Ka Lei Momi, Volume I, Number 7, 29 Iune 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KELA A ME KEIA

            O ka pahuhae e ku ana make alo o ka halekoa iloko o ka manawa loihi i hala, oia ka pahuhae i makau@ ia aku nei ia J. W. K. @@@ o Wailuku.

            @@ haule ia kekahi wahi keiki @ mai luna iho o ka lala ma@ako i ke awakea @@@@ a eha lea.  Ua kii ia aku kona makuahine hanai a nana i hoihoi aku i ka hale.  He wahi keiki lapana ke`o.

            He lono kii hoike ia mai ia makou, he $5000 wale no ka waihona i @@@ o ka papa alanui a Honolulu nei, a e hoopau ia aku ana kekahi au limahana alanui i kekahi o keia mau la iho.  Pehea keia o ka Luna Alanui?

            Ua hoikeia mai ia makou ua hoopau wale ia kekahi mau hihia o ke au o Liliuokalani e keia Aupuni Kuikawa, ma ke kauaha a ka Ilimuku Nui o ke Aupuni, a koe na hihia karaima imua o ka Aha Kaapuni me Honokaa.

            Hoopololei –Ma ko makou pepa p ka Poalua nei, ua komo hewa ka manao e olelo ana ma kahi o na hunahuna, ua hoopaneeia ka Hui Keaka Hawaii a kahi wa aku.  O ka pololei, e malama ia ana no ia apana hana ma keia Poaono iho.

            Oili pulelo no hoi ka auhau o Makuaiki i ka kakou milimili i ke kakahiaka onehinei, a he oia mau noo ke onaona a me ka @ohea e kona kulana, me he ipo ala e houloa ana i ka poli—hui pu iho hoi me ka kakou “Mone Tikero,” pahee kela i ka hololio i ka wa hoolio.

            E nana sae e na makamaka i ka lela a kekahi wahine Hawaii e noho mai la i ka Aina Pua e puka aka nei ma ka pepa iho o keia la.  Mamao loa ka noho`na a ka wahine, a poina ole no nae na kual@p@@ o Hawaii.—Eo no ia ma@ o Kina.

            Ma ka a@wina la o nehinei, oiai ko oukou hanu mea hou e ha@lo ana ma na paia a me na poopoo o kela a me keia wahi, na halawai aku la ka lena ike a ko oukou mea kakau me kekahi mau Boy o ke kuhikuhinia a ka puuwai ma kela hale loini@na o aku o ka awapo o Hualiliomanu, a he ka no hoi i ka i-i na mapuna olelo a ko oukou mea kakau i ka hoolohe aku, a e haimalule ana hoi na manu o ke kula i ka noho a ka nee iluna o Maunahina, a o ko oukou mea kakau pu kekahi i ike i ka wai haale i ka lau mama@e.  HUAA

 

He La@@ @ahau na Alalai.

            O Alekanedero Ka Nui, ke keikialii kaulana o Mekekonia, a o ke Kau Huluhulu hoi o kela aupuni kaulana o Helene, i kona manawa opio ni a kilakila, oiai oia i lilo ae ai i kanaka koa kaulana loa, aka i na la makamua o kona komo kino ana i ke kaua, a no na manawa he umi kumamalua, aole loa i loaa iaia ka lanakila ana.

            Nolaila ma ka la hope o kona hele ana i ke kaua, a oia hoi ka 12, ua hoi mai oia me ke kaumaha, oiai ua pio hou no oia.

            Ia manawa, ua piha launa ole oia i ka maina, a he nui pu hoi na leo henehene mai ka lehulehu mai, a ua pilikia launa ole oia i ka hilahila.

            Nolaila ua hooholo iho la oia, e hooki loa ana oia i ka lawelawe ana i ka oihana kaua, a e hele paha oia i ka oihana hahai holoholona.

            I kekahi la ae, oiai oia e noho mehameha maloko o kona wahi keena uuku, ulu ae la kona noonoo e hele holoholo aku paha ma na kae o na kahawai a e ike aku paha i na mea hoolana manao ma na wahi a pau ana e hele aku ai.

            Nolaila ua ku ae la oia a hele malu aku la me ka ike ole ia, a hoea aku la oia ma kekahi wahi kahawai uuku ma kekahi kula oneanea, a ma na kapa o ua wahi kahawai uuku la, e ku halo`aloa`a mai ena he pali pohaku, a maluna iki ae o ka iliwai e pili ana i na pohaku, aia he wahi nanana e kau ana maluna o kahi oioi loa o ka pohaku.

            Ku iho la o Alekanedero malaila me ka hakilo pono ana aku i kahi nanana.  Aole no hoi i liuliu iho, ike aku la oia i kahi nanana e lele ae ana e kau ma kekahi aoao, aka ua haule nae.  Aka i ka haule ana, aole oia i hooki ae i ka lele ana, ua lele mau ae la no ua wahi nanana nei a hiki i ka 12 o na manawa o ka lele ana, aole no nae i hiki, a i ka 13 o kana mau lele ana, ua kau laelae aku la ua wahi nanana nei.

            N@ keia hana a kahi nanana, ua hooholo koke iho la o Alekanedero me ka i ana iho, “he 12 a`u kana ana, aohe nae he lanakila, e hoao paha wau i hookahi i koe e like mo nela wahi nanana i lanakila ai au.”

            He mea oiaio no hoi, ua loua io ka lanakila kamahao iaia i ka 13 o kana mau kaua ana, a oia ka hoomaka ana mai o kona kau ia o ka wel@.

            Nolaila, o ka hoomanawanui ke kahua o ka lanakila, a o na alalai a pau he mau laau hahau ia e nee ai a @ ka lanakila ana.  O na hoohihia@ na hoopohala a me na mea like e ae @i ka mea a mau mea pahu e hoao ana e hoala i kekahi hana, he mau alalai wale ana no ia, aka he laau hahau nae ia no ka lanakila ana.  Nolaila, no ka hoomanawanui ke kahua, a o na alalai ka laau hahau.

 

Na Momi o na Wa i Koliu Wale aku la.

Hoomania.

            He nui wale na laau pama a me na mea oluolu e ae e ulu ana ma Aigupita, a he mea oiaio, aole he hemahema ana o na kamaaina me na mea e pono ai o keia noho ana ma na mea ai.  A ua hoopiha ia na halepapaa ma ia mau mea.

            I ke kipa ana mai o na kanaka ma na awa e Aferika, ma na kapakai o ke Kai Waenahonua, e kamoe loa ana lakou no Aigupita, me ke ake nui ana e loaa ia lakou na hua ai i hoahuia maloko o na halepapaa.

            He lahuikanaka nui a mahuahua no ko Aigupita i ka wa kahiko.  O Diodorasa Siculasa, he mea kakau moolelo no Helene i kaahele ae ma Arabia i ka 19 o na keneturia (B.C.) ua lawe mai oia i ke keiki Aigupita nana mai laila mai no ke kumukuai aole i oi aku maluna o iwakalua “dractmas” (he ekolu dala a oi iki) a oia kana i hoike ae ai:  “He lahuakanaka nui maoli io no ka lahuikanaka Aigupita.”

            Oia au kahiko o Aigupita, a hiki mai i ke au mahope mai, ua hoopau ia ae na mana alii o Helene maluna o Aigupita, a hiki wale mai o Herodotusa, ka mea i kapaia o ka “Makua o ka Moolelo,” i hanauia ma Haiieanasusa, kekahi mahele aina o Helene i ka B.C. 484.  Ua kaahele ae oia ma Aigupita i ke keneturia elima (B.C.)

            He hanohano maoli no na poe koikoi o Arabia, a he poe noeau hoi ka hapanui o lakou i kapaia he mau kahuna, he mau kakolelo a pela aku, e hoakaka ana i na mea i kakania, e iini ana ma na mea pili i na laau lapaau a me na mea pohihihi o @a kilo ao, hoku a me na ouli pahaohao o ka manawa, e like hoi me ka poe Kaladea.

            He mau pualikoa no ko Aigupita kahiko, aia paha kahi o 400,000 ka nui o na koa, a e loaa ana i kela a me keia o lakou he 6 eka aina me ka auhau ole, a o na poe e ae malalo iho o na koa, aole lakou i ae ia e paa a e malama i mau aina no lakou iho.

            O ka heluna lahui o Aigupita kahiko he @,000,000.  He mau kauwa lehulehu na na kahuna, a he mau paahana e ae me na mea ala ma na lima, e holo hele ana me na alanui.

            I ka B.C. 332, ia haule@@@ o Aigupita malalo o na mainu@ o ke Kao Huluhulu o Helene, a ma na kapakai o Aferika, ua kukulu oia i kekahi kulanakauhale mamuli o kona inoa, Alekanederia.

            O kekahi o kona mau kenerala kaulana loa, oia no o Petolemai, ua hoea ae oia ma Aigupita i ka B.C. 323, a nana i hooponopono ke aupuni Emepaea o Alekanedero ka Nui.

            Ua mau mai ia ano pela a hiki ma na kapa wai o Nile a hiki i ke au o Kaleopatero, a lilo ae la ka aina holookoa o Aigupita malalo o ke Aupuni o Roma.

 

Mai ka Aina Pua Mai.

Ia oe e ko`u makamaka oiaio,

            Aloha oe:--

            Me ka hauoli a me na waimaka e kulu makawalu ana ma ko`u mau lihilihi maka mai, oiai au e walea ana i ka lai o ka Aina Pua nei, aia hoi hiki mai ana he ahe makani e i mai aua ia`u—ina iho he alele waha ole a hiki mai.  He manawa pokole mahope wale iho, halawai io mai la au me kau leta, a ike hoi i na manao mai ka mua a ka hope, a ike pu no hoi i kuu hoolaha maloko o ka nupepa “Kuokoa.”  Mahalo loa ia au.

            Nui ke ahonui o ka Haku i ka hoolauna mau ana ia kakou ma ke aiai o ke kanana a me ka eleele o ka inika, oiai ua kohia e ke kai mawaena ia kaawale kakou.  Nolaila, mai poina i ke kau leta ana mai na`u, a me na mea hou o ka aina hanau—Aloha ino ka Moiwahine Liliuokalani.  Ina ma Kina nei kena mau hana, ina ua pau i ke kipaku ia.

            Ma kela mau mahina aku nei i hala, he launa ole mai ke anu me ka maeele o kahi kino, e noke ana i ka olani i ke ahi aohe wahi mea a ike aku ka ili i ka mehana.  Ma ke kakahiaka ana ae, ua haule nui mai la ka hau me he mau paka ua la, a uhi paa mai la i ka aina no 6 iniha a pii aku ka manoanoa o ka hau, a he kuakea wale no ia o ka aina ke nana aku.  Kaupoku o na hale, na kumulaau a me na mea kanu, ua paa pu i ka hau.  Maloo mai la na mea kanu me he la ua puhia i ke ahi.  Uala, ka piki, akaakai a pela wale aku ua lilo i mea ole.  I keia manawa hoi, o na kukuna wela ia o ka la e pahola nei.

            E hoouna hou mai @e i mau mea hou na`u.  Mai poina i ke aloha i ka ohana a me kuu lahua oiwi aloha.

            Na`u na kou pokii, MR, KEAWE AIONA.