Ka Lei Momi, Volume I, Number 53, 23 August 1893 — Page 3

Ka Lei Momi.

 

Mau-Maua Mai Nei Hoi.

   Eia iloko o ke au o ka Hookele Aupuni ana o ke A@ i Noho Manawa, na aihue kamahao i ke ole ia kona lua @ kinohi mai, a in@ @ paha he manawa loihi hoa aku o ku ai o keia Aupuni, e paumi ia aku ana kona mimo a paki wai ole ae hoi i ko keia wa e noho nei.

   Ua hiki no ia kakou ke hoomaopopo iho, iloko o keia au na aihue nunui loa, e like me ka aihue daimana e lomia mai nei a pepe i ka wai o Niulii, ka aihue i na lako gula o ka ohana a Kakalaika a me kekahi mau aihue lehulehu e ae, aka, aole no nae i muo ae ka lihaliha o keia mau mea, aia hoi, ua hoea hou mai la no he mau hoike e pili ana no keia ano hookahi, i emi ole iho ka huina waiwai malalo o ia $10,000, ke Aupuni hoi a kakou i lohe ai he Aupuni maikai a maemae, aka, eia nae la, aia iloko o ka luahi o ka pau @ie, a i mea e akaaka ai, e nana iho ma ka hoike a kekahi leta ia makou, a oia iho keia:

   "MR. LUNAHOOPONOPONO – Ma ka ponei i hoike mai ai o H. Berger i ka aihue ia ana o kekahi pahu waiho o na mea liilii ana, oia hoi, maloko o ka pahu he mau pepa hoomanao lehulehu a me ka pepa kuai ole a ua ka waiwai io he $10,000 a me kona mau medala hoohanohano, ma kekahi la o kela pu @ i hala aku la, a ma nehinei ko ia ike ana, oiai oia i kii aku ai e nana i kekahi mau mea iloko o kona ume, oia ka wa ana i ike @i ua lilo.   R-

   Honolulu, Aug. 22, 1893."

   Na keia leta maluna ae i hookomo mai iloko o makou, aia ihea na pualikoa o ka maluhia, ka puali makai hoi a pela aku? Ua noho maluhia anei lakou e hoolohe i ka leo kani o ka pu kuniahi, @ ku hoohemahema i ka pono o ka lehulehu? O ka maluhia anei keia i kaea@ @a ia ai e na lehelehe o ka poe e ako nei ia kakou e hookomo iloko o ka Hoohui Aina?

   Ke paana aku nei makou, aole ia o ke alahele o ke Aupuni maemae a maikai hoi, aka, he aupuni hoowahawahaia ia, a he kulana hoi o ke aupuni make, a oia ka makou o puana ae nei, "Mau-mau-a mai nei hoi!"

 

   Eia ka Hon. Jos. Nawahi ke waiho nei maluna o kona wahi mo@ i keia mau la, mamuli o ka loaa ana i na uha o keia mai ano hou a paholanei. Aka, k@ manaolana nei makou, mamuli o ka lokomaikai o ke Akua o ke Ahonui, o loaa ana no ka palekana iaia.

 

O ke Kauka ka mea e ola ai.

    Ua h@le mai ke keiki a ke Akua i ke ao nei no ka lapaau ana i ka p@ i loaa i na palapu ma ke kino e laa ka hoola ana i na ma'i, ka hookaakaa ana i ka maka o ka poe i hoomakapo ia a me na ano mai o ae he lehulehu wale. Aole ma@ wale eia i hooikaika ai, aka, ua lapaau pu oia i na ma'i o loko o ka naau, a nolaila, ua kupono kana i olelo ai, "aole no ka poe @la ke kahuna lapaau, aka, no ku poe mai no ia." Oia ka makou e kono aku nei i na makamaka i hoopilikia ia o na ehaeha o ke kino, e naue ae e hui pu me kauka Apana, [Yong Kam Pung] ka loea ma ka oihana lapaau o ka Aina Pua o K@na, elike me k@na mau hoolaha kulua e puka aku nei ma ke k@ pepa o keia la. He hoike makou no kona noeau ma ia oihana pohihihi o ko ke kanaka @la ana. Nolaila, e kipa nui ae, mai ka nui a ka liilii, a he oluolu loa na uku ma ke kuka ana.

 

KELA A ME KEIA

 

   Ua hookohu ia ae nei o Wm. Kamana i Hope Lunapaahao ma kahi o A. McGuru i waiho mai.

 

   He halawai ka na Lala o ke Kaawai Helu 2 i keia ahiahi ma ko lakou hale halawai mau, ua pili keia i na lala kahiko o na Hai kaawai mua.

 

   He wahi p@hi puhi ohe ka ka Bana Pi Gi ma na aekai o Waikiki i keia ahiahi, e piha u ae ana o laila i ka P@ o Waikakalaua.

  

   Ua hookohu ia ae nei o J. Kukona i Luna Pa Aupuni no Makiki, ma kahi o D. Kaoao i waiho mai a e hoomaka ana kona Komisina ma keia Poakahi  ae Aug 28.

 

   I ko paikii ae na Kuhina Wilikoki, Jones, Maka Robikana a me Kikila Baraunu, kekahi mau hoa o ka Aha Kuhina o ka Moiwahine, he manewanewa kela no lakou.

 

   Ua hoololi ia ae nei o Kupakako J. Kamaka Kailiuli, o luna o ka mokuahi Maki@ Kupakako no lana o Bihopa , ma kahi o Frank C Poer, i loaa ai i ka Poino ulia ma ka Poaha o kela pule aku nei.

 

  Ua ha@ ae ke alelo ana ole o ke ahi' he ekolu hapaha eka, o ka mahiko o Kealia, Kauai; ma ka Poalima aku nei ua laki nae, ma ka p@u e ana o na ko pau ahi i ke oki ia, ma o ka laulima ana o na paahana o ke mahiko.

 

   O ka hihia @umu kipi o Wel@or@e Sinclair, @ lawe ia ae @ imua o Aha Kiure i keia kakahiaka, hora 9.30.

 

   E haalele ana ka mokuahi Claudine i keia awa ma ka Poakahi ae nei, Augate 28, a e hoea hou mai ana i ke kakahiaka Poaono Sepatemaba 2.

 

   Ua manao ia, o ka la k@ @ mokuahi Miowera mai Keomolwa @i no k@na alahele @o @a Panalaau o ka Hema, @a @ole he mau k@ alaila, e kapalulu o mai ana oia i keia la.

 

   Ua hookohu hou ia aku nei o Jacob Kala, o Koloa, Kauai i Lunakanawai Ap@ no ia mahele elike me kona hookohu mua a o hoomaka an@ mai ka la 16 aku o keia mahina.

 

   Ia makou e kapalulu ana ua haokue o ko makou papa pai komo mai ana ka Mokuahi Alameka i ka nuku o Mamala, Ehuehu no ka au ana mai o ke kai loa o na Panalaau o ka Hema.

 

   E kuai ia aku ma na aina aupuni ma ka huli hema o ka puu o Puoinu, ma kekahi mau la ma keia mua aku. E pono e na makaala @o ka poe i hoahu iliili, o naue ae o ku@i i maa ai ona mau home no ka noho ohana ana.

 

   Ma kela huakai mua aku nei a ka mokuahi Miowera, ua ku mai oia ia nei i ka hora 6 p.m. o ke ahiahi mai Vanekoua mai a haalele i ka hora 11 P.M. oia ahiahi hookahi no, no Australia Puahi no kh hoi na @a i ka Wil ki, kaomi paa ana i ke k@i omau.

 

   E nana ae i ka makou pepa o keia la no ka hoolaha hou e puka aku nei e pili ana i ke Kauka Lapaau kaulana o ka aina Pua i kaulana i ka haaheo, e pono e kipa aku e luana pu me ia ma kon@ keena hana me ke alanui Maunakea, makai mai o ka Hale Kaawai Pake.

   Ua hoike ae ka Luna Nui o ka mahiko o Honouliuli, Ewa, o pau ana ka wili a@ @ lua eli dala. ma ka Poaha ao @ a me k@na hoike, me he mea la, ua hiki aku i ka 7,700 tona kopaa i hoohua ia mai e kela kula palaha a@ waiho kuanea i na la i hala ae.

 

   He eono Iapana i hopu ia ou ka Paani Cl e-fa, hookahi Pake na ka malama opi@, @ kahi ona rama, i hoo@ ae ma na paia pohaku o k@ panui i ka ponei. A i keia kakahiaka e hoea ae ai ko lakou mai maka imua o ka Lunakanawai Robikana,

 

Kauka Apan

(YOng Kam Pung)

He Loea ma ka Lapaau ana.

   I na makamaka a me na hoaaloha o kuu lahui oiwi, aloha oukou.

   Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ka mea i loaa i kekahi ma'i pilikia no na mahina ekolu i hala ae nei, ka mea hoi a na Kauka Haole i lapaau ai a pahu'a @oi ko lakou ike, a i olelo ai aole e ola a@.

   Ano i keia wa ua ola au malalo o ka lapaau ana a Kauka Yong Kam Pung iloko o na p@le ekolu, aole o'u pilikia i koe, ua lanakila au maluna o ka ma'i i hooiloilo ia e kekahi poe Kauka e ae, malalo o na lawelawe mikioi ana a keia Kauka Pake, a ua hiki ia'u ke hooiaio aku imua o ka lehulehu, he loea oia ma ka lapaau ana, i mea paha e pau ai o na manao kuhihewa o ka lehulehu, e pono e naue ae e Ikemaka iaia ma ka Hale Kauka Helu 81. Alanui Maunakea.

   No ka oiaio o keia, ke kakau nei au i ko'u inoa ponoi.

           MISS A. K. KUAIWAHIA.

   Honolulu, Aug. 23.   1m-d.

 

S. N K KAKINA.

NOTARI NO KA LEHULEHU.

   E hanaia no na Palapala o na ano pau me ka eleu, a he oluolu na kukai olelo ana.

   KEENA HANA – Ma k Keena Loio o Kakina, Hanalei, Kauai.  33-tf:

 

JOHN KAKINA.

Loio! Loio! Loio!

   He kokua ma ke Kanawai me ka eleu loa, a he waipahe ana na kukai olelo ana.

   Wahi o noho ma Hanalei, mokupuni o Kauai.  33-tf

 

KAUKA YONG KAM PUNG

(APANA)

HELU 81 – Alanui Maunakea.

   KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

   Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano mai, mai ko na wahine a me ko na kane a me ko na keiki liilii. Ua hiki ke hoola ia na ma'i Hano, @ a pau o ke akemama a me koloko o ka o nonaa. Na ma'i wahine o kela a me keia. Na ma'i Lele, oia ka Hebera o Kolela, Fiva Lenalena, a Lepra, a me kekahi muu ma'i o ao he nui wale. Ua hiki no hoi ke lawelawe ma na lapaau oki ana i na palapa o kela a me keia. O na ma'i koko ino a pau u@ hiki loa ke hoola ia me ka auhau haahaa loa.

   E kipa n@ ae e na makamaka, ka poe hoi i loehia me na ehaeha a ka ma'i a e loaa no au ia oukou me ka hauoli @ kokua aku i na mea a pau a me kahi auhau mama loa.

   O na pilikia a pau e pili aa i kai hanau keiki, ua hiki loa ia'u ke haana aku i na laau e hoohemo ai i ke keik me ka hikiwawe no ke kokoke ana i ka wa e eha ana i ka hanau. Ina e hemo ke keiki e inu hou i ka laau @o maikai i ka wahine hanau keiki me ka hoolohe loa i na rula a pau.

            YONG KAM PUNG.

            @