Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 17, 5 May 1896 — Page 2
| This text was transcribed by: | Maryann Acker |
| This work is dedicated to: | Jamie Luna |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
…MEI…
| Sabati…………………… |
| 3 | 10 | 17 | 24 |
| Poakahi…………………. |
| 4 | 11 | 18 | 24 |
| Poalua…………………… |
| 5 | 12 | 19 | 26 |
| Poakolu…………………. |
| 6 | 13 | 20 | 27 |
| Poaha…………………… |
| 7 | 14 | 21 | 28 |
| Poalima………………… | 1 | 8 | 15 | 22 | 29 |
| Poaono………………… | 2 | 9 | 16 | 23 | 30 |
KA LEO
THOS. P. SPENCER.
Lunahooponopono.
POALUA, MEI 5, 1896
NA LONO AINA E.
Kapalakiko, Aperila 24.—Wahi a na lono aina e i loaa mai ma ka mokuahi Auseteralia inehinei, ua ike iho makou i ka hoopuka ia ana ae o ko Kuhina Willis inoa i kona hiki ana aku i Kapalakiko. Aole oia i hoopuka ae i kekahi huaolelo e pili ana i ko kakou kulana e ku nei o ka ninau lahui Hawaii. He mea oiaio, ua hoole oia i ka pane ana aku i kekahi mau ninau i haawi ia mai iaia, a e holo loa aku ana oia no ke kulanakauhale o Wasinetona, a ihaila oia e hoike ai i kaua papa hana o ka noho ana i Honolulu nei, a ia manawa pu kakou e lohe mai ai i ke ano nui o kana hoike.
Ladana. Aperila 27.—Ua hoike ae ka hupepa Stnadard mai kona mea kakau mai o Berelina, ua haawi ae nei ke aupuni o Rusia i kekahi kauoha ia ehiku mokukaua hao me umi moku holoholo moana, oia kona mana kaua moana ma ka Pakipika nei ne ke pale aku i na hoomakaukau aumoku kaua a lapana, e hoolala mai nei no ka hiki ke pale i kona mau kapakai ina he ino nui kekahi e pahola mai ma keia mua koke iho.
Kikako, Aperila 26. Wahi a ka nupepa manawa Herela i kahi manao i hoike ae ai i kekahi mea pili ia Amerika me Beritania Nui. Ua loaa aku ia Haku Salisebure ke Kuhina Nui o Enelani, he palapala hoakaka no kekahi kuikahi uwao hiki ke hooponopono ia na hoopaapaa pili aupuni ina e ulu mai ana mawaena o na mana aupuni elua o Amerika me Beritania nui, a pela pu hoi mai na mana aupuni e ae e komo mai ana iloko o kekahi aha kuka me kekahi o keia mau maua aupuni elua.
O ke ano nui o keia palapala noi i ke komo mai o ka mana aupuni Enelani iloko o keia ano aha uao, oia no ka ninau e pili ana i ke kulana pohihihi o Venekuela e ku nei i keia manawa. Ua loihi ae nei na la o keia kona a amerika i waiho aku ai imua o ke Kuhina Nui o Enelani, aole nae i loaa mai he pane moakaka no ke kakoo mai ia manao.
Jas. H. Baraunu
MALUNA O KA
Ninau Lahui Hawaii
Ko Hoike a ke Komisina i ka
Mana Aupuni Amerika ma Wasinetona
Ka Hioke
A KA
Moiwahine Liliuokalani.
Oiai iloko o ka rumi hookipa alii i kole awakea mahope iho o ka hookuu ana i ka Aha olelo, ua akoakoa mai na Kanikela i konoia, o na Lunamakaainana me ke Komite o ka Ahahui Kalaiaina, ua kali la kou a hiki i ke komo ana mai o ka papa Kunina, oia ko’u wai pane aku ai ia lakou me keia mau hoakaka:
“E na keonimana: E like me na mea i hoolala mua ia e kakou no ka hooko ana i kekahi hana, pela keia anaina hanohano e kali mai nei no ka ikemaka i kela mea.
“Ua makaukau na mea a pau maolio nei o ka halealii, a i hakalia wale no ia lakou no ka hiki mai, nolailu, ua makaukau anei oukou no ke kakauinoa maluna o ke Kumukanawai i keia la?”
I kuu wa i pane aku ai i pane aku ai i kela mau olelo me ka loho maopopo o ra poe a pau e noho ana maloko o ka rumi alii, ua hoopuiwa a hookahahaia ko’u i ko ka papa Kuhina pane ana mai me na huaolelo o ke kanalua,
“Ua manao makou ke ala @ hele maalahi ole keia o ka pono laula @ ina oe a pa@iki ana, o na ulia o ka pilikia, na @ oia ke hoomaikeike mua mai nei no ka ulu o kekahi haunaele mai ka aoao mai o ka poai hoomaemae o ka Ahaolelo.”
(Uhahemo maoli no kela papa Kuhina o ke Alii.)
I keia manawa au i pane hou aku ai:
“Aole au e ao ana e hooma kaukau mua ia keia Kumukanawai a me keia anaina hookipa, ina aole lakou i ae mua mai ia’u no ke kakoo e kakau inoa pu me a’u i ka wa e kikala ia ai o ke Kumukanawai.
“Ua like keia hana a oukou me ko oukou lawe ana ia’u ma ka’e o kekahi pali nihinihi, alaila, haalele mai ia’u hookahi e lele mai luna aku o ke kiekiena. He hana ku maoli keia i ka hoohilahila!
“Heaha na kumu hiki ole ia oukou ke ae mai i ka makemake o ka lahui oiaio o ka aina, i kumukanawaihou. Ina he mau hemahema kekahi e loaa ana maloko o ia Kanawai ma ia hope aku, alaila, o na ahewa ana a pau e kau mai no ia maluna o’u.”
(Hopo ole no hoi ke Alii, a Naauao kana mau olelo a’o i kona Aha Kuhina Uhalu.)
Hoike a S. Paka.
Baraunu: O na kanaka Hawaii anei kela?
Paka: Ae; o na kanaka Hawaii kela no ka hoihoi hou i ka moiwahine maluna o ka nohoalii.
Baraunu: Pehea oukou e kapa ai i na ano balota koho e ae?
Paka: Ua kapa makou malalo o ka inoa—na poe koho baolta o na aina e: na komo ma ia papa ka hapanui o na poe koho no ka hoohui aina, a o ka hapa nuku no ka moiwahine.
Baraunu: Heaha ka hui nui o na aoao elua mailoko mai o ka huina huahelu koho balota 13,000 a puni na moeupuni ina e haawi kekahi koho balota maluna o keia ninau?
Paka: Mailoko mai o kela huina 13,000 poe koho balota he 10,000 o ia poe ma ka aoao @ @@ ka moiwahine@@ o ka nohoalii@@ na hal@ o na @@ no ke kue kohu ole.
Barauni: Pehea, ina oe e lawe ana i manawa kupono no ka houluulu ana i keia huaholu, alaila, he manaoio no anei kou no kela huina au i hoike mai, e koho ana kela huina o 10,000 kanaka ma ka aoao hoihoi hou i ka moiwahine maluan o ka nohoalii?
Paka: Aia he huina o 9,554 poe kupono i ke koho balota o na kanaka Hawaii, a ke kamailio au no lakou no ke koho balota maluna o keia ninau, he mea maopopo, aole au e haule mawaho aku o ka huina hauhelu o 500 kanaka Hawaii e hoolilo ana ia lakou iho i maupoe kumakaia i ko lakou aina. No na poe haole, he 3,000 ko lakou huina nui, a he mea maopopo o ka hapa nui o ia poe aia lakou ma ka aoao kokua i ka hoohui aina, a o ka hapa uku, aia no ia ma ka aoao o na kanaka Hawaii. E like me ka’u i hoike mua aku nei ia oe, e phia ana ka 10,000 ma ka aoao kakoo i ka moiwahine mai ka hapa nuku mai o na poe haole, a koe aku ko lakou hapanui a me kela hapa uuku o na kunaka Hawaii, loaa kela huina kue i ka moiwahine. Ina he minau keia e haawi ia ana ma ke koho balota o Austeralia no ke kuu akea ia o ka manaopaa o ke kanaka ma kona manaoio ponoi iho, he mea kanalua ole no ke aupuni Amerika ka ike koke i kela huina huahelu a’u i hoike mua ae nei, e haulehia ana keia Repubalika e ku nei malalo o ka balota o na kanaka Hawaii oiaio o ka aina, no keia ano aupuni a lakou i hoowahawaha maopopo ai a hiki iloko o keia la.
Ua hoike ae o Kakina ma kana palapala, a oia keia: O Ladana wale no ka makeke dala nui hookahi o ke ao nei, uohe lua, a ilaila kakou e aie aku ai, aohe dala o Amerika a he hookahi pilikia nui, wahi hou a na Kakina la, a puua iho la kana peni, a lele aku la i o ia nei e kamailio ai. Ua ike makou i kahi o kana peni i puua ai, (O ko oukou hoihoi koke ole i ka Moiwahine) ka pilikia nui wahi a ua loaa la. Pololei wale o Kakina.