Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 721, 7 July 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

JOHN E. BUSH,

Lanahooponopono a me Puuku.

 

POALIMA IULAI 7, 1893

 

O Amerika Huipuia ma ka Wanana.

 

(Hoomauia).

 

            He aupuni opiopio o Amerika Huipuia, aka he aupuni nae o na aupuni nui o ke ao nei, nona keka@ moolelo kaulana loa.  He wahi anei ko keia moolelo wanana ? Oia ka ninau.  He lehulehu ka poe naauao a kanaka noeau o keia keneou@ia a me ka hapa hope o ke ke@uria i hala i manao no he aupuni keia i wanana ia.  A hiki wale i ka hapa mua o keia keneturia, ua kakau iho o Bihopa Berkley, i na huaolelo mele kaulana e helu mau ia ana e na Amerika me ka @oau i hoopiha ia e ka manao haahoo, no ko lakou aina; oia keia:

            “I ke Komohana ke ala o na emepera e kau nei.”  Aka, he hookahi wale no nae keia lalani a lae helu`ai, penei iho ka hopuna piha o na lalani e pili ana:

            “I ke Komohana ka moeana o na aupuni o ke ao;

            O na mahele mua eha o ka moolelo kai hal@e,

            O ka lima o lakou ka panina nana e hookike ao;

            O ka hanau hope a ke manawa ka oi hoi—e”

            O ka “mahele mua” o ka moolelo nia no ke aupuni o Babulona, I koulona ia hoi ma ka Mokuna Elua o Daniela, e ke poo gula o ke Aii kanaka nui.  Pane aku la hoi ke Kauia i ka moi oia aupuni haahoo kelakela o ke ao—“O oe no ua poo gola ia” –aole hoi o ka moi ki@e kanaka wale keia a ke Kaula e elelo nei, aka, ma kona ano oia ke poo oia aupuni; no ka mea pakui hou aku la ke Kaula--  A mahope aku o ko`u e ala hou mai ana no he aupuni e aku i omi mai kona a@o I ko`u.”  O ka puana olelo “he aupuni e aku.” kai hoike mai o ke aupuni aole o ka moi maoli kai hoailona ia ma ke poo gula o ke kii.  Ea hoike hou ia mai no hoi keia mana aupuni hookahi no ma Daniela Mok 7, ma ke kii hoailona o kekahi liona me na eheu o ka mamu aeio.

            O ka “malele elua” o ka moolelo e na aupuni nui o ke ao, oia no ke aupuni emepeia o Media—Peresia,-- ka umauma a me na lima dala—ka mea nana i hookakuii o Babulona, a lilo iho oia ke aupuni elua o na “aupuni nui eha o ke ao nei.”  Ma ka Mokuna 7 o Daniela, ua hoike ia mai no ka pii ana ae o ka mana e ka mahele Per@ia o keia aupuni mea o ka heailoaa o ka hei i ala ai @ai kona moe ana, a ma kona aoao.

            O ke “kolu o ka mahele,” oia hoi ke kulu o na aup@n @ iha o ke ao mei,--na uhi keleawe o ke kii – oia me o Helene, ka aina malalo o Aleka@ekero nana i noho haku ke ae nei.  O ka hoailona i lawe ia  ma kamekuna ehiku i mea e@heakaka ai ia mana hookahi no oia no ka leopadi, “nona na dheu manu eha maluna o kona Kua.” | e hoike ana i ka eleu o kana mau hana me ko kekani mea e lawe ia ana e na eheu eha o ka manu.

            O ka “eha o ka uiahele” a hope loa hoi o na mana aupuni piha o ke ao –oia no o Roma.  O ka Eha keia o na aupuni a Bihopa Berkily I olelo ai ma kana mau lalani mele, O Roma keia nona ke alii i oleloia ma Luka 2:2, nana “ka olelo kauoha mamua pono iho o ko Karisto hanau ana” e auhauia ke ao a pau.  Ma ka Mokuna elua o Daniela, ua hoakakaia o Roma, i kona kulana mahele ole ia. e na “wawae hao” o ke kii kanaka, a i kona kulana maheleheleia, “he hao kekahi a he palolo kekahi.”  Ma ka mokuna ehiku no hoi ua hoailona ia no keia mana aupuni eha, kekahi holoholona e, o ka ha ia, he mea weliwel loa ia, he mea maka`u nui, a he nui hei kona ikaika, pauku eliiku.

            O na pepeiaehao o ka pauku ehiku, oia no ka mea i olei oia he hoailona o na [aupuni] alii he umi e noea mai ana, a i hoea io no mahope mai a noho maluna o na aina ai o ke aupuni o Roma a i noho hoomaluia ai hoi e ia.  Ua olelo pu ia no hoi kakou ma ka pauku iwakaluakumamaha e kupu hou ae ana kekahi pepeiaohao i like ole me ko na mea mua, a nana no hoi e hoopio, a hookahuli paha, i kekahi mau pepeiaohao ekolu o ka umi.  Penei keia mana i hoakakaia ai ma ka pauku iwakaluakumamalima.  “A e olelo oia i na mea nui kue i ka Mea Kiekie, a e hookaumaha aku oia i ka poe haipule o ka Mea Kiekie Loa, a e manao iho no oia e hookahuli i na manawa, a me na kanawai: a e haawiia na mau mea la iloko o kona lima, a hiki i ka mauawa, a me na manawa, a me ka mahele o ka| mauawa.”

            KEIA MANA—KONA KUMU MAI.

            Oiai, he moolelo heie pololei keia o na aupuni a loaa aku o Amerika Huipuia. ma ka wanana, a e hoike pu ana hoi i kekahi mea ano nui i ikea mailoko ae o ka eha o keia mau aupuni piha o ke ao, a me kona pili ia Amerika, nolaila, e ukali hele aku no kakou i ka moolelo a hiki i ka lima o ke aupuni, i kukuluia i ka M. H. 1776.

            O ka mana e hoakaka ia nei, na manaoio ia aku e ka poe hoole@pope oia no ka noomana pope.  O ka hookaumaha ana i “na haipuio o ka Mea Kiekie Loa,” na pili ia olelo ho`no hoom@ewaewa i hana ia e ka Hoomana Pepa i ka poe a pau i hoole i kana mau hana, ka haha@i hoomau ia no na kene@uria, ka manawa i luk@ ia ai o kamalima @ na o na @ipahe o aio, I kap@a hei e Roma he @ oe i @ lakou ue i koola ai ua @ku io ia no.  O ka manawa, na manawa a me mahele o ka @oanawa, na hoo@apapeia no ia i@ e@alu nia@hiki a me ka ha pa like me kanaha kumamalaa malama, a hookahi tausani elua haneri me kanaono la, makahiki ho ma ka wanana, oiai pela iho la ka helu makahiki o na Inda@o.  O ke kii o keia mau hoailona a me ko a-na helu e nana ma Nahelu 14:34, a me Exekiela 4:6.

            He hopena ka Pope o kekahi mea i ulu ae.  He huaolelo ka “Papacy” (Pope) mai ka hua latina papa, oia hoi ke ano o Makua.  E lawelawe ana ka makua i ka mana maluna o na laia a pau o ka ohana, aka, aole nae ka hoomana i ae i kekahi mana ma na mana pili i na mea o ka uhane koe o Iesu Karisto hookahi, Wahi a Karisto, “Hookahi a oukou Kumu, oia no o Karisto; a o oukou a pau he poe hoananau.  A mai kahea wale aku i kekahi kanaka he makuakane no ouk@ maluna o ka honua; no ka n @ hookahi o oukou Makua, aia hoi oia iloko o ka Lani.”  Aka hoi, me keia olelo papa moakaka loa no, na hoomaka mua loa no na lunakahiko a bihopa paha, (oiai he hookahi no oihana o keia mau inoa) o ka hoomana, e lawe i ka mana aole i ku ia lakou, a lawe i ka mana e like me ko ka makua o ka ohana, a oi aku no hoi mamua o ka mana makua.  O ka hopena loa o keia oia no ka mohala piha ana o ka (Pope) Papaev, me ka Bihopa o Roma ma ka noho-pope, i hoaahuia e ka olelo kuahaua alii me ka mana e hoopololei i na heretica.

            I ka A. D. 533 hoi ka Emepera Instiniana i kukala ae ai i keia kuanau e hoolaha ana o Bihopa o Roma oia ke peo o ka hoomana a mea nana e hoopelelei i na heretica; aka aole nae a hala wale he elima makahiki mahope iho o ka lukuia ana o ka hope loa o na mana Ariana e kue ana i keia hookohukohu o ka Pope a kipakuia aku mai Roma, i ko ai keia hookohu.  Mai keia A. D. 588, no umikuniamalua-haueri a me kanaono makahiki, oia hoi ka A. D. 1798, ka manawa i hoopio ia ai ka mana aupuni maoli o ka Pope e ka Farani, ua noho mana ka Pope maluna o na kanaka o ke Akua, e hoopiha ana i na ano a pau a koe hune ole iho ka olelo ma Dan. 7:25.

            Aia hoi me keia mea hope loa i ole o ia ae la keia hulihia ana o ka inaina aupuni o ka Pepe, ka kakou hana nui e kan@ailio ai ma keia pili.  Ma ka mokuna 13 o Heikeana, ua olelo o Ieane penei:

            “Ku ino la au ma ke one o ke ka@ a ike aku la au i kek@hi hololioloua e hoea mai ana mail@ko mai a ke kai, nona hoi na pepeiaohao hau he n@n@ a me na poo ehiku a ma koaa @au pepelio ao he @ lei1@ a maluna o ke@a mau poo na l@aa a ka hoowai aio.  A o ua heleholona la a u i ke a@ a like ia me ka @oopaili a o kona wawae ua like ia me ke ka hea a o kona waha a e ka waha o ka liona.  A haawi hoi ke deragona i kona mana ia ia a me kona noho`lii a me ka ikaika nui.”

            He mea moakaka loa, he hoike ano keia o Roma Pope, mai ka pauku elima a ka ehiku: “A ua hauwi ia ka e olelo: na mea nui kiekie a me na mea hoomainoino: a ua haawiia mai nana e hana i na malama hookahi kanaha a me kumamalua.  Hoowaka ae la oia i kona waha e hoomainoino i ke Akua, e hoomainoino i kona inoa a me kona halelewa a me ka poe e noho la ma ka lani.  A ua haawiia mai nana e kaua aku i na haipule, a e lanakila hoi maluna o lakou; a ua haawi ia mai la hoi nana ka mana maluna o na ohana a pau, a mo ua olelo a pau, a me na lahui kanaka a pau.”

            O ka manawa I oleloia maanei oia no na makahiki he ekolu a me ka hapa e like me ka manawa, na manawa, a me ka mahele o ka manawa, o Da. 7:25.  Ma keia wahi no hoi o Hoikeana i hoike ia mai ai na ano a pau e like me ia ma Dan. 7:25, oia hoi ka hoinoino i ke Akua a me ka hoomainoino i na haipule oiaio.  Aka, aole no nae e noho ana keia mana me kona hookuia ole ia e na haawina e kue ana i ka holomua o kana mau hana.  Ma ka pauku umi, e heluhelu no kakou “O ka mea alakai pio aku i kekahi, oia no kekahi e hele pio ana; o ka mea pepehi me ka pahikaua, e pepehi@a oia me ka pahikaua.  Ua hookoia keia i ka A. D. 1798, i ka piha ana o ka 1260 makahiki, e hoomainoino ai oia i na haipule, e like me na wana ma Daniela 7:25 a me Hoik. 13:5, 6, mai ka A. D. 538 ka wa i hookumuia ai kona noho mana aupuni ana o keia ao, ma ka hoopania ana o ke aupuni Pope e Farani malalo o ke kaua ana o Generala Berthier, a lawe pio ia ai ha Pope Pio VI. i Farani, a make oia malaila.  Aku e ukali koke ana mahope o keia mea, na hoike ia mai hoi i ke Kaula kekahi mana hou; penei:  “A ike uku ia au i kekahi holoholona hou e hoea ae ana mailoko o ka honua; he elua o na pepeiaohao e like me kekahi hipa keiki, a olelo ae ia oia e like me ke deragona.”  O ke aupuni hea la i ikea, ia la wa i ole mua oia he apapa pili a mahele paha no ka mea i hoike ia he holoholona mana Pope, a i hoomaopopo nui ia hoi?  O ke aupuni hea la kai hoea ae, kai ulu ae me he mea kauu la oiai ke honua ae?  Lie hookahi wale no pane pololei i keia ninan, aole hou aku:  oia no NA @LOKU AINA O AMERIKA @LUEUIA.

Aole i p@

 

            He 28 ma`I lup@a a ka Mokaahi Lehuia i lawe aku ai na ke Panalaa i o Kalawio @ ka Po@kala nei.

 

            Ua @ la aku ka Bihopa o Panopolis no ka n@oupan@ @ K@a, no ka nana ona @koaa @hapai hane ma ia mokup@ ma ka Likelike o ka @ K@haia ana iaia he mau la malalia.

 

E Hoihoi Hou ia no K@

 

            Mai mua mai o ka hookaholi ia ana o ko kakou aupuni e kekahi auna kanaka a keia la, aole i loli ae ko makou manao no ka ae ole ia o ke kumuhana, ka hoohui aina, a ka poe Amerika, ka poe i olelo ia lakou he poe haipule, a ma ka inoa a lakou i lawe ae ai ma ke ano nui, he Karisto, he poe hoahanau hoi @ Karisto a mau-keiki na ke Akua.  He mau hana kupanaha no keia a keia auna e hii ana he baibala malalo o ko lakou mau apono lima, a me na mea make hoi ma kekahi lima, e ao ana i ka poe opio Hawaii e kipi i ko lakou aupuni, e hoole i ko lakou makuahine honua, ka aina nana lakou i hoohua mai a nana i hanai a nunui, e ao ana hoi a e hookikina ana i ka lahui opio a me na kanakamakua e hana i na hana a pau e kue ana i ka euanelio o ke ola a me ke kanawai leahia o ke Akua.  Aka, aole mai mua mai a keia manawa, i hualehia iki ai ko makou manaoio i ko ke Akua hoopono, a ma ia manaoio i hoomau ia ai ko makou manaolana a hiki wale i keia la, e hana mai ana ke Akua Mana Loa i kekahi hana, ma o kekahi mea palupalu a ano ole, a kakou e hoomaopopo ole ai, i kekahi hana e hoohilahila ia ai ka poe i kue aku i kona hoopono, i ike i ke ano oia mea he hoopono.  Ua maopopo ia makou e hoihoi nou ia ana ko kakou kulana mua aupuni ma na ano a pau, a e loaa aua he ao ia o ka poe i kue kumu ole I ua kulana la.

 

OPUU HOU.

 

            Ua mohala ae he opuu hou iloko o ke kihapai o Mr. & Mrs. J. A. Akina o Waimea Kauai, ma ka la 3 o Iune.  He keikikane nui maikai, a o ka 4 iho la keia o ka laua kamalei e ola nei, no ka hoolaupai hou aua ia Hawaii, oiai o ko makou makamaka maikai a me kana La@e oluolu, aia no ko laua mau la i ke kakahiaka wale no, poiaila, ke lana nei ko makou manao a palua a pakolu ia iho ana paha keia huina, ke hiki aku i na la o ke kauaka makua.  E ola loihi ka opio hoa.

 

            I keia Peake@lu ae e ku mai ai ka Mokuahi Australia, me ona kuahiwi pepa hou ua makou.  O ka hana ana ia o ka mea i hele a wikaai na @oao.

 

            He kuai noo-mi nui ke ka Heiau e na Pa k ni iloko o keia mau la i wahi e lo a ai he mau wahi kaawale no na waiwa hou e leaa mai ana i keie mau mokuahi ne ke ku mai; a oiai i o e holo ponoi ana no e S Ehrlieh e wae i keia mau waiwai hou ma Nu Ioka a me Kapalakiko, nolaila, na hooen@iia na kumukua e na waiwai o na ano a pau o kona Helekukai.  E hele ae ma ona i@alekuai i ike maka.