@ hele aua ma ke alanui Nuuanu i ka ponei. O ka laua mau pila kuolo e hoeno ana, ua like me ka wai o Namolokuma. Nani kela?
He mau lode maka palupalu kai kipa mai ma ko makou koena nei ma ke awakea @ehinei, ua hoonanea ia ko lakou mau pepeiao e ka leo kohakoha o na mea kani a ko makou mau luina. E nano hou mai i iko i ka nani o Aipo.
Ia makou i hele holoholo aku ai i kaponei ma na alanui o ke kulanakauhale nei ua moha pu na mea a pau, a o na koa o ke aupuni ke ike ia aku nua e hele ana me na pu ma @a alanui. Owai la ka enemi a lakou o hoohal@ nei?
UA AO HAWAII UA KANI E KA MOA.
E na makaainana aloha o ke Alii Aimoku ka Moiwahine Liliuokalani i aloha nui ia; e hoomanao i ke kii e kau ae la maluna a me ke poo o keia kalaimanao. “Ua ao Hawaii ua kani e ka Moa.”
Mamuli o na kahoaka a makou i ike ai a i hiki ai hoi ke hoomaopopo ma na ouli i kela a me keia la, ua hiki ia makou ke hoike imua o ka lahui holookoa, ua hala ka po, ua wehe mai ke alaula o ke ao, ke olowalu mai nei ka leo o ka Moa, e hoike mai ana i na h@aolelo moakaka loa – e ala kakou ua ao ea, ua hiki ka la, hiki pu no me ka anoi ea.
Mamuli o keia mau kahoaka a makou i ike ai, a i hoomaopopo ai hui, ua hiki ia makou ke hooia aku, ua hala ka po, ua puka ka la, ua ao kakou, ua hiki ia kakou ke ike aku ia mua o ke ala kahi a kakou e hele aku ai.
Nolaila, e na hoa makaainana na hoaloha iloko o na inea a na poe alunu mana i ake ai e lumai aku ia kakou iloko o ka @elu o ka poino, a i ake ai e hoonele ia kakou i ko kakou mau pono a pau mai ia kakou aku. Aka, ke ku nei makou a hoike aku imua o ka lahui holookoa, na hala ia mau la o ka poino a ka pouli e aaki paa ana maluna ou e Hawaii Lahui, Hawaii Aina, a me Hawaii Aupuni Alii mai ka po mai; oiai ua lohea ka leo o ka moa i ke kani ana mai, a he hoa@lona ia o ke ao.
A mamuli o ko makou ano he waha olelo no ka lehulehu, e kakoo a@a hoi me ka ikaika no ka pono o ko kakou aina makuahine a me ka hanohano o kona no`oahi, no ia kumu ko ku nei makou a paio me ka liopo ole a hiki i keia la. Oiai hoi ua olelo ia mai makou e kala elepaio waha han@ opio wale no KA LEI MOMI. Pela no, aka @, he iki @ ka hua nioi he pehu ka lehelehe, a pau hewa ka w@maka i ke kahi i ka ua mea o ka liki paupaka o ka mamo a Kukahaoa. A o na alakai o ka aoao kinai lahui, he poe i hela a ulu ko-kea a hiki hoi ke hilinai ia ua lawa i ka ike kalaiaina naauao ana, aka aole pela, he uele loa no. No ia nele ka ohi kapuku nei i kela unu keia unu, me ka manao he mea waiwai ia, eia @ae he neo.
Nolaila, e na kini o ka aina kulaiwi, ua kani kuakahi, kaui kualua, kaui kukolu, a olowalu ka moa, o ke ao no ia a pahola mai ka malamalama olino o ka la maluna ou e Hawaii. No ia mea e na hoa makaainana, ua @o Hawaii, ua kaui e ka moa, o ke kani hoi a kahi alae ua liana pilo, ua hoi ke poo malalo o ka ekekeu, a ua kukuli ilalo. Ua kapae loa ia ka hoohuiaina, a he nele ka ha hope o ka poe alunu mana.
E Hawaii e, e ala e, ke kani nei ka moa a ke wehe mai nei ka pawa o ke ao. A e ike h@i i ka mea aloha a kakou o ke Alii. E paa i ke aloha aina, a me ke aloha lahui.
Mawaena o na ohua a ka mokuahi Miowera i hii mai ai ma kona umauma, no na Panaluau o ka Ilema, ka mea Hanohano E. Barton, ka Loio Kuhina o Wale Hema, a me kana wahine, kekahi o kaua mau ohua kiekie i lawe mai ai, no ka huli hoi ana aku no ke kahua o ka laua Lana i awelawe ai.
Ma ka halawai o ke ahiahi Poakolu nei i malamaia ma Kaumakapili, ua hele ae o E. G. Beckwith ma ia anaina. Ua noke mai la o S. Kaloa i ka h@olelo no na mea pili i ke aupuni e ku nei a me ko ka wa i hula. He maikai na olelo i luau ia mai e keia hoahanau hoopono ma o ko Akua kiekie loa.
Ua loaa ma ke kahawai o Makaaho ka pahu pepa o @a mea makamae a ke kumu puhiohe Berger i kekahi wahi keiki uuku, a ua lawe hele ia ae ua wahi pahu la a hiki i ka ike ia aua e kekahi wahine, a nana i hoike i ka mea nona ia waiwai. O na pepa a pau he oia mau no, a o na medala hoohanohano o ke kaua o Geremania, Farani a me Ansel@ria, a me ke ke a o Kalakaua me Liliuokalani, ua imi kahu hou.
Kauka Apau
(Yong Kam Pung)
He Loea ma ka Lapaau ana.
I na makamaka a me na hoaaloha o kua lahui oiwi, aloha oukou.
Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ka mea i loaa i kekahi ma`i pilikia no na mahina ekolu i hala ae nei, ka mea hoi a na Kauka Haole i lapaau ai a pahu`a hoi ko lakou ike, a i olelo ai aole e ola ana.
Ano i keia wa ua ola au malalo o ka lapaau ana a Kauka Yong Kam Pung iloko o na pule ekolu, aole o`u pilikia i koe, ua lauakila au maluna o ka ma`i i hooiloilo ia e kekahi pae Kauka e ae, malalo o na lawelawe mikioi ana a keia Kauka Pake, a ua hiki ia`u ke he@iaio aku imua o ka lehulehu, he loea oia ma ka lapaau ana i mea paha e pau ai o @ma@ kuhihewa a o ka lehuleh@, e pono e naue ne e ikemaka iai@ ma i@a Hale Kauka Helu 81. Alanui Maunakea.
No ka olalo o keia, ke kakau nei au i ko`a inoa ponei.
MISS A. K. KUAIWAINA.
Honolulu , Aug. 23. 1m-d
S. N K KAKINA.
NOTARI NO KA LEHULEHU.
E ha aia po na Palapala o @a ano @ me ka eleu, a he oluolu na k@kai olelo ana.
KEENA HANA – Ma k Keene L@ @kina, Hanalei, Kauai. 33 – tf:
JOHN KAKINA.
L@! L@lo! L@lo!
Ke kokua ma ke Kanawai me ka @leu loa, a he waipahe na kukai olelo ana.
Wahi noho ma Hanalei, makupuni o @i. 55-t@
KAUKA YONG KAM PUNG
(APANA)
HELU 8@ ----- Ma ni Maunakea.
KAUKA LOEA O KA AINA PUA.
Ua hiki ke koola ia @ela a me kela ano mai, mai ko ka wahine a me ko @a ka@ a me ko na keiki @. Ua hiki ke hoola ia na @, @au ai a pau o ke ahema@a a me koloko o ka o @oaau. Na ma`i wahine o ke a a me kela. Na ma`i Lele, oia ka Hebela e kol@. Fiva Le@alena, a Lepra, a me kekahi mau ma`i e ae he nui wale. I a hiki no hoi ke lawelawe ma na lapaau oki a@a i na palapu o kela a me keia. O @a ma`i koko i@o a p@ e hiki loa ke koola ia me ka auhaa @ haa loa.
E kipa nui ae @ na makamaka, la poe hoi i loohia me na ehaeha a @i o e loaa @o au ia oukou me ka haneli o kokua aku i na mea a pau a me kahi a@ ma@a loa.
O na pilikia a pau e pili na i Lai la@u keiki, ua hiki loa ia`u ke haa a aku i @ e hoohemo ai i @ me ka @wawe ao ke kokoke ana i ka wa e @ i ka @au, ina e hemo ke keiki e i@ i ka laau hooma@ni i ka wahine @a@ keiki me ka hoolohe loa i na rula a pau.
YONG KAM PUNG
8-2m@