Ka Lei Momi, Volume I, Number 49, 18 ʻAukake 1893 — Page 4

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Na Anea Alii

E Mr. Lunahooponopono;

            E ae ami ia'u e ninau aku i ka me kakau o nupepa Kuokoa, peuei:

            Owai la na nupepa anee alii ana e kamailio nei? O Ka Lei'Momi anei, a i ole ia o Ka Leo o ka Lahui paha? O ka'u e olelo ae nei iloko o na makahiki elima a eono paha i hala aenei, o ka nupepa anee haole a anee dala a hookahuli aupuni ko keia mau la na oukou ia e nana aku ia oukou mau hoa hoolaha nupepa.

            E nana i ka Paeaina, he nupepa i'noho haku ia e kekahi kanaka Hawaii, he oi kela a ka nupepa hailuku mau i ka Moi Kalakaua me ke kekua i ke kukulu manao e olelo ana aohe he alii a e hoohenehene ana me ka olelo he keiki na Polokamu ke kumeka Kamaa. A o ka hope o iaanee mau ana imua o na haole a me ke anee dala, he nele i ka nupepe ole a e hookele ponoi ia ana e ia. A ke hoomanao ae nei au i ka olelo kaulana a kela keiki o Maui, "I ke alo iho la uo ka ulu a o ka hala iho la no ka ia."

O keia iho Ia ka puana ana kupono loa no ka mea kumakaia i ka Haku, he nele loa. A pela au i uiha ai i ke kuawili mau i ka @[4-letter word, illegible] alii, anee kuhina, a pela aku.

            Aohe he wahi hana a ka Moi wahinei haawi mai ai i na Lunahooponopono o Ka Lei Momi, Ka Leo o Lahui a me ka Hawaii Holomua. Auhea ka hana a keia anee alii o keia mau nupepa? Heolalau maoh no paha ko ke Kuokoa a me kona mau hookele.

O ka makemake o ka lahui, o na kalaimanao naauao e waiwai ai ka aina, e hooholo aku ai i ko kakou aina imua ma na hana kuloke a'kuwaho, aole o ka paipai i na alunu a pakaha, hookahuli aupuni Moi a hoohuiaina. Ina pela ko olua'manao o ka hoohuiaina alala he keu olua a na kanaka aloha ole i ka aina kulaiwi.

            E olelo mai paha auanei olua ke hooikaika nei olua e hoohuiaina i nui mai ai ke dala. He hoo @@@puni loa kela manao. Ua @@ kakau i ke kuikhi a Kala@@ a i hele ui a hiki i Amerika, @ a haole no kai pomaikai. O @[two 3-letter words, illegible], he kaili loa ia Hawaii, @[2 or 3 words, illegible] Moi.

            @[first word illegible] manao nui keia kakoo ou me ke kahihewa e Kuokoa me kou mau lunahooponopono i na haole? Aole anei ua makau na haole i na kanaka no kela hana hoopahaohao ana mai a lakou i ka makahiki 1887 malalo o ke koloka o ke kumukanawai e noi ana ia Kalakaua e kakauinoa mai iloko o 24 hora a oia hana ua hoao kekahi poe e kulai ma ka makahiki 1889. A o ke aka o ia mau hanak e maalo mau le ia i kela a me keia hora, a ua lilo ia i pulakaumaka no ka poe anee hoohuiaina.

A ina e ae mai o Amerika, alaila maha lakou, aina aole, alaila poho ka manaolana. A no ia mea ke imi hou nei i alahele hou ma ka pakui ana i pauku hou no ke kuikahi hoohuiaina. Aka nae, ke onou poo nei no nae lakon imua no ke ake e loaa na hilinai ia mai. He keu a ka hilahila ole o keia poe i ka hoino wale aku ia hai, mea iho no i ka anee oihana a anee alii.

            O ke Kuokoa ka anee maopopo i ko'u manao, no ka mea, ua pau poo pau hiu, aohe wahi i koe.

            Owau no,

            SAM KAANAANA

Honolulu, Aug.16, 1893.

 

KAUKA YOUNG KAM

PUNG

(APANA)

HELU 81 - - - - - Alanui Naunakea.

KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano mai, mai ko na wahine a me ko na kane a me ko na keiki liilii. Ua hiki ke hoola ia na ma'i Hano, nama'i a pau o ke akemama a me koloko o ka anoa pau. Na ma'i wahine o keia a me keia. Na ma'i Lele, oia ka Hebera e Kolela, Fiva Lenalena, a Lepra, e me kekahi muu ma'i e ae he nui wale. Ua hiki no hoi ke lawelawe ma na lapanu oki ana i na palapii o kela a me keia. O na ma'i koko ino a pau ue hiki loa ko hoola ia me ka auhau haahaa loa.

            E kipa @@i ae o na makamaka, ka poe hui i loohia me na ehaeha a ka ma'i o e lona po au ia oukou me ka haouli e kokua aku i na mea a pau a me kahi auhau mama lou.

            O na pilikia a pau e pili aa i ka hanau keiki, ua hiki loa ia'u ke haanai aku i ka laau e hoohemo ai i ke keiki me ka hikiwawe no ke kokoke ana i ka wa e oha ana i ka hauau. Ina e hemo ke keiki e inu hou i ka laau hoomaikai i ka wahine hanau keiki me ka hoolohe loa i na rula a pau.

YOUNG KAM PUNG.

8-2m

 

S. N. KAKINA.

 

NOTARI NO KA LEHULEHU.

            @@@maia no na Palapela o ua ano @[1 or 2 words, illegible] ka eleu, a he okuolu na kukai ol@@ona.

            KUENA HANA - Ma ke Keena Loio o J Kakina, Hanalei, Kauai.  33-

 

HALEPAI

 

KA LEI MOMI

 

KAULUWELA HONOLULU

 

W H KAPU, Luna Nui

TELEPONA BELE  HELU 527.

 

            Ua makaukau makou e lawelawe i na hana e pili ana i ka makou oihana, e laa na

 

PALAPALA KONO

PAPAKUHIKUHI

NA PALAPALA HOOKAA O NA ANO A PAU

 

A pela aku, a pela aku, a pela aku.

 

Keena Hana@ Ma kahi noho, Alanui Kula