Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 713, 25 Mei 1893 — Page 1
This text was transcribed by: | Melanie Werwie |
This work is dedicated to: | To the people of Hawaiʻi |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU MEI 25, 1893. Helu 713
HE NANEA KAMAHAO NO MAIKA
KE KEIKI
Hapa Ilikini a Hawaii hoi.
KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I MAKA‘U LOA AI - A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO - A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.
Hoohauoli ia ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma. Pepehi mai @oino ia na ili keokeo. He $ 23.000.000. ka uka makana ke loaa o Maika. Kau hou ka weli i ko Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini. 20 kue ia Maika 1. Aole oia he kanaka, he akua. Lele i ka pali kiekie me ka lio. He noho paipai ka hokua o ka lio ahiu no Maika. Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekani a-na nui. Mare hou o Maika. Lilo oia i moi. Hui ka makua me ke keiki. Ka luku ia ana o ka Hui Keaka a Li, ka loaa ana o kekahi keiki Hawaii oiaio opio ia Makia, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo. Good bye.
A heaha hoi ko mea i aua ole iho nei iaia a hoi mai au, i na hoi paha oe i aua iho nei a hoi mai au, i na hoi paha, ua kii aku nei au i kuu aikane (Akamai) e hele mai e ike i ke keiki a maua i hele auwana ai no na makahiki he lehulehu i kaahope ae nei wahi a ua makuakane nei i pane aku ai i kana kaihamahine me ka pupuku ana iho o kona mau kuemaka. Ua olelo mai nei no hoi ia‘u e hiki mai ana oia i keia la, e hele aku paha kaua mawaho o ka lanai e nana ai iluna o ke kumu niu, o ko‘u kumu no ia i puka aku nei i waho e nana ai iaia, komo e mai nei hoi oe, ia wa i puka aku ai ua nohea nei me kona makuakane, aole nae laua i hiki aku ma ka lanai, ua hoopuiwa loa ia laua i ka hooho ana mai o na leo hihiu o ko laua mau makaainana. He enemi he enemi e - eia la, ua pau iho nei ka ai a ke akua o kakou i hoolaa ai nana i ka hana ino ia e kekahi aeahaukae lapuwale. Ua mao koke ae la no ia pihoihoi nui o na kanaka, mamuli o ka pane ana aku o ko lakou alii i keia mau huaolelo e haukeke ai o ko lakou mau kino. Aole he enemi ka mea nana i kii aku nei i ka mea a kakou i hoolaa ai nana, na ke akua ponoi no o kakou i ai iho nei, a e hiki hou mai ana oia i keia la, nolaila; e kakuli kakou a ike iaia. Pehea oia i hiki ai ke komo mai me ka maalahi me ka moku ole @ kona poo i ko kakou kiai makaala? wahi ana leo olowalu hihiu o na makaainana i ninau mai ai, ma ka eehia i ko lakou lohe ana i ka inoa o ko lakou akua. Ua iilo keia ninau a na makaainana me he pahi la i hou ia mai ma ka puuwai o ka hololio kamahao, no ka mea; aole i maopopo iaia kana haina kupono e pane aku ai i kona luaui makuahine, ina oia e ninau mai ana iaia ia ninau, a o kekahi kumu no hoi nana i hoano e hou ae i kona puuwai; oia no kona hopohopo i ko laua wa e loaa pono ai keia mau hana apuka, a oia kana i aloha ae ai i ka pau aku o kona mau wahi au palupalu i ke kolikoli ola ia e kona makuahine no kona ao ana i ka hoopunipuni a me ka apuka ana i ka inoa laahia o ko lakou Akua. A no ka kaua eueu Hapa Ilikini nae, he oia mau no oia i ke alopali he mau helehelena kona o ka piha hauoli iloko o keia minute ana i lohe aku ai i na olelo a ka makuakane o kana punua peepoli. Aka nae; ua hoomao iki ia ae ia kuakoko o ka pilihua, kaumaha, ma o ka ninau ole ana mai o kona makuakane iaia: no ka mea; aia wale no na maka o kona makuakane ke maau hele wale ala no iluna o na kumu niu e ku kaawale loa ana ma kahi loihi loa; aole hoi ona nana pono ae i ke kumu niu e pili mai ana ma kona hale; a oia ke kumu i ike ole ai o ua lii nei i ka kaua eueu e hoopu nei me he wahi keko aihue kulina la o Palani a no ka ike ole o ua lii la, ua huli iho la oia a ninau iho i kana kaikamahine ma ke kumu niu hea, oia i kauoha iho nei ia oe e nana aku ai iaia? Ma keia kumu niu nei no hoi la e ku nei ma ko kaua ipuka hale, aole i pau pono ae na hua olelo a ua kaikamahine nei, ua lele ino aku la ua lii nei i waho mai ka lanai aku, a alawa ino ae la kona mau maka iluna o ke kumu niu a ka kaua eueu e hoopu ana; a e like me na hanaiauhu a Kimo Olo o Kalaepohaku; he ano opulepule o ua hi la iloko o kela minute ana i lele ino aku ai i waho ma o kona hooho ana ae me ka leo nui moakaka, e lohe ai ka poe kuli o ka pepeiao: elike me ka bipi bulu ahiu o loko o na kuahiwe. Auwe! Auwe e !! eia ke Akua o kakou la: ua hiki mai oia; eia la iluna o keia kumu niu kahi i noho ai la. I ka wa i lohe ai o na poe a pau, ua pepelu koke iho la lakou i ko lakou mau kuli ilalo o ka honua, me ko lakou hoopuka ana ae i na hua pule no ka hiki ana mai o ko lakou akua, iloko o ko lakou eehia nui. Owai no hoi ia mea e komo ole o ka eehia, ke ike maka aku i ke kino maoli o ka mea a lakou i lohe wale ai i kona ikaika palena ole, pela no hoi kakou i ka wa i kukulu ia ai o ke kia hoomanao o Kamehameha Ekahi e ku kilakila nei ma ke alo o Aliiolani Hale, ua komo wale ka hoi ka ilihia iloko o ko kakou kino i ko kakou wa i ike ai i kona kii wale no, aiwa loa aku paha, i na kakou i ike maka i kona kino maoli.
HE MOOLELO KAILI PUUWAI NO MATIFIRA
Ka Hookolo Meheu Lua Ole
KA Olali o na Alahele Hoopaha‘oha‘o KA Punawai Kupua o Alemoni
KA Huewai Ili Batenisa A ME KA Luahine Maka Kupua.
He Moolelo Kupua no Arabia.
(Kaauia no Ka Leo.)
He oiaio kau i hoike mai la, a nani kou pakele o keia hiki ana mai nei ou imua o‘u; heaha la hoi kana, ua minamina au nou, a i makemake oe e noi mai ia‘u i kekahi mea, ua hiki ia‘u ke haawi aku, oiai, ua konane aku la kuu makuakane me oe, a ua lilo ka eo ia oe, aole hoi oia i hooko, nalaila, na‘u e haawi aku ia oe e like me kona aie ia oe. I ka lohe ana o Matifira i keia mau huaolelo, ua papa lima ia iho ka hilahila iloko ona i ko ka wa i hala ae, aole e hiki iaia ke hoopuka aku hookahi huaolelo. A liuliu iki ninau hou aku ia ua nohea la, pehea kou manao e nonoi mai ana anei oe i kekahi mea? Mamua ae o ko Matifira pane ana aku ua lohe ia aku la ka halulu o lalo, he mau wawae nunui pahupahu ke pii mai ana ma ke alapii. O kuu makuakane ae keia, e loaa pono ana kaua, wahi a ua nohea nei; aka, heaha la hoi kana, ina e p i mai kuu makuakane a hanaino ia oe, owau kou mea nana e kokua, mahope au ou a mainoino neia nui kino: la laua nei no e noho ana, ku ano no o Debolo a pane mai la: Ahaha! loaa pono oe ia‘u e hookaunu ana me kuu kaikamahine, o kou uku hoopai, e hele oe e palaki i kuu lio, a o kou uku hoopai hoi e kuu kaikamahine, e hele oe e halihali mai i wai no loko mai o kela punawai a‘u i h@ aku nei malalo o ke kumulaau gula. Ano ko olua wa e ku ae ai iluna a hele aku, o make olua ia‘u. Ku ae la ua kaikamahine alii la a hele aku la mahope o Matifira, a hiki aku la laua ma ka hale lio, lalau iho la ua Matifira la i ka palaki a me ke kope lio, a hana aku la e like me ke kauoha i haawi ia mai ai iaia. O ke kaikamahine alii hoi, hele aku la oia me ka pakeke no ua luawai la, a aia no hoi kona makuakane mahope ona. Ukuhi iho la oia i ka wai a piha ka pakeke, pane aku la oia i kona makuakane, he awaawa ka wai o loko o keia luawai? E hoao iho hoi ha oe e inu? wahi a Debolo. E hoao no oe, aole au e hoopa, wahi a ke kaikamahine alii. Lawe aku la ua kaikamahine la i ka pakeke wai a hoohainu aku la i ka lio, oiai no hoi o Matifira e palaki ana i ka lio. O kahi mea apiki loa, i ka wa a Matifira i hoomaka ai e palaki i ka hulu o ka lio, aole e hiki i kona lima ke hoomaha i kana hana ana, oia noke wale iho la no, me he la ua kakia kumao ia ka poholima o ua opio nei me ka hulu palaki, a o kona lima hema hoi me ka hao kope lio, a he nana walea loa hoi ia na kona mau lima, me he la, o kana hana ia ia maa, aole no hoi he wahi mea a pau iki o ka lepo o ka hulu o ka lio, he oia mau no ka pipili.
KAUKA
Yong Kam Pung
(APANA.)
Helu 81 Alanui Maunakea.
KAUKALOEA O KA AINAPUA
Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma‘i, mai ko na kane, wahine a me ko na keiki liilii. O na mai ha-no a me na ma‘i e pili ana i ka maka, pau pu ia i ke ola. O na ma‘i koko inoino a me ka hooulu hou ana i na wahi poino o ka puni wai a me ke kino, e hoola ia no me ka maalahi. Pela me na ma‘i ho‘i koko maloo, ua hiki ke hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei eia ke ola ianei me ka oluolu pu o kahi auhau. E KIPA mai e ka poe hooluuluuia me na haawina pilihua ka ma‘i, a na‘u oukou e hooluolu uku. KAUKA YONG KAM PUNG. mar.29-2monsd.
HUIALAHAOAMAINA O OAHU.
Papa Manawa
Mai a Mahope o Okatoba 1,1892
NA KAA
A.M.A.P.M.P.M.
Haalele ia Honolulu 6:15, 8:45, 1:45, 4:35
Hoea i Honouliuli 7:20, 9:57, 2:57, 5:35
Haalele ia Honouliuli 7:30, 10:13, 3:45, 5:42
Hoea i Honolulu 8:35, 11:55, 4: 55, 8:50
NO KULANAKAUHALE MOMI ILIO.
Haalele ia Honolulu 5:10 P.M
Hiki i Kulanakauhale Momi 5:48
Haalele ia Kulanakauhale Momi 6:55 A.M
Poaono wale no
Koe ka Lapule
Koe ka Poaono.
Sept 28 tf-dly.
HOOLAHA AINA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S.K.Kila Opio, e noho ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa i na aina o Kila (k) Kepola (w) a me Ku (k) i make e waiho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii. O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia‘u, a i ole e kipaku no au ia lakou. S.K. KILA OPIO. Honolulu, Feb 17, 1893. 4ts-wkly.
Elia Kaululaau.
Kauka Hana Niho
Ua hiki ke huki ma Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa. He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula Kala a mea e ae paha. He akamai ina ole a ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau. He Mikioi ka Holoi ana ma Niho. He palanehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na ano Hou loa i @. He oluolu no ke @ no kona ukuhana. O ke kanaka @ kahi wale no keia m@ 40,000 kanaka @ kini Kauka Hana @ pa Kauka Hana @ Hawaii, mai @ o na Hoa o na P@ kamai maoli ma @ nui. E ikeia kako @ kipa hewa ke alo@ Keena Hana @ ale Hana Pa i k@ a me Betela P@ iluna o ke Keena @. mar.6-tfd.