Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 718, 1 Iune 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

JOHN E. BUSH,

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAHA IUNE 1, 1893

 

He Noi na na Kupa Beritania.

 

            Ua kakau inoa nui ia kekahi palapala hoopii e ua kupa Beritania, e waiho ia aku ana i ke Komisina Wodehouse, e noi ana e kaohi ia ka manuwa Beritania Hyacinthe.  Ua manao wale na Beritania he kumu no ko lakou e kanalua ai i ka maluhia o ko lakou kino a me ko lakou waiwai, oiai kakou he aupuni n oho manawa wale no e noho nei.  He nui n@ na kumu a keia poe hoopii i manao ai he kupono e kaohi ia ai ko lakou moku kaua no kekahi manawa pokole.

 

He Kanawai Papa.

 

            Ua hooholoia kekahi kanawai aole e ae ia na ohua kaeleiki e pae aku i Amerika, ke ole i hoopaaia ka manawa a me kahi o ka moku i holo aku ia, ka inoa piha o kaohua, na makahiki, ke ano, mare ia a mare ole ia paha; kana oihana a hana paha; ina he hiki ke heluhelu a kakau paha; kona lahui; he dala paha kana, a ina he dala he oi a he emi mai paha i ke $30.  Mamuli o ka laha mua ole ana o keia kanawai, ua manao wale ia e hoihoi hou ia mai ana ua ohua kaeleiki ma ka mokemahu Australia aku nei.

 

Na Hoopii Laibila.

 

            Ke hoomaka aka nei kekahi aoao i kekahi aeao no na olelo laibila i manaoia, momua iho nei hookahi no aoao e hoopii mau ana.  O ka hoopii hope loa na Mr. Norrie ia Kauka McGrew, hoopuka nupepa o ke “Star.”  Akahi no a hoopii ia ke Kauka, ka mea i kapa ia ka “Makua o ka Hoohui Aina.”

 

NA HOAILONA!

 

            “A e ike ia aku hoi na hoailona ma ka la. a ma ka mahina, a ma na hoku; a maluna o ka honua hoi ka pilikia ana o na lahui kanaka, me ka pilihua; e halulu ana ke kai me ke kupikipiki-o.  E maule ana ka puuwai o na kanaka i ka makau a no ka hoomanao ana i na mea e hiki mai ana maluna iho o ka honua; no ka mea e hoonaue ia ana na mea mana o ka lani.”

            O keia na olelo ao o ko kakou Haku, ka Hoola o na Lahui kanaka, i kana mau haumana, e pane ana i ka lakou mau ninau Iaia, ina houilona o Kona hiki hou ana mai.  Ua helu mai Oia a hiki i kahi po@oi mamua iho o Kona hiki hou ana mai, a oia ne la keia mau pauku i lawe ia mai, ke wanana a ke Keiki a ke Akua.  Luka 21:23:26, ma Matalo 24, a ma Mareko 13.

            Ua kono ia ko makou noonoo e hoomanao i na mea e pili ana i ka olelo a Iesu Karisto no Kona hiki hou ana mai e lawe aku i ka poe i aloha Iaia a i hilahila ole i ka hooia ae Nona.  He mea nui keia, a o ko kakou imi ana i ke alanui e loaa ai ke aupuni noho mau loa o ka lani a me ka hauoli mau, oia maoli no ka hana pookela a kakou, na kanaka a ke Akua, i ao ia mai ma na Hoike Elua, e ike a e hooko aku a e malama.  Ina kakou he poe haipule oiaio, e like me ka mea e kohu ia ka lawe ana ae i ka inoa o ke Keiki a ke Akua, he Karistiano, ua hiki loa ia kakou ke ike i ke ano o ka Euanelio mai ka mua a ka hope.  Hookahi kumu manao a he hookahi hana i kuhikuhi ia mai maloko o na Kauoha Elua.  Ua ku ka hana mamuli o ko ke Akua aloha i ka poino o Kana mea i hana ai, ke kanaka, mamuli o ka ka Hewa i ao hewa ai i lilo ka ke Akua hana maikai i mea ole.  No keia kumu – ka haule ana o ke kanaka i ka hewa a me ka hopena oia mea he make, - ua noonoo ka Makua a me ke Keiki i ke alanui e manalo ai ka ka hewa hana, he make.  Ua hooho@o ka laua kuka ana aole ne mea e, e loaa ai ka manalo o ka hewa i hana ia, e kue ana i ke kanawai hemolele, hookahi wale no he mohai hemolele – no ia kumu ua haawi mai ke Keiki i kona ola e molia ia, a e hoomainoino ia e ka Hewa ke Alii o ka Make, ka enimi o Karisto, ke Alii Hemolele o ke Ola.  Aia iloko o ka Buke Hemolele, ua hoike ia ka moolelo piha e pili ana i na hoike a me na hoohalike, na ao ana, a me ke kumu e loaa nou ai i ke kanaka, kona kulana mua, e like me ia i hana ia ai oia ma ke ano o ke Akua, i kinohi.  O ka hookuli he make ia.  O ka hoolohe he ola ia.  Nolaila e hoolehe kakou i keia olelo aloha a ke Akua ma o kana Keiki, i hoike mai ai i ko ke ao holookoa, a ma keia mau pauku ae la ia kakou ponoi, ka hanauna, i olelo ia, ina e ike ana i keia mau hoailona, aole e pau aku i ka make e ike ana no i ko Karisto hele hou ana mai e lawe aku i Kana, e like me ia i hoi ai i ka lani, maluna o ke ao, me ka ike o ka maka o ne mea a pau Iaia.

            No ke kupinai o na hoike i ke ko o na mea i olelo ia ma keia mau pauku, ua paipai ia makou, e pili ana i keia mea koikoi i oi ae i ko na mea e pili ana i ko ke kanaka ola, i hiki ia kakou ke holo me ka hoohewahewa ole i ke ano, a me ke kulike i ka wanana a ka Haku i olelo ai.

            Aole i pau.

 

Hoolewa o J. S. Walker

 

            He heluna nui o na hoaloha o Hon. J. S. Walker i hiki aku ma kona Hale noho mauka o Nuuanu, no ke ko@o ana aku iloko o kuna huakai hoolewa a me ke anaina haipule hope loa maluna o kona kua lepo, o ka Rev. Ale Makinikoka ka mea nana i malama na hana laahia.

            I ka hiki ana o ka huakai i ka akupapau, ua heluhelu hou mai la ka Rev. Alex Mackintosh i kekahi mau pauku Baibala, mawahe o keia, ua komo mai la kona mau hoahanau o ka Huimalu e malama i ka lakou mau hana malu o ke kino o ka mea i make.

            O na hapai pahu hoohanohano oia na Keonimana, E. C. Macfarlane, Samuel Parker, J. O. Carter. John Bawler, C. T. Gulick. F. Hayselden, W. M. Giffard a me W. H. Conwell.

            O keia kekahi o na kamaaina kahiko o he kanaka hoi i mahalo nui ia no kona hoopono a me ka makaukau makana mau hana.

            He Peresidena oia no ka iiale Ahaolelo o ke Aupuni Hawaii no ka kau o ka 1888. 1890. 1892.  Ua malama oia i kona kulana Peresidena me ka maikai; a ua nui ka mahalo ia ona ma ia mea.

            Ua waiho iho la oia he wahine a me na keiki, e paiauma aku nona ma keia aoao o ka iua, ke komo pu aku nei makou me ka ohana iloko oia haawina hookahi.

 

MAKE HIKIWAWE

 

            Ma ka Poakahi nei, ua komo ae ia ka anela o ka make iloko o ka Hale kino o ka wahihe a ka Lunakanawai Apana o Molokai Keoanui Kalauokalani.

            Ua loaa ia oia i kekahi mai kuhewa ma ka Poakahi a make koke no ma ia la, o kana kane, aia no i Molokai e lilo ana keia haawina i mea manaonao loa iaia, ke ike iho i ke kino lep o kana wahine.

            O ka lua keia o na wahine mai Molokai mai i loaa i kela haawina hookahi, ma ke ano mai kuhewa.

            He wahine oluolu keia e heahea i na mea a pau a ua aloha ia oia e ko Molokai mau kupa.

            Me ke kane a me ka ohana ko makou aloha nui, no keia haawina paumoko i kuu iho la maluna o lakou.

 

A.R. WALKER.

 

            Ka mea i manao ia nana i aihue ne kini opiuma 206 iloko o ka Halewai mamua aku nei, ua hoopaa ia oia maloko o ka Halewai, a mahuka mailaila aku; ua huli ia oia ma o a maanei, aole nae i loaa.

            Ua hoike ia mai ka lohe i ka oihana makai, aia o A. R. Walker iluna o ka Mokuahi Galika, i ka po Poakahi ka lawe ia ana e kekahi waapa o uka nei.  Ma ke kakahiakanui Poalua nei, ua hoouna ia aku la he mau makai no ka huli ana iaia iluna o ka M@kuahi Galika, i na makai e huli ana iluna o ka moku, ua holo mai o A. R. Walker a kau iluna o ka kekahi Kewe. a hoohehee iho la a kau iluna o ke Kao e pili ana i ka moku, lele aku la a kau hou iluna kekahi waapa o uka nei e paaa ana i Kao, ia manawa; ua alualu mai la na makai iaia a hopu iho la a paa.  I kona huli ia ana, ua loaa aku he pu panapana ma kona kino, o keia pu no ka Halewai i aihue ia eia, pela ka olelo a na makai, nolaila; ua pakui ia aku la he hihia hou no ka aihue.  Ua hookuuia o A. R. Walker malalo o ka bela $500.

 

NUHOU O NA AINA E.

 

UA PAA KE KANAWAI A GEARY.

 

            Wakinetona. May 15.  O ka Aha Kiekie o ke aupuni o Amerika Huipuia maluna o ka ninau kanawai e pili ana i ke kue o ke kanawai helu pake o Amerika i hooholoia mai nei e ka Ahaoie @ ua mana, a ua like ia me na huapalapala a me ka manao o ke Kumukanawai, na ka Lunakanawai Kiekie Horace Gray i hoike mai i ka manao o ka Aha; he ekolu mau Lunakanawai i kue i keia, oia o Fuller, Field a me Brewer, o ka hapaumi ma ka aoao kokua i ka manao o ka Aha.  Ua hoike ae ke Kuhina Pake ma Wasinetona, e hoolohe ana no na Pake i keia kanawai i na e hooko ia kena mana.

 

KAKAUINOA NA PAKE.

 

            Wasinetona, May 14.  O ka nui o na inoa e na Pake i kakauinoa ma na wahi kakauinoa he 35, mailoko mai o na wahi kakauinoa he 63 a puni o Amerika e hoike ana ia he 3169 Pake i hooko e like me ke kanawai.  Oiai hoi na wahi kakauinoa ua piha pono me na Pake, ua kehoia ka huina nui o na Pake he 110,000 e noho nei maloko o ke aupuni o Amerika.

 

KA BERETANIA KOI.

 

            Parisa May 17.  ua hoomau aku o Sir. Charles Russell i kana kamailio ana imua o ka Aha Hookolokolo o ke kai Berina i keia la.  Ua hoole aku o Beretania Nui i ka mana o Rusia maloko o ka haneri mile i kaupalena ia, e like me ia koi e ia ai a kukala ia ai e ke aupuni o Rusia i ka 1891.  Ua hoole aku ke Duke o Welinetona i ka noonoo ana i ke kuikahi o ka 1825, aia wale no a ae mai o Rusia e hoihoi hou aku i kona mana mai kela 100 mile aku, ua ae o Rusia i keia i ka 1825 aole ona mana, e keakea i na moku o na aina e e lawaia ana iloko o ke kai Berina.  Ua waiho pu mai o Sir Charles i na hooia no keia mailoko mai o na moolelo Amerika a Bancroft, a me ka moolelo Rusia a Tikmenief e kakoo ana i kana mau kumu pale i hoopaapaaia aku hoi e Forster ko Amerika akena, ua elua like na aoao elua iloko oia manawa.

            Ua hapai mai o Sir Charles i ka noonoo ana i ka ninau 5 a me 6 – “He mana auanei kekahi o Amerika Huipuia, a ina pela, heaha la ka mana o ka malama ana ina waiwai oia ke kila ma kekahi mokupuni o Amerika iloko o ko kai Berina ina e loaa ana mawaho aku o na mile 3 i kaupalena ia.  Wahi a Sir Charles, aole loa e hiki i ke aupuni o Amerika ke kaupale mai i kekahi mau lahui e ae mai ke kai Berina mai, keo wale no ina na loaa iaia ke kuleana o ka noho alii ana maluna o ua kai ala, a oia mau koi ana nae a pau loa ua kue maoli no ia ina kahua o na kanawai pili lahui a pau.

            Ua hoopaneeia ka Aha a noho hou i ka la 23 o May.  O ke kope o na hoike a Henry W. Elliott. ko Amerika Akena hoi i ka 1890 e pili ana i na pukoakoa kila ma ka Mokupuni Pribyloff, ua haawiia ae ia ina hoa o ka Aha e ke Kanikela Beritania.  O Sir Charles Russell a me Sir Richard Webster ua manao laua ua kokua nui loa aku keia hoike i ko lakou aoao ma keia hoopii a Pelekane.

 

E KAKOO ANA O ENELANI A ME RUSIA.

 

            Vitoria (B. C.) May 13.  O ka Luna Dute nui Milne, ua loaa mai nei iaia he Telegarapa e like me keia mai ka hope Kuhina Kaua Moana mai Ottawa mai:  Ua loaa ia’u keia manawa e ao aku ia oe e ke aupuni o Beritania a me Rusia, ua aelike iho nei laua e papaia na moku lawaia e lawaia ana maloko o 10 mile mai na kapahakai mai o Rusia a maloko hoi o na mile he 30 mai ka mokupuni Robbon mai a o ka mokupuni haawi kauoha hoi no keia makahiki.  E hoike aku i ka poe lawaia kila e malama loa i keia kuahaua a e hoouna koke aku i na kukai olelo ana me ka poe i holo mua e like me ka hiki, e haawi aku i kope o keia i ke lii moku kiekie o na aumoku e ku ana ma Esquimalt.”

 

POHO NA BANAKO AUSETERALIA.

 

            He @@ ka nui o na Banako Austeralia i poho no lakou ka waiwai io o 88,000.00 paona, ua hoole aku nei ka Banako o Kapalakiko i ka ike ana aku i na kikoo a keia mau Banako.

 

MOKU HOLO LOA.

 

            Queensland, May 12.  O ka mokuahi Campania i k@ mai nei mai Nuioka mai i keia kakahiaka iloko o 5 ia, 17 hora, a me 42 minure, o keia ka holo loa i ike ia ma ka Moana Akelanika nei o elua hora piha ka emi iho o ka manawa.

 

            Ke hoomaka mai nei ka makai Papa Ola o ka Halemai Moiwahine i kaua apana hana, ma ka hope ana i ka poe wahine i loohia i ka mai, e hoopilikia ai i ka lehulehu, mahalo a nui ia oe e Mr. J. Polapola, no kou eleu, ma ka m@kaala ana ike ola @ ka lehulehu.