Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 877, 15 February 1894 — HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE. Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko. Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO HAWAII NO LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko O KA Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileole'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Waipio Hawaii.

Unuhiia e Mose Manu no "KA LEO."

Hele ka wai hele ka ala i ke keiki Makanikeoe. O ka hao a ka wai nui, aole opala koe.

Ia Makanikeoe ma e hooili ana ma ka ili kai o Waimea, ua hoonee koke oia i na mea hana o kona mau waa kamahao e hele imua, aia no hoi ka La o Lehua ke lolii malie la i kona alanui lewa ma na welelau makani kolonahe, a ma keia wahi i hoopau ae ai o Makanikeoe i ke ano pohihihi o na ike a me ke ano e i uhi ia iho maluna o keia poe kaikamahine ekolu e ko ia nei e ke au kaulana o Kau Hawaii, oia hoi, "Ko ke au i Halaea." I ka mao ana ae o keia mau haawina poi-pu maluna o ua poe kaikamahine nei, me he mea la, ua uhi ia lakou e ke kapa pouli o Keaka. I ua poe kaikamahine nei e okukuu nui nei maluna o ko lakou halelana auwaaalaloa, me ka nana ana ae mao a maanei, aole o ko lakou mau home, aole pu no hoi na hiona o ko lakou mau makua, aole no hoi ka nui a me ka lehulehu, a ua nele no ma na ano a pau mai ko lakou mau maka aku, a oia ka lakou e nalu ala. Owai la keia aina a kakou e nana nei, a ua kupono keia mau olelo hoohewahewa i na nohea mai o Kauai, oiai, he malihini loa laua, aka, i ko Makua kaikamahine hoi ua hiki no paha iaia ke hoomaopopo iho i na helehelena a pau o Waianae, a no keia wa a lakou e hoonanea nei, aole lakou i ike mai ia Makanikeoe a me ka oni ana o na io pupu. O keia manawa a lakou nei e nanea nei maluna o ko lakou waa kupanaha, aia ke kilohi ala ko lakou mau kii onohi maka i ke ku kilakila a Puuohulu me ke one o Maili me he pukauwahi ala, a oiai lakou

e hehe ana na aka me ka ninau aku o kekahi ia lakou iho, a oia ka lakou e hahai ana i kahi i hele mai ai, aole hoi he mau hoomanao ana ae no ko lakou mau makua, a oia paha keia la: Nomoa ka heluna no ka Likelike A ia lakou e hehe nei na aka, ua hala o Kalaeloa mahope a ke hele mai la i ka nuku o Puuloa kahi nona keawalau ke alawa ae la i ka waiho mai a ke one kuilima laula nona hoi Kaiahamauleo o Ewa, nona hoi ka inoa hou o ke Kulanakauhalemomi, kahi hoi o ia mau kupueu i noho ai a kupa, auhea la lakou i keia mau la. Ia lakou nei i hiki pono mai ai ma ke kai aloha o Mamala, kahi hoi o ke kai ehuehu o kahi hoi o ka hokua o ka hee, aole he mau manao kaulua o lakou i kela wa, ua kaulono aku la ko lakou mau maka no mua a hiki i ke kaalo ana ae o Laeahi mahope o lakou, a ke hele aku nei e puni ia Makanikeoe o Oahu nei, a ke pii pololei ala na pupu me ka Auwaaalalua no Molokai me ka holo launa ole mai, pua koalipehu i ke keiki Makanikeoe. He manawaole ua pili aku la lakou nei no Kalaeokalaau. Ma keia wahi o ka kaua nanea, e nana hou ae ai kaua i ka mahimahi o Hawaii. Ma keia kokoke ana aku o lakou nei ma na lae e kaulana nei o Hina, ua ulu hou ae la hoomanao aloha ana iloko o ua mahimahi nei no kona kaikuahine Pupukanioeo, a oia kana i puana koke ae ai. O oe ia e ka wahine noho kuahiwi Pili lau-i o uka la–e iho, E iho e Pupukanioeo E lau ka palai lau akolea, Na wahine kahela o na pali E noho ana i ka uluwehiwehi Aia i ka maka o ka opua Pu-a mai ana ko aloha i o'u nei E hoi kaua i ka Aina Na ke aloha wahine no ia e huli ae A loaa kaua i ka pali o Waipio Owau keia o kou hanau mua— O Makanikeoe—honua–a lele. Pau no keia mau lalani mele hoalohaloha a ia nei, i loa no a kai ko ia nei mau kapuai, ku ana keia iluna o Maunaloa, me ka haawi ana iho he wahi kanaenae. O oe ia e ka maka o ke ahi Ka maka o ka uwila i ka lewa Anapa malamalama i Kahiki Ka maka o ka wahine o Kapo Ke lii nui oia moku E hea au—e—e o oe. (A uwila hou aku).