Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 930, 30 ʻApelila 1894 — Wili Koolau ua Ahiahi. HE LAU PALAWALE KO KA AWAPUHI. [ARTICLE]

Wili Koolau ua Ahiahi.

HE LAU PALAWALE KO KA AWAPUHI.

E Mr. Lunahooponopono; Ma ka Hawaii Holomua o na Pohono nei, Apenla 21. i ike iho ai an i kekahi kumu hana i popopo na iwi a i hue hou la ae nei iloko 6 keia ninau i wani e hiki ai ke hoohiolo ia ka manao o ka iahui 1 ko lakou aliiaimoku a nie ko iakou aina oiwi a huli aku a kakoo i na hana apuka a ka pohola nui wale a Hui Hae Eleele e alakai ia nei e C. E. Makapolena ma. Mamuli o kou lilo ana i hr>a no ua Ahaolelo ala, a he kakoo ikaika hoi no fea lahui a mamuli o ka lawe hewa la ana 2Dai nei o kou inoa a hookomo ia maka papa inoa o ka poe a ua nu}>epa nei e kalahea nei he mea a he mea, aole loa e hiki i kaa makapern ke kaohi mai i ka paneaku i keia waha-a a «»oe uhane pa'aualeio t>vaT«popo a E. C. Makapolena a me ko;ia o ke apoka maoimpo i ke kulaiia o ke Aliialmoku i keia mau la. 0 ka lawe ana o kekahi poe o .iīekahi ehana a poai paha i kekahi KUmukna e hoouluaoa ia ai ka noonoo maikai o ua ohana a!a. he mea maopopo, aole loa e n°le ana ke komohia o la ohana a poai iloko o na paio hahana ana, a o ka hopena e mokuahana ana ka noho ana, a oia ka wa e lawe ia ai o ia ohana iioko o na manao koieie o ka uoho kupikipiki-o ana me ka maiuhia oie. Ina e lawe mai ka'?ou a hoomaepopo iho ī ke kulana o kekahi Ilee i kono wa e loaa ai i na haawina o ke «eupilikii mai ke Kaoo Hee afeu a ka mea o hee, e hoomaka ana e puhi ī kona lepo -uii i wahi e hoio uiahoka ai. Pela no keia knmuhana popopo a E. C. Makaooiona i lawe ae nei a hoaiai mai nei . imua o ka lahui, o ka poe i hemo pono ole ae na alu maka mai ko lakou wa i hanau mai ai ahiki i keia wa, ota ka poe e hei ana i ka upena Pa&anaiai a keia kanaku a me ka Hol<*mua e puhi uiai nei. A no ia kmiiu, heaha la ka Nawahi ma a :aa ii*u pu kekahi ī hana aku nei i ke*a poe poholaio ke apuka maopopo e hiki ole ai ke kaawale ae ke kaula li kanaka mai'ko iaWou kaniai ae no ke kipi i puhi aeuei i ke Jepouli a-h«)Omaka aku lae holoma-* liuka, aka, ke ike e ia nei nae. Ina ua m.anno. ka Holomua a K G. Makapolena o kelaninau piepiele a »a ke kumu nui e hiki ai ke ho<>pake!e ia kakou mai loko ae o keia pilikia i onon ia aku nei ia kakou e komo a e auamo, ke »<lelo nei *o, aole i ak«a ka noonooo kalaiaina »> ua kanaka, a o ka hoao ana .inai i keia maunu ekseka, he mea

maopopo &a e hoi puolo paipai anja no ua kanaka. A Ina e lawe mai ka noo me ke kaupaona aAa i kela ninau ano ole au e Ha&enua a me E. C. Makapoiena. ' I,— Owai ka Aha Kuhina o ke Aypuni iloko oia mau la? 1 2— oka Ahaolelo wale np anei lea mina e hiki aike hoopuka i k?l?abi olelo hilinai ole ia a a kipnku ia Kivini? . * ' -f 3 —Heaha ke k'nnu i luwepl9fthai ai ka Aha Kuhina iloko oia_wa; ? i kahi mea e pili ana ? ua 'la ina ua ike ia he pilikia e ulu naai ana mai kela kanaka mai. 4—A heaha la hoi ko Makaoolena kohu o ka lawe ana mai i keia mnau ina e noho mumule an& fea Aha Kuhina? 5—A aole auanei o kekahi hapa o ka Aha Kuhina, iloko o ia mau la, a i ole o lakou no pnua a pau, o ka poai iike no ia me ka poe e noho ona nei no ka Holomua? Ea. e ka laiuu Hiwaii, i na katkou aoau e laM mai a noonoo iho i ke kaona maoli o keia mau hana a ka Holomua a me Makapolena, aole no e nele ana ka ike ia he kaona okoa ka mea i makemake ia a he kahaleai mamuli o ka awaiaulu paa loa ii o kealoha a me ka manao paa 0 ka lahui mahope o ka lakou mea 1 hiīinai ai. A e lawe hou mai kakou a noonoo iho i ke kulana maoli o na olēlo a ka Holomua. mamuli o kona olelo ana ina ka aole i hoopilimeaai kela poe ma ke koho ana e kue i ke la oleio hoohoio a Makapolena, penei ia aole kakou e komohia iloko o ka pilikia o ke aloha aina e like me kakou e uwe nei iloko o keia mau la. Ea, "hihi kaunoa hihi i Mana — aloha wale ia laau makua ole" Ae, o keia "he laau makua ole ia"— a aohe no i niaopopo kona kumu a nie kona mole. He mea oiaio ;nai ka wa i haalele aku ai o Kuhina Kivini ī kona aina hanau a niki mai i o kakou nei, ua hookahua mua ia kona manao aihue i ka aina, a ne uope ka hooko ia ana, a i na paha i hooholo ia ua oielo ni au piepiele la, me ka ma'u no nae o keia manao aihue aina iloko ona, aole ke iu he kumu e poipu ia ai o kona manao a nele Qia mai ka iawe koe aei keia Paemoku. Aole! A nolaila. ina ua hookahua ia na ohumu kipi ana i ke Aupuni Hawaii a o Makapolena kekani īloko o laila a hiki mai i ka puka maopopo ae nei i ka la 17 o lanuari 1893, alai'a, ke ninau hou nei &u: Nawai ka No'u anei a me Nawahi ma? Aole loal Aka, e ike ia iho no, penei: I—No E. C. Makapolena, oiai oia Kekahi mea i nonoi ia mai e ke Aliiaimoku (ke ole au e e haawi aku i kona mau kokua ana, j iloko o ka wa kupilikii oka aina. A heaha kana i hana ai ? He hohe wale a me ka hololua. 2— O A. P. Piketoiia [PeterBon' no ka makau wale a me ka |tohe wale ika hakaka uie kanakolu wale no poe olelo e (dutohman), a hele e holo heie nie ka waha wai o ka hoopuniuuni ua hookohu ia o li. W. Wiiikoki i Alihikiiua nui i wahi e makou honua ai keia poe kioi tnisi> ohari. 3—o J. F. Kolohiina, he kipi kiekie loa hoi kona mamuli o ka nele o ka puniu i ka lolu ole a holo e ninau ia Kkkina naa i ka la!:ou hana kupono e hana ai. Ano Kekahi mau hoa o ka Aha Kuhina» aohd a'u kamailio ana oiai ua maopopo ao ko laua kulana i na mea apai.

Nolaila, « ka lahui Haw&ii, ke ikd mai la no kakou. o keU Maka polena a kona pdfri o ka Holomua, o lakoU ke kumu, ka mole, a me ke aa 0 ka pilikia o ko kakou aina, & kakou e uwe nei, a no ia kuaiu, heaha ka Makapolena e alake ae la i ka lapa mauna ole ? Aole e hiki ia oe e: Makapolena a me kou poai ke hooh&ule i ka Hoi Aloha Aina, oiai o kou manao manli no ia. Aole loa! A e puhr wale no i ke lepouli aoie e naiowale. Me ka mahalo, Samcel K. Pua. 'Waīkiki. Aperiia. 23, '94.