Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 870, 6 Pepeluali 1894 — Ke Kuikahi Panailike. [ARTICLE]

Ke Kuikahi Panailike.

{Receprocity TreatyJ He nui na hoao ana iloko o na kau e nolio moi ana o Kamehameha V a me Lunalilo, e loaa o ra Kuikahi Panailike waiwai. mawaena oke aupuni Hawaii a me Amerika Hui-, puia: aka, aole no nae i loaa mai. I 0 na poe haole huli waiwai a pau, ua hoike mailakou i: ko lakou ake nui, e loaa ona Kuikahi Panailike; i mea e hookoia ai ke kahua o nanono imi waiwai nui o lakou nia keia Pae Āina. He kumu ano nui loa y ka lakou mea i ake ai e hoolioloia ke Kuikahi Panaiiike; a o ua kumu ano nui la, aole loa ia i ike pono ia e na hoa Hawaii iloko o ka Hale Ahaolelo. He ? mea huna keia a na poe haole maalea i hana ai, a i make-! make ole ai e hoike aku i na Hawaii; koe wale no, o ka hooholoia o ke Kuikahi 'Panailike, pau ae la. Ua ulanaia ko kahua o keia hana maalea, e na poe loea kalai aupuni o Amerika; mamuli o na kuka pu i ua me ko Hawaii nei poe haole maalea, i komo Jike iloko o na kuko ana e iiookoia uq. kumu ano nui la. KA MEA HUKA AKO NUI. 0 ka Hoohuiaina v oia ka mea huua aao aui i hookomo

maluia iioko o ke Kuikahi Panailike. Oka Hoohui aina oia uhane maoli o ke Kuikahi Panailike; nolaila, i :ka wa e nahaha o ka liale Panailike/ alaila, ua jwaiho wale ae la ka uhane o -ka Hoohui aina, a oia keia *e [hele holapu mai nei iwaena o ! ka Lahui Hawaii, e koi ana ia 'kakou e ae aku i ka hoohui aina, HOOKOKONOIA KA MOI KALAKAUA E HOLO I LOAA KE KUIKAHI PANAILIKE, Ma ka A. D. 1874, i ko ka Moi Kalakaua noho Moi ana no Hawaii nei. ua lulumi aku fla*keia poai o na poe haole |huli waiwai, na poe mahiai j ko, a me na poe kalepa waiwai nui o keia Pae Moku, a līōi aku lakou l ko kakouMoi, e holo oia i Amerika Huipuia, ! i loaa mai ona KuikahLEanailike waiwai. 0 ke Poo keia o ka Lahui Hawaii e hele nei. a o ka Moi hoi o ke Aupuni Moi o Hawaii. Ua hiki aku Oia ma Amerika i ka 1874, a ua kuka pu me ka Peresidena 0 Amerika Huipuia, a ua loaa | mai n*i hooia ana,: no ka hana ' ana i Kuikahi Panailike me ke Aupuni Hawaii. Ma ka A. D. 1875 mai. ua hoolalaia\e kuikahi • a ma ke kau Ahaolelo ae o ka 1876; ua waiho ia mai ua kuikahi la no ka apono ana aku o ka j Hale Ahaolelo o Hawaii nei. i | NA KALAI-MANAO ANA. | | oka ■ Hale Ahaolelo holookoa oka 1876, na'Lii a me| na hoa Lunamakaainana Hawaii a pau loa, (koe wale no au, a me ko'u kokooluakupaa, ka Hon, G. W. Pilipo,) ua uhi pu īa lakou e ka o ka uhane o ke Kuikahi Panailike aua hiki ole ia lak< ke ike ine ka noonoo ak .iele, ika hopena e hoea mai ana maluIlawaii nei, e like me ia 1 keia wa. Aole au i noonoo nt) na hoa haole.ia wa, no ka mea, ua ike no au, uaike mua lakou i keia mea htma; aka, aia maluna o ko'u mau Koa Hawaii ko'u kahaha nui, no ka liiki ole ia lakou ke hoolohe iki mai v i ko e kamailio ana me -Mr. Puipo,' no ke kue ikaika ana aku i .ka hooholo ana i ke Kuikahi Panailike, ka mea a maua ī hoopaa ai iko maua manao, he mea ia e lu)pppino mai ai i ko Kuokoa o Hawaii nei» a e hoonalo aku a|'hoi, i ke kulaua Aupuni Ma o Hawaii,

He nui im wehewehe.ana © | ■ - • . ■■: ; v ■ "■ ' • . -.■:■ ; na poe kokua i ke kuikahi, me ka hoike akea ana mai ma ka lakoii mau kamaiiio j r | ana,* i ka nui launa ole mai o ' ; na pomaikai e loaa mai , ina e hooholoia ana ke kuikahi 41 E hao ana kakou i ke da'la me ke Kopala, a e piha ana i mau pakeke i ke ■ gula, ae mahuahua loa ana! ka waiwai o na kanaka waii, a pela aku.'* 0 keia na j olelo wanana a ka poe kokua ji ke Kuikahi Panailike, | J> A pehea la ia ke nana iho loukoueka lahui i keia la? j .. ■ ■ ... j Ke hao Kopala ia nei anei ke daia? Ua hanini anei ke gu* la mawaho o na pakeke lole o kakou ? He mahuahua anei Ke ike maka nei kakou, aohe wa i oi aku ka nele, ka hune, ka holo ole o na hana o ka. aina, e like me ko keia wa ! Iloko o ia Ahaolelo o 1876: ua hoike maua i keia manao : (wanana) penei: 0 ka hoo- \ holoia ana o ke Kuikahi Pa- i nailike; o ke keehina niua ia no ka Hoohuiaina; 0 ka hoohui aina, oia no ka hoopau ana i ke Kuokoa o ke Aupuni Moi o Hawaii: He aneane 18 makahiki mai ia kamailio ana a hiki i keia la; a i keia wa | no, ke hoao nei ka lahui Hajwaii ponoi e hakoko ikaika, |me kē kue loa i ka hoohui |aina, ka uhane i komo malu ! mai maloko o ke Kuikahi Panailiko. a ka poe Lunamaj kaainana Hawaii noonoo papau, i liooholo pupuahulu ; ai ma ke kau Aliaolelo o ka A. D. 1876 ! Ua ko keia olelo ana; no ka mea, ua hiki io mai no keia mea hmia, ka hoohuiaina a na haole i lolii ai no na makahiki loihi. Ua maopopo ia maua, ina l&kou i hoike pono mai ī na hoa Lunamakaainana Hawaii ia wa (1876) he hoohui aina ka manao nui o keia kuikahi panailike, ina paha, ua hoole na hoa Hawaii; ak« v ua huna loa iakeiakumu, a ua lawe la mai na olelo hoakaka, e ole'o iina: he mea keia kuikahi e n.ui ai ka pomaikai iio Hawaii; a oia ka meanana i uhi pu iho i ka noonoo akahele ana ae, no ka hopena io« e hoea mai ana maluna o Hawaii nei. NA OLELO HOOIAIO. 0 ka mea kupaianaha, om ao ka hooiaio ia ana mai o

keia manao o ifsana v rhosfc& ai no keia Kuik«hi Paāailile», 1 e kekahi poe e Iqa; ā el. Mr, jW. N. Armgtrong (Limaika- ' ika) no hoi^ I Ina na oipoaa mea a I*ima—iikaika e ol&lo nei, ia ia i hiki , .aku ai ma Earopa, ma ka h# akai kaapuni me ka Moi Kalakaua i ka A. D. 1881; oia ! hoii he eUma malāhiki mahope iho o ka hooholeia aua o ke Kuikahi Panaiiike, alaila, he kokua ana ia i ka pololei o ka maua mea i wanana ai, a penei ka Limaikaika olelo ana; - . 44 Ua kamailio pinepme au me ka Moi (Kalakaua) no ke kumu inanao o keia mua aku 0 keia aina, me ke komo pu hpi o ka mea pili i ka hoohui aina ana. * * * Ua hoike mau aku au i ka Moi no ka'u mau kuka ana me Mr. Phelps, a me kekahi ma i kamailio ana no ka hoohui pili loa ana, no ka mea. ! oia ko'u manaoio ma ke kuka " 1 pili aupuni ana. Ma ko'u kuka pu ana me Mr. PKēIM" a me Mr. Blaine, aole loa he mau kuhikuhi no ka hooko koke ia o ia manao; a ua manaoia, me ke akahele loa, e lilo ka Moi i alakai, ma ke alanui e hiki aku ai, i ka hoohui pili loa ana. Ua nonoi mai ka Moi ia'u, e hui kuka pu aku me Mr. Eugene Schuyler, ma ke ku- " muhana o ka /auna-maa-?nau; a oia ke kumu e hiki aku ai na kukai olelo ana no ka hoohuiaina. Ua ninau aku la o Mr. Schuyler i ka Moi: Aole anei o ka manaoia maoli o ke Kuikahi Panailike; oia no kalioohui aina hope loa ana? Ua pane mai la ka Moi: aole oia i hoomaopopo ia mea. Pane hou aku la o Mr. Schuyler; Ona poe loea kalaiainaoAme* rika Huipuia nana i hana i ke kuikahi, ua hoomaopopo loa lakou ia mea; aka, ua manao au [Schuyler], o kaiauna maa man, he mea k kupono no īa no kekahi mau m&kahiki wale no, Ua haohao nui loa hoi o Mr, Schuyler, i ko ka Moi haawi ana i kona ae ana e apono i ke Kuikahi Panailike; ka mea i moakaka loa nana * kaualako aku ilima Hoo« hui aina; a i ke kulana hope loa hoi o ka Ohana Moi. Ke hoomaopopo nei au i ke kulike loa okamanao o Ur,

Eugc*ne Scliavler, meko maua . īaanao me ko'u, lioa Mr. Pilipi:». oka liopena o ke' Kuikalii Panailike, oia no ka hoolmi aina. Ua hiki mai ia i keia wa, ake ike maka nei kakou, aole e hiki ke hoole ilio. Jī.\ W.N. LIIIAIKAIKA MAU OLELO. Oiai makou e kaahele ana : me ka Moi ma Europa; ua! €>lelo aku _au ika Moi; Ua inoraki aku oe i kou Aupuni ia Amerika Huipuia, ma keia Kuikahi Panailike, i mea e nui ai na dala iloko o kou pa- j keke> aka, oia no nae ka hopena o kou Ohana Moi; a e like auanei oe me ka Moi o 3>abomey, ke 'Lii uhaai wale. Mahope o ka hoolohe ana i I kekahi mau moolelo, ua olelo hoīi o Limaikaika penei: Ua olelo ka Mpi Kalakaua, he Mki no iaia ke hana a eo mai © Amerika Huipuia, mamuli 0 na kukai pili aupuni ana; Ua pane aku au [Limaikaikai Aole loa e hiki kekahi kukaij pili aupuni ana, ke kaohi mai ■ 1 kou hooko ana, ike komo! ana aku iloko o ka hoohni aina! mamuli o kou kakauinoa ana ike Kuikahi. Ika hana ana i ke Kuihahi Panailike, ua hapala aku oia i ka Hoohui aina y maluna o na pa, na mauna, a me na pali pohak iy a pau o HawaiL * * *

Maanei nei, ke liooia mai nei o Limaikaika i ka polōlei o ko maua raaijao koho mua, no ka hopena o ke Kuikahi Panailike; a ke hooia nei oia, no ka umiiia a paa loa, a me ka hapala-puna ia, a a-ai ke keokeo o ka Hoohui aina maluna o ka Pae Moku holookoa o Hawaii nei, mamuli o ka hooholoia ana o ke Kuikahi Panailike. KO MAUA IMAXIM} MANAO KOHO MUA. O komaua manao koho mua, kupaa mau, luli ole; oia no keia: O ka hooholo ia ana o ke Kuikahi Panailike, ke keekina mua loa ia o ka Hoohui aina. ITa maopopo keia manao, a ua ike ponoia kona oiaio i keia ia; aole e hiki ke hoole ia mai: Ua ike iho kakou, ua ,hoowalea ia kakou me na hoonanea hauoli ana no ke Kuikahi Panailike, iloko o na makahiki aneane 18, aka, iloko o na ulia o ke au o ka manawa, a i ka wa i hiki mai ai ka hune a me ka nele, na hioio iho la ka

hale kino waiiua o ke Kuikahi Panailike, a hoea ae la ka uhane' lokoinō o ka Hoohui aina, e hookikina ana i na makua ame na keiki, i na kane a me na wahine; e haalele lakou i ke aloha o ko lakou aina hanau. na home aloha, ka Lahui ame ko lakou Moiwaliine; Pehea la e hiki ai ia'u ke hoopoina i ke aloha o ka aina makamae mai ko'u mau kupuna mai? He mea ole na mea a pau ke paa ko'u aloha aina, ko'u aloha no //awaii . • :• i nei, a me kona kuokoa mau. KA PALEKANA NO HAWAII. 0 lehova, ka Puuhonua a me ka ikaika o kakou; he kokua kokoke loa i ka wa popilikia. * * * | Ua olelo o Eihopa Willis:j *'//e hiki loa ia hoomau i ke kuokoa o keia aina Oia wale no." Nani ka pololei a me ka oiaio o keia manao. He mea ole ka ikaika a uie ka mana o na kanaka a pau loa o keia honua. £e opala wale no lakou, ke. haha mai ko lehova lima ma ka honua nei. Eka lahui Hawaii, ke hakoko nei kakou no ko kakou āloha i ko kakou aina; e hoomau i ko kakou manaolana, a e waiho aku i ko kakou mau luuluu a pau imua o ko kakou Akua aloha, a nana no e hooko i ko kakou makemake, i ka manawa ana i ike ai, oia ka wa kupono. Owau iho no me ka liaahaa, ke kauwa hooko na ka Lahub Joseph Nawahi. Honolulu, Feberuari 3, 1894. KAU JURE. O ka papainoa malalo iho» oia ka poe Jure o keia Kau, i hiki ae ma ke katcahiaka Poakahi nei. E haawi i ka oukou olelo hooholo maluna o ke kahua o ka pono kaulike. e na Keonimai.a Hanohano o' ke Jare. Na Jure Hawaii. M. Ehu, I). L. Naone, Puniai, Jas. Auld Jr., H. W. Kahana. <Jas. Holt. Paahao, j. H. Wise, Hairāma Kanha. J. M. Kaiaikawaha, S. Kukii, Jas. Cookett, S. K. Aki. H. Onehn. Wm. Kaapa. H. S. Swinton W. Paoo, Thomae Hina, W. H. Lahilahi, S. W. Kaluhelaau, a. Trask, C. L. Hoi>kins, Kelii&a, W. Kapua, G. K. Kohiana, KelleU, Ed. Dow«etf, J. H. nulimoku, Alakema Naone, J. Waiamau, R. H. Baker, S. G. Kumu, M. Robinson, S. Kaili, J. Gilliland, J. Mahoney.