Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 891, 6 Malaki 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO." Wehe i ka pili o Makanikeoe me kona mau hoa i ke Alii nona ka lokomaikai —Huii hou no Hawaii —Ka huakai a na Mano—Pau ma Haena Kohala. Ia Makanikeoe i hiki ai malaila a ike i kona kaikuahine a me kona mau hoa, a he mea hauoli nui ia no lakou i ka ike ana mai iaia, a ua olelo aku no hoi oia i kona muli kaikuahine, e hoi ae no lakou ma ke ala kai a hiki ma ko laua wahi i hoomaka aku ai e kau maluna o na waa pupu; aole nae e wikiwiki lakou i ka lele ana mai iuka o ka aina, aia a hoea aku oia malaila, ua ae mai la o Pupukanioe i keia mau olelo a kona kaikunane. I ka pau ana o keia mau olelo ua hele mai la o Makanikeoe me Kawelo'naakalailehua no uka o Kahuwa, a mailaila aku no ka aina ua kipuupuu o Waimea, kahi keia o ka hole, a mailaila aku la ma ka pea o na kuahiwi mauka e Waipio me Waimanu, a ua hiki loa aku laua no Kaauwana ka home paa mau i ka ohu o ka ui nohea a hiapaiole oia uka, aia hoi, ua hoike aku la o Makanikeoe i na helehelena o ke keiki kaili la o Lehua i mua o Laukaieie me he a-ka ala i maalo ae a nalo aku. Ma keia maalo ana ae o ke kino o ka mea nona na kulana kilakila imua o ka mea nona keia moolelo ua hooiaio oia i na olelo a pau a ke kupua Hinauluohia. I keia maalo ana ae o Makanikeoe me kana malihini mamua o Laukaieie, ua ahai loa aku oia iaia maluna o ka piko o Maunakea ka hale noho hoi oia mau kupueu ho- okalakupua. Ma keia hiki ana aku la o laua

ma ia kuahiwi ku kilakila, aia ko laila mau kupueu e noho mai ana me ko laua mau kapa hau o Lilinoe me Poliahu, aole i kali ko laua leo heahea i na malihini, aia nae ka mea kupanaha, ua hoolilo koke aku la o Makanikeoe ia laua me he mau kii leo ole ala, aole a laua mea e ike mai ai, eia ko laua hale noho mauna i ke keiki o ke Kaulanalaalehua. Nolaila, e heneiki iho kana e ka mea heluhelu, he wahi noonoo a akamai keia a ka kaua makani puahiohio, a mamuli oia mau hana akamai, ua huli hou aku la o Makanikeoe no kai o na pali hulaana e nana i kona kaikuahine me na hoa aumoana o laua. Hiki hou o Makanikeoe makai o na pali hulaana—Hui hou oia me kona mau hoa aukai–Haawi oia he papaaina nui na na Mano —Hoolilo oia ia lakou i mau kino kanaka maoli—Nui ka hauoli oia poe eepa—Hookaawale oia na poe malihini me kona kaikuahine. Ia Makanikeoe i hiki aku ai ma kai o na pali hulaana, aia kona mau hoa e ou mai ana iluna no o ko lakou mau hale lana kupanaha, a iaia nae i hiki aku ai ma kai o ua wahi ala, ua olelo koke aku la oia i kona kaikuahine me kona mau hoa a pau e pili mai ma kahi o ko laua mau kapuai wawae i hehi hope iho ai no ka laua huakai hele, oiai, ua ike ae nei kaua e ka mea heluhelu i na mea i hai mua ia a'e nei, a oia no keia wahi a lakou e hoolulu nei. Ia lakou nei i lele aku ai no uka o ka aina, ua lawe ae o Makanikeoe i kona mau hoa a pau ma kahi kaawale loa, me ke kokoke o'e aku ma ka hale noho o Laukaieie me kona mau makua. Ua hoonoho aku oia ia lakou ma kona wahi ponoi ma Ihikalani, he hale kona i like ole me ke kulana o na hale e ae, he hale ko ua aiwaiwa nei i hookumu ia maluna ae o na wahi oioi a kiekiena o na mauna i uhi ia e ka ohu i ka po me ke ao, e paialewa ia ana e na ao kaaalelewa me na welelau makani i ka lewa. E hoomanawanui iki kaua peia ka mea heluhelu a puka hou aku ka la apopo. Aole i pau.