Ka Lei Momi, Volume I, Number 44, 12 ʻAukake 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kate Motoyama |
| This work is dedicated to: | with gratitude to mrs. kamakawiwoole, h.m.s. |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
AUGATE.
--
Sabati Poakahi Poaha Poakolu Poaha Poalima Poaono
1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30
--
Ka Lei Momi
--
POAONO AUGATE 12, 1893
--
"AHU KUPANAHA A KA LA
I MANA."
--
Ma ko makou huli ana a hoomaopopo i na mea e pili ana i ke kahua mai lepera ma Molokai, e like hoi me ka ko makou mea kakau mea hou i hoike mai ai ia makou, na loaa ia makou he mau mea e kahaha ai ka noonoo, e like me ke kahaha o ka noonoo o ke kanaka e ike ana i ka wai li'u la o Mana. Eia ke noho nei ma ka panalaau he tausani a oi aku o na lepera a me na kokua pu, a ke malama ia nei hoi e ka Papa Ola malalo o ka lona nui i apono ia e ua Papa Ia, a ke hopuhopu ia nei no hoi na lepera a pau e kue ana i ke kanawai o ka aina; a aia ke noho la ma ka halepaahao o ke kahua mai lepera kekahi poe kue kanawai, i hoopaiia hoi e ka lunakanawai; a he nui ko makou mahalo i ka hooko pono ia o ke kanawai, a he mea no hoi ia o ke kanawai, a he mea o hoi ia e mau ai ka nohona maluhia o ka aina mai o a o; aka hoi, ua loaa ia makou mea e kuihe ai ka noonoo, mamuli o ka hana a ka luna nui e malama nei i ko kahua mai lepera, oia hoi ka hoole ana i ka manao o kekahi mea i hele aku e hoopii, (oiai oia no hoi ka luna makai o ke kahua mai lepera) no kekahi mau mea kue kanawai (moekolohe), ua pane aku oia imua o ka lehulehu a pau, "Aole e hiki kela mea ke hopu ia, no ka mea, na ka Papa Oia no i hoomookolohe i na lepera." Nolaila, ma keia pauo a keia luna aupuni, ua loua ia makou he mea e kahaha loa ai ka manao, a he mea no hoi o kahalua ai o ko makou noonoo no kela pane a ka luna hooko kanawai o ke kahua mai lepera. Ina ua manao ia na ka Papa Ola lakou i lawe malaila, alaila, oia ke kumu e kuhikuhi ai na ka Papa Ola i hoomoekolohe. Alaila, aole anei hoi pela no ua hewa e ae e manao ia ai na ka Papa Ola no i kauoha e hana? Ina ua hiki i ke aupuni ke hopu i na hewa e ao, alaila, pehea iho la ka hoi i hiki olo ai ke hopu ia keia hewa? Ma keia mea, ke makemake nei makou e ike i ko ka Papa Ola manao no ka hana a kona luna nui, in a ua apono eia, alaila, he mea makehewa ka hopu ana i na newa e ae, a in a hoi ua ahewa oia i ka hana a keia luna nui, alaila, ke koi nei makou e hoopau koke ia oia mai ka oihana ae, no ka mea, aole oia i kupono e hoomulu i ke kahua mai lepera me ke kapilipili mai na ka Papa Ola no i ae aku e hana hewa.
--
KA BERITA MARE
--
Imua ponoi o ke Akua, aia homau maa he ekolu a oi ae paha, he mau kane a ha mau wahine paha e hooko ana i ka hanohano o ka oihana mare maluna o kekahi kane a me ka wahine, me ka hoohiki pu ia ana, e malama laua iho i ke kau ai a me ke kau wi, kau mai a mai ole paha, a o ka "nake" wale no ka mea nana e hookaawale ia laua.
Ua mau ia pele, aole loa he mea mana malalo iho o ka la nana e mawehe ae i na wepa aakiki o keia oihana laahia. Aka, pu@hea hoi na makamaka i loohia i na mai lepera e lawe pu-a ia noi i Kalawao, he mau kane a he mau wahine hoi kekahi i mare ia. Ua kaawale anei ka mana o kela mau oiaio, aole loa. Alaila, heaha iho la ka waiwai o keia hoohiki ana?
E pane nei Ilakou i keia me ka makee i ka maemae o keia oihana. Aole loa laua i kaawale ma keia, oiai ke oi palua ma ae la ka poino ma keia hana ana. O ka mua, ua hoopilikia la ka laohia o ka oiha a mare; o ka l@, na loaa he kowa akea e hoohaumia ia ai kahi moe. Oiai a@ no ke mau la ka aai o kela mau olelo, o ka "make" wale no ka mea nana e hookuwaie.
He oi loa aku ko ka maemae, in a paha o kahi o laua kai loohia me keia ulia, alaila, aole hoi e pono e kue ia he kanawai o La oina, a aelo hoi e hiki ke uhaki i ka hoohihi ana imua o ke Akua, aka, i hoounu ia ka malahia o keia oihana, e hoi pu no loaa, a no ka mea hoi, in a i manu o ia na haumia kahi o laua i kona loaa ana i keia ano ulia alaila, aole anei hoi o laua pu ma ia haawina hookahi, no ka mea, he mau Kuaniti liko laua kekahi me kekahi.
I ka nana aku, he kue maopopo loa keia i ke kanawai o ka noho maemae ana, a maluna ana ia auani owai ke koko o keia hihia in a pahu he kumu hoopii ia no ka la hookolokolo hoopii ia no ka la hookolokolo hopeloa? He mea uuku anei keia e malani ia noi? I ka naonao anei e kau ana a i keia mea nui e ale wale ae no ma ka lealea?
MOKUKAUA OLYMPIA.
--
O ka holo o ka mokukau Olympia i manao ia he 20 nota i ka hora a i ole ia he 22, 23 mile i ka hora. E hoao ia ana nae kona holo i ka malama o Sepatemaba.
He mau nanaina maikai kona ke nana aku. He 40 kapuai kona oi aku mamua o ke Kaletona. Ua hanaia oia ma ke ano he moku Adimarala. E lawe ana oia ia eha haneri kanaka ke hui pau lao ia.
--
LEAHI.
--
Apopo e holo ai ka mokahi Malulaui no luna o ka uapo a hooholo loa aku iuka o Waolani no na eepa.
Hora 50, ike ia aku he wahi mokuahi uuku a e kau ana hoi ma ke kia mua he wahi have poho opiuma, a se-lo ia mai la he moku halihali i na eepa a me na olohe iluna o Leiolono no ka hoomakaukau ana i ka lakou huakai no Waolani.
Se-lo, watiinara, oi nuinui karaka fulu mi, lawe mai titiwela, nokuke, tumasi fula, no tulu hanahana.
Lele kowali na popoki iluna o ua pahu inisi,--mama na wahi makule i ka holo, uwa na tausani Iapu o uka o Leiolouo. Auwe na iwa o Paliuli i ka holo a na ipo hoeliaa iuka o Kahakaaulana.
--
Ina he makemake au e hana i kekahi ahana ma kela mau Mokupuni, wahi a ka On a Miliona Sepekela i kekahi mea kakau nupepa o Kapalakiko, e lawe no au i kekani o ko'u mau mokuahi, e hoopiha me ko kakou mau kanaka i lako me na mea kaua a holo aku no laila a pulumi aku i kela poe e noho hookano la iluna o ke Aupuni Hawaii.
--
Iloko o ka makahiki i hala na kaemo aku iloko e Beritania Nui na leeta he 10,057,000 mai Amerika aku.
O na kauka Iapana, aole o lakou kii i na bila aie i ka lakou poo mai. E waiho no lakou na ka mea mai no e he@e aku e uku a o na mea e loaa aku ana oia ka lakou e lawe. Ua olelo ae kekahi mea akeakamai o Parisa ua hiki iaia ko hoomahiehie i na ale huhu o ka moana ke holo oia maluna o kekahi moku a uhi aku me ke kekahi pulupulu lahilahi a i ole me kekahi upena kilika ma ke ana like.
Ke hanai ia nei ma kekahi pa hanai hipa o Tesaka, he 1,600,000 mau hipa.
Na Hunak@ai
--
O ka la keia e puka ai ka ma hina hapa.
Eia no KA LEI MOMI ke oili mau nei i naila a pau. Nui ke ohohia o na makamaka.
Piha kuiu eki ko makou keena i keia kakahiaka i na makamaka makemake pepa.
He hookahi wale no hihia i paa ae ma ka Halewai i ka po nei, he Pokiki.
Ua holo aku ke Kinau i ka auina la onohiuei @ o kh@na mau awa maa mau in a Maui ma Hawaii.
Eia mai makou i kei akakahiaka poniponi i piha kumeki me na nu hou e kela a me keia ano like ole.
Ua hooholo loa ia ke Kanawai Koa o ke Aupuni Kuikawa ma kona heluhelu ekolu ana i ka Poaha nei. Holo ka hana i ke Aupuni.
Ua lohe mai makou e hookohu ia aku ana o W. Kamana i hope luna paehao no Kawa ma kahi o A. McGurn.
Hone lua no hoi ka violaumi a Samu David III i keia ehu kakahiaka, hoonaue i ka puuwai o ko makou edi--
Ina he makemake kou e ike i ka kahuli leo lea, e loaa no ma ko makou Keena no ke dukata hookahi. He nanahe i ka iwihilo ko lakou mau loo.
Eia ka hoahanau ke kue nei i ka hoahanau, ke paio nei maloko o na nupepa, ko have mai nei na ino i waiko pepopulu ia ne kekahi manawa loihi.
Ke loholoho ia mai nei, e kauoha ia aku ana na poo mea aina e haua i na olanui aoao e pili ana mo ko lakou kuleana. He oiaio anei keia?
He nui na leta oh@hini loaa mai ia makou mai @ ku@lua mai a me na kau@l@ nupepa. Ua hiki. Pola iho a uwila aku.
Ke upu ia aku nei a ku mai ana ma kela hoi l@u ana mai a ka Auseteralia he 30 a 30 paina mau kumukala h@ mai Amerika mai. He ekolu o lakou no ke Kula o Punahou, a o k@koena no Kawaiahao a me Kamehameha.
Ke hoomeamea mau nui ma koa o ko Aupuni Kuikawa i keia mau ahiahi, o kikipu ana a o puikau ana no hoi, a ke oaoa aku ua eleu maoli no. Kia wale no ka mea apiki, owai la ku onemi a lakou e kue aku ai?