Ka Leo o ka Lahui, Volume I, Number 6, 20 ʻApelila 1896 — Page 3
This text was transcribed by: | Heanu Charrnaine |
This work is dedicated to: | Hinano Paia-Gates |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
launa pu me ia no ke kuka i na kahoaka o ka manawa e lawe hele ia ana o na lono a puni ke kulanakauhale, eia he haunaele kuloko ke hoopulapula ia nei e kekahi poe, no ke kue a me ka hookahuli i ke ku ana o ke aupuni kumu o keia paeaina.
Ua hoike pu ia aku iaia ke kulana o ke aupuni Moi e ku nei, ua makaukau ia i na minute a pau e malama i ka maluhia o ke kulanakauhale; aole oia wale, aka ua makaukau pu oia ma ke kulana hiki ke hoopuelu liilii ia kekaihi poe hoohaunaele, hopa ia lakou a hoopaa ia ma ka hale paahao ke maopopo pono ka hoala ia o kela hana uhaki kanawai me ke kipi.
Ma kekahi ninau i waiho pono ia aku e a’u imua ona no kona pane mai i ka haina moakaka, ua ninau aku au iaia me keia mau huaolelo:
E Mr. Kivini: Ma ke kulana kuikawa o kou aupuni e ku nei, e ae anei oe e haawi mai i na kokua i ke aupuni o ka Moiwahine no ka malama i ka maluhia o ke kulanakauhale, ina he haunaele kipi keknhi e ulu ae ana mai kela poai mai?
Eia ka kivini pane: “Aole au i ike i kahi hiki ia’u ke haawi aku i na kokua ia oukou, ina e paa ana oukou i kekahi kanaka naau kolohe ma ke poo o ka Oihana Makai kuloko, oia o llamaku C.B.Wilikini
Na Inoa Hoohanohano
O na loii ma na inoa hoohanohano i apono e ka mana kanawai o Beritania Nui no kona lahui mai kahiko mai a hiki iloko o keia la ua mahele ia iloko o na papa ewalu mai ke kulana aku o ke keikialii a hiki i ka Naita, a mai loko o keia mau papa i hoohanohano ia ai ko Enelani mau keiki hooko kauoha e ka Mana Kalaunu no ka hooko ka ulua ole i ka noho lanakila mau o ka aina makua.
Eia na loli o ka papainoa hoohanohano:
1 Keikialii 5 Visakauna
2 Duke 6 Bairona
3 Makuisa 7 Baroneta
4 Ela 8 Naita
KAUKA E. C. SURMANN
Kahunalapaau Geremania.
Keena a me Wahi Noho: 137 Al. Papa
9 A.M. – 11 P.M.
Na hora hana: 2 P.M. – 4 P.M
7 P.M – 8 P. M.
Telepona 181,
April 24. 1m.- dly
….. APERILA ……
______________________________________________________________________________
Sabati ………….. 5 12 19 26
Poakahi ………... 6 13 20 27
Pualua …………. 7 14 21 28
Poakolu ………... 1 8 15 22 29
Poaha ………….. 2 9 16 23 30
Poalima ............... 3 10 17 24 ..
Poaono ………… 4 11 18 25 ..
NU HOU KULOKO
_______
Mai makapaa ae oukou i ka makou mau moolelo hooniua paukole. Nukee ino na waha i ka akaaka iki.
Omamalu oluna, a holelei ua olalo nei i ke awakea o nei i keia la.
Ua lono lauahea wale ia mai e ka poe i hele aku nei i Laie, e waiho aku ana o Kamapuaaa he bila kanawai e hoohiki ia na Puaa a pau o Kaliuwaa. Pehea ana la ka Ahaolelo ke lawe mai i bila kanawai e hooliki ana i na Puaa P.G. elua wawae? Huka aka.
Elua lio keokeo lo-u’a e paa nei na a-i i ke kaula iloko nei o ke awa, loloa a maikai ko laua mau huelo, a he hoki ko lakou kolu. E aho ia, lauka naka o uka nei.
Ke hoomahui aenei makou i na kini makamaka lehulehu o ka Puali Puhi Ohe Lahui e noho mai la i ka aina makamaka ole, he ku maoli no i ke aloha ole na oleo a KA MAKAAINANA e peku nei ia lakou maanei “Waawaaiki Naaupo” no hoi na hoa i ia pepa. Pauakaaka” a Puali-a-ha-ke ka nui o ko ka Puali Puhi Ohe hoinino ia e ua mau “Hohole Samoka” la. Lole eh!
E hoomaoeloe oe e kuahine i na aha o ko Pila. a e iho ae oe e hoomaamaa kaua i ka hoolewa ana ou i ka leo o ke mele, Aia i Kahana ka’u Aloha. e hii ia aku la e ka LEO.
E nana ae i ka leta a Petesona i hoike mua aku ai ia Kivini, ua makaukau ka mana aupuni moi i ka la hookahuli aupuni, e hopu i na poe kue kanawai ina aole na puali koa Amerika.
______
Hui Panihakahaka Ola mua i kukulu ia ma Ladana, 1772; ma Amerika, 1812.
Hana mua ia ke sopa holoi lole ma Enalani i ke keneturia 16, a hoomaka e laha i na wahi o ka honua nei.
Paikii mua ma Enelani i ka 1802, a holopono loa na hana i ka 1841.
Wehe ia ka uwea olelo o ka Moana Atelanika no ka launa kamailio i ka 1858, a ua holopono na mea a pau i hoolala mua ia ma na kikoni huaolelo ana.
Kekahi poe kanaka piha
Kaulana
__ ME NA__
PAUKU KINO LOLOA ME KA
POKOLE
Ma keia papahela malalo iho e loaa ai ka papakuhiauhi inoa o na kauaha kaulana ma ka lakou mau hana ma na kulana o ke kiekie me ka nokole o na pauku kino, a hoike no ana hoi i ka manawi me ka aina o ko lakou one hanau. mai ke au kahiko mamua aku a mahope mai o Karisto, ola keia e hoike piha ai aku nei uo ka pomaikai heluhelu ona makamaka.
Papa Inoa o na Kanaka Lahea
Mahana ae o 6 kapuai
Golie……………………………………………………Pale@@@ a
11.0 kapuai R.C. 1063
Galebara………………………………………………… Rm 1
9.9.kap C Kaisara
Jno Midetora ……………………………………………. Ene@@@
9.8 kap A D 1578
Fred Suede……………………………………….Suedena
8.4 kap __________
Kujenasa…………………………………………...Fenelana
7 9 kap _________
Giie ……………………………………………….Takela
8.01 kap __________
Pat Karoka …………………………………………Koka
S. 7 kap A D 1806
Chang Gow ………………………………………. Pekina
7.8 kap A D 1880
Aole o na kanaka maluna ae o ka 7 kapuai, o lakou wale no na poe loaa o na kulana kiekie iloko o ka aina, oia keia papainoa malalo no o kekahi mau kanaka kaulana loa no lakou ka helena kiekie malalo o ka 6 kapuai:
Napoliona - Oia ke kanaka hookelakela loa ma ua moolelo lahui o Europa, nana i hoonaueue ko Farani mau nohoalii o na Emepera he kulana keikei kona o 5 kapuai me 4 wale no iniha.
Wakinekona - Oia ke kanaka ai o ke kaulana ma ka moolelo Amerika, a i kap ia kona inoa, he ma kuakane no kona lahui. O kona keikei he 5 kap 7 iniha.
Aka Welesole – Oia ke kanaka kaulana loa ma ka moolelo kaha o Beritania Nui o kapaia ke Duke o Weiinetona, he kulana haohao no kona malalo o 6 kapaai.
Alex H Kiwini - Ola kekahi o na kalaiaina @@@ o ko Amerika ahao@@@ lahui a nona na paona mama he 115 kawnaha. I kona wa elemakule o ke 60 mahiki, @a emi loa mai kona mama i ka 100 paona wale no.
Papa Inoa o na Kanaka Pokole
malalo o 3 Kapuai
Kauna Bolowaki ………………………………..Walekan
36 iniha kiekie; hanau 1739
Tom Tamu ………………………………………Nu Ioka
31 iniha:, hanau 1887
Mrs Toni Tanu ………………………………… Nu Ioka
32 iniha: hanau 1842
Che Maa ………………………………………. Kina
25 iniha hanau 1838
Luukia Zaraia ………………………………….Mekiko
20 iniha hanau 1863
Kenola mite …………………………………….Nu Ioka
21 iniha hanau 1864
___________________________________
O ka poe makemake ana i mau Buke Lapaau Hawaii, o hoouna mai I na kauoha ia makou.
O ka poe a pau he- mau koana aie ko lakou i ka Buke Lapaau Hawaii, e hooana mai ia T.P. Spencer ma ke Koena o ka LEO.
OLELO @@
I ke manawaa e hiki mai ai @ mokukaho@ o ka HUi Mokumoku @ Waila. ( i kaunelepaia) @@@ o no ia kekaihi mea e pii aku @@@@ o ka moku a pau mua na ohua iuka ka aina, me ka loaa ole o ka uaiapa la ae mai ke Keena aku; ke olo hoi ua loaa ka ae ia e ua iukia moku.
C. L. WIGHT,
Peresidena o ka H @ Moku Waila
jun 12 @@@
NA IWI PALAOA.
E laa hoi na balaki niho na aniani lima na Kani lauoho, na panu luhi a pela aku Na Lako Dala!
Na Hua Papa Momi Maoli
Na Lole Silika
Haluaka Silika!
Na Lole Keokeo Iapana,
Na Papele Helemeta mama loa
Na Suika Mauu.
Na Pakana Wahine emi no--$1.00
Na Moena Iapana nani,
Na Kookoo ine ke au dala,
Na Huewai waihooluu
Like ole.
Na pola a me kila – ai.
Pa holoi home,
Na Kiaha o @kah ko
Lau ia@
Me ke gula
Me na mea he lehulehu wale
E kipa mai ma ko’o Halekuai ma ka aoao Ewa iho o kahi o Daimana, Alanui Moi.
A. BARNES.
Iulai 15, 1895. Jul15 ma
NA WAIWAI EMI
-----
Kuai hooemi, kuai manuahi, a i ole he haawi wale aku no me ka nana ole ia o na lilo iloko o keia wa hune, a nele hoi o ka aina, eia ma ka halekuai KALAHIKI, penei na kuai ana, na Alapia huluhulu pelu palua 0 39 iniha ka laula, he .35 keneta wale no o Ka I-a 30 iniha laula. 25 keneta o ka I-a, 26 iniha laula .10 keneta o ka I-a. na papale kaleponi eleele o na ano a pau $3.00 mamua. a i keia wa $1.00. na papale maline $1.00. E kipa, e komo, e wae nou iho, i ike pono i ka nani uluwehiwehi o KALAHIKI. he ole hoi ka lohe pepeiao. E ike ia kakou noa kanaka. mai kipa hewa ke aloha i ka mana Kolaka, ua like ia me ka manu Kolea, uliuli ka amauma, o ka hoi no ia i Kahiki, e ia ono ai.