Ka Lei Momi, Volume I, Number 34, 1 ʻAukake 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

 

Ko ke Kai mau Ano@i.

 

            E hoouna ana na eepa o Kaimuki ia Kaimiloa e paio me na kupueu o ke kai anu o Alika.

            Ua h@ la aku ka Mokolii inahinei no kona mau awa mau.

            I keia la o Kinau, hora 2 no kona mau awa mau.  Kalaudina no Maui, Iw@lani no Makaw@li, Koloa, a me Waimea.

            He elua mau u@nuwa e mo-ku iloko nei o Kon, he mau Amerika wale no.

 

 

Na hunahuna Guia o Ema Kale.

 

            Ma ke ahiahi Poalima, Aug 4, 18@3, e noho ai ka Aha Hookolokolo hoonaauao o ka Ahahui Paio o Ema Hale ma ko lakou Keena mau.  Nolaila, e naue nui ae na opio ake naauao a pau i kahi e hoomahele aku ai ma ke ala@@ i o ka makaukau a me ka naauao.  O na Loa hanoi ano oia h@lawai, oia keia:

            Gabriela. K. Keawehaku Lunalanawai Mr. Samul Kamaiopili Ilamuku Master John Kea Mal ai O ka hihia ke 'lii kue ia Kiliopu.  James. H K. Keawehaku Loio Kuhina, Davida. K. Wailehua Loio Pale.

 

 

Ka Laeloa.

 

            Aumoe, manawa o Beritania Ikeia na k@huna hoopiopio e nee ana kahaone o Waikiki me ke au loloa ma ko lakou nuku, e pu-a ana ka uwahi koiaweawe i ka ilikai.

            Mama ka poe lawaia limu i ka holo i kai o Puuhale.  Iluhu na papa'i, Kuahoau i ka m@au hele o keia poe iluna o ka ilikai.

            Ahuwale kuahiwi o Kaala, pau na loi ai i ka i aihue ia, pilikia na kuauna loi.

            Hamau oe e ka makani e walaau nei, ua lai o laka me Iliku i kanahele.  Hooho@ehone lua i ka iwihilo ka hana a ke hoa i ke awalea.

            Ke moe kokolo nei ka uwahi o Kula ke hau ke amio iho la ilna o Papiohuli.

            Puiwa likilele au i ka leo o ke Kahuli.  He livi makapolena ia e hoopilipli  ae la me na keiki o ka MOMI.

 

 

KUMUM@NAO

 

            Na mea Pon@@ AKEAKAMAI.  Elike me ka'u i hoike mua aku ai iwaena o ke kou na lala o keia Ahahui Paio i ka pohihihi a me ka no@au, o ka poe ike a imi i pa mea kuloko@u i hiki ole ke hoomaopopoia ka oia'o, pela wau e @o ke aka nei ia k@ kou ua hilinai ia no ia mau ike mea pohihihi a ka poe naauao i imi ai he oiaio.  Akahi.  No na mea e pili ana i ke koho ana i ke kiekie o kekahi pali e hooleiia iho ai kekahi pohaku, e haule no auanei ua pohaku nei ma kahi o ka 16 kapuai i ke setona hookahi, a i ka elua o ke setona e haule papalua mai kona lele, oia hoi ke kuea o 16 kapuai he 64 kapuaiia a pela aku a hiki i ka haule loa ana i ka papa-ku.  Pela iho la e hiki ai ia kakou ke koho aku i ke kiekie o kekahi pali a wahi e ae paha me ke ana oleia aku.

            Alua.  No na mea pili i ke koho ana i ka loa a me ka loihi o na mea kani a poha paha, e laa ka hekili, pukuniahi a pela wale aku.  O ka ikaika lele o ka leo kani o kekahi mea iwaena o ke ea he 1,142 kapuai i ke setona; pela e hiki ai ia kakou ke koho i ke kowa o ka hekili mawaena o kakou, oia hoi mai ka wa e olapa ai o ka uwila a ka wa e ku'i ai ka hekili, ina paha he setona a elua setona pahaia.

            Pela e hiki ai ia kakou ke hoonui a hooemi mai paha i na huahelu mama lele o ka leo, no ke koho ana: ke kowa mai ia kakou aku.  A pela no e hiki ai ke kohoia ke kowa o kekahi moku manuwa i na ma kahi hiki ke ike ia aku o ka moana, a hookani oia i kana pu; alaila, mai ka wa e olapa ai ke kani o ka pu ua hiki no ia kakou ke koho aku i ke kowa oia moku mai ia kakou aku, ma keia rula hookahi no.

            Aka, aole no paha e pololei loa na koho ana malalo o keia rula, eia nae e ka aneane maoli no e hiki ilaila; malia o oi aku ana a emi mai paha he mau kapuai ina e ana maoliia ana; aka, ua @ ke no me kekahi mau ika maopopo le'a ke a'o ia ia kakou, E laa paha ke ana aina, i ka wa e ana ai o ka mea au aina i ka ili o kekahi aina, aole loa e hiki iaia ke manaoio ua pololei kana mea i a@a ai. i nolaila, ua manao iho oia i kona ana ana he 57 eka o ka aina; eia nae ka mea apiki, aole oia manaoio oia ka pololei; nolaila, kau iho la oia i ke 57 eka o keia aina oi aku a emi mai paha pela ka mea maa mau mawaena o ka poe ana aina a pau.

            Nolaila, pela no wau e manao nei ua hiki no ia kakou ke hili @ai i keia mau ike pohihihi, oi ai ua kaa e no ke pohihihi i ka mea ana aina, ka mea hoi i ao maoli ia a me ke ana pu aku no a ike maka iho no imua o ke alo.

            Nolaila, ma keia mau wahi mea i hoomakaukauia e ko oukou hoa nei o keia Ahahui Paio o Ema Hale, ke manaolana nei au e pau ana kekahi mau wahi pohihihi i ka hoakakaia e ko'u mau hoa ma kahi i koe aku i ko oukou makamaka nei.

            Na ka Haku Iesu Karisto e kokua mai ia kakou iloko o kona aloha lokomaikai lani palena ole i piha i ka oiaio @ me ka mana.  A na ka Uhane Hemolele e hoonaauao mai ia kakou i hooholo mua ia ai ka kakou hana imua a lilo na hoa a pau o keia Ahahui Hale i poe naauao a maamaalea ma ka haku manao a Kalaia@ a.  Me ka mahalo,

SAM'L. KAMAIOPILI-opio.

Ahahui Paoi o Ema Hale,

Honolulu, Iulai 28, 1893

 

 

JOHN KAKINA.

Loio!  Loio!  Loio!

            He kokua ma ke Kanawai me ka eleu loa, a he waipahe na kukai olelo ana.

            Wahi noho ma Haualei, mokupuni o Kauai.   33-f.

 

S. N. K. KAKINA

 

 

NOTARI NO KA LEHULEHU,

 

            E ha aia @o @a Palapala o i'a a@o a pau'@ e ka eleu, a he oluolu na kuk@@ olelo ana.

            KEENA HANA--Ma ke Keena Loio o J. Kakina, Hanalei, Kauai. 33--tf

 

KAUKA YONG KAM PUNG

(APANA)

Helu 81           Ala@ni Naunakea

 

 

KAUKA LOEA O KA AINA PUA.

            Ua hiki ke hoola ia kela a me keia a@o n ai, mai ko @a wahine a me ko na kane a me ko ua keiki liilii.  I'a hiki ke hoola ia na ma'i Ha@o, na ma'i a pau o ke a@emama a @e koloko o ke kino a pau.  Na ma'i wahine o kela a me keia.  Na ma'i Lele, oia ka Hehela, Kolela, Fi@a Lenalena, a lepera, a me kekahi mau ma'i e ae he nui wale.  Ua hiki no hoi ke lawelawe ma na lapaau oki ana i na palapa o @ ela a me keia.  O na ma'i koko iao a pau ua hiki loa ke hoola ia me ka auhau haa@aa loa.

            E kipa nui ae e na makamaka, ka poe hoi i loohia me na ehaeha a ka ma'i a e loaa no au ia oukou me ka hauoli e, kokua aku i @a mea a pau a me kahi auhau mama loa.

            O na pilikia a pau e pili apa i ka hanau keiki, ua hiki loa ia'u ke haawi aku i ka laau e hoohemo ai i ke keiki me ka hikiwawe no ke kokoke naa i ka wa e eha a a i ka hanau.  Ina e hemo ke keiki e inu hou i ka laau hoomaikai i ka wahine hanau keiki me ka hoolohe loa i na rula a pau.

YONG KAM PUNG

8--2m

 

 

 

KA

 

LEI

 

MOMI

 

            Ke pii mahuahua nei ke ohohia ia o ka MOMI iloko o keia mau la mamuli o ka hooniua puuwai maoli o kona mau moolelo.

 

            Aole hoi oia wale, aka ua nui aku na mea heluhelu e hoopukaia nei ma kona mau kola, mu i kela a me keia Ia.

 

            Aia KA LAI MOMI ma ka aoao o kakoo ana no ka pomaikai a me ka holomua o na kanaka Hawaii a pau.

 

            E lawe ia no ka pepa ma na ipuka hale no ka hookahi (1.00) dala o ka mahina @ na poe a pau e makemake mai ana.  He iwakalua kumamalim i keneta no ka pule.

 

KA

 

LEI

 

MOMI