Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 706, 16 Mei 1893 — Page 1
| This text was transcribed by: | Darren Okimoto |
| This work is dedicated to: | Kaimuki class of '78 |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU MEI 16, 1893. HELU 706
HE NANEA KAMAHAO
NO
MAIKA
KE KAIKI
Hapa Ilikini a Hawaii hoi.
KE KANAKA MU LOA NANA I PANA KE AKUA BEA A NA ILIKINI I KAMA’U LOA AI—A ILI KEOKEO—A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.
Hoohauoli i a ka puuwai o na poe o Kaleponi i ka loaa o ka hui pepehi kanaka o Conegokena ma Pepehi mainoino ia na ili keokeo. He $25,000,000, ka uku makana ke loaa o Maika. Kau hou ka weli i kou Kaleponi poe no ka eueu hapa Ilikini. 20 kue ia Maika 1. Aole oia he kanaka, he akua. Lele i ka pali kiekie me ka lio. He noho paipai ka hokua o ka lio ahiu no Maika. Hui o Maika me na Ilikini iloko o kekani a-na nui. Mare hou o Maika. Lilo oia i moi. Hui ka makua me ke keiki. K luku ia ana o ka Hui Keaka a Li, ka loaa ana o kekahi keiki. Hawaii oiaio opio ia Maika, ka ili poo o na ili keokeo ka mea e pii ai o kou kulana a me ka hopena o keia moolelo.
Good bye.
Aole loa oe e hoike iki i kekahi poe e aku, no kekahi mea e pili ana i keia mau mea au e ike nei. E hoomanao oe e ka mea a’u i aa ai e kue aku i na olelo kauoha a kuu makuakane i papa mai ai ia’u.
I na oe e kue ana i keia mau me a’u i hai aku nei ia oe, alaila o oe ana ka enemi ino o kuu makuakane, a ehia ka hoi mea aloha o neia kiuo palupalu i ka okioki ola ia mai mamuli o kau mau hana aloha ole.
Eia au ke hoohiki nei imua ou e ka mea nana i kala ae i ko’u mau poino pilikino, a i mua hoi o ka Mea Mana Loa, aole loa au e aa ana e kue i kau mau kauoha a pau i papa mai nei ia’u.
Ae, he nani ia, ua ae mai la oe i ka’u mea i nonoi aku nei ia oe, a nolaila, eia ka’u mea e kuhikuhi aku nei ia oe i na rula e pili ana i ke komo ana o keia wahi.
E hahai oe e like ma ke ano o kau komo ana, oia hoi keia, o kou poo mua ke kulou aku ilalo o keia wahi puka uuku huina-hu, a me ka huli pa ana ae o kou alo iluna, a i na oe e ike i ka iho iho o ka @ ahi o luna, a me ka pii pu ana ae hoi o ko lalo pahi mai no oe a mala’u, no ka mea; e hele ae ana laua a pili me kou kani a-i oia kou manawa e ike ae ai i kekahi poo luahine e nana iho ana i ke ano o kou ili aia iaia ka moku o kou poo, me ka ole, i na oia e ike ana i kou ili he keokeo, alaila, o ka wa koke no ia e moku ai o ke poo, aole hoi he keokeo o kou ili, ua like no hoi kou ili me ko’u, nolaila; mai no oe a hopohopo a maka’u, aole oe e poino ana i na oe e hooko pololei ana i keia mau kuhikuhi a’u.
Ua ae aku la no hoi ua Hapa Ilikini nei a kaua, a hoomaka aku la ua mau opio nei e komo.
I ka wa i poholo aku o ke kaikamahine, ua hoomaka aku la no hoi ka kaua eueu e komo elike no hoi me ke komo ana a ka mea kamaaina, pela no hoi keia i hahai aku ai ma ia meheu hookahi, ua hoopihoihoi loa ia nae ka puuwao o ua eueu nei a kaua i kona wa i hoomaopopo iho ai, ua like kona wahi kani a-i me kekahi lopi iwaena o na maka pahi oi o ka upa, na ia mea i hookomo mai i ka maka’u iloko o na Hapa Ilikini nei a kaua, a hoomanao ae la oia, o kona hora hope loa keia, e ike ai i ka la i ka mea mehana, eia nae ka mea nana i hoopau ae i kona pihoihoi me ka piha makau.
Aole i pau.
KAUKA
Yong Kam Pung
[APANA.]
Helu 81 Alanui Maunakea.
KAUKA LOEA O KA AINA PUA
Ua hiki ke hoola ia kela a me keia ano ma'i, mai ko na kane, wahine a me na keiki liilii. O na mai ha-no a me na ma’i e pili ana i ka maka, pua pu ia i ke ola. O na ma’i koko inoino a me ka hoaulu hou ana i na wahi poino o ka pu@ wai a me ke kino, e hoola ia me ke oki ole. Ke hoike ia aku nei eia ke ola ianei me ka oluolu pu o ka hi auhau.
=> E KIPA mai e ka poe i hooluuluu me na haawina pilihuaa ka ma'i, a na'u oukou e hooluulu uku.
KAUKA YONG KAM PUNG.
mar.29—2mondsd
HE MOOLELO KAILI PUUWAI
NO
MATIFIRA
Ka Hookolo Meheu Lua Ole
KA
Olali o na Alahele Hoopapa oha’o
KA
Punawai Kupua o Alemoni
KA Huewai Ili Batenisa.
A ME KA
Luahine Maka Kupua.
He Moolelo Kupua no Arabia.
(Kaauia no Ka Leo.)
E hoomanao kaua e ka mea heluhelu, oiai i ka wa o Matifira i liio mai ai i na kaikamahine hoe waa, ua ike mua no kahi hu’e wai i@ Batenisa i keia poino.
Nolaila, ua haalele koke aku la oia i kona wahi e ku ana a uhai mai la mahope o kona haku e ahai ia nei.
I keia wa a ua mau kaikamahine nei e ahai nei e make ka opio, eia no ua wahi hu’e-wai ili nei, ke pili mau nei mahope i na wa a pau a pela i hikiwawe ai kona mau lima kokua maluna o kona haku.
E waiho iki iho kaua e ka mea heluhelu i ke kamailio ana no ke keiki ’lii Matifira, e uhai loa aku hoi kaua mahope o ka meheu o na kaikamahine kiai a Debolo e hoi loa ’la.
Oiai laua e hoi la, a no kekahi mau sekona pokole wale no, ua hoea aku la laua imua o ka laua haku ke kupua Debolo a ninau ia mai la ke ano o ka laua huakai ina paha ua holopono.
Hoike aku la ua mau kaikamahine ia, ona me a pau au i kauoha mai ai ia mauo, na hooko ia, a o ko hoa konane a olua i pili ai ina iwi, na make aku nei oia ia maua maloko o Muliwai Omaomao.
I ka lohe ana o ua Debolo la, kani iki iho la kana aka a pane mai la, mahalo paha ia olua e a’u mau kauwa.
Me keia mau olelo a ua lapuwale nei, haule aku la oia hiamoe, i ka moe kau a hooilo, aohe manao ae e he poino paha, a i ole he mau popilikia e ae paha e hiki mai ana maluna ona.
E hoomanao o pu e ka mea heluhelu, o ke kaikamahine i aloha ai ia Matifira, hoe pololei aku la oia imua o ke kaikamahine alii Hero Mineat [Hero Memazar] ka ui loi a Debolo i keha ai- “ ka nani mae ole o Alemoni.”
He mea oiaio o ka mea heluhelu he nani kilakila ua kaikamahine la e kaha ai ka maka ke ike aku, a e moni ai hoi ka haae o ka palaua’e o
O kona mau owili lauohe, he gula maemae ia, a na like hoi ka nani o kona mau papalima me na kukuna olina o ka la e o ae ana maluna o ka ilikai, he nani maloeloe kona oiwi kino ke ku mai, o kana minoaka ana, me he kila makeneti ume puuwai la e kaili aku ana i ka naau o ka mea e nana aku ana iaia, ai kana awihi no oe auwe—
“Aloha mai se hoa
Ono ole mai sa ai.”
He mea olaio e kuu hoa heluhelu aole e hiki pono i kou mea kakau ke hoike hou aku, pehea la ka nui hou aku o kona nani i koe, oiai ua oi pa tausani aku ia imua o ka mea hiki ke hoike ia aku.
Me ia nani nui ona, a me kona kahiko mau oia e luana mau ai iloko o na umiii paa ana a ke kanaka huluhulu Debolo kona makuakane.
Mai mua mai ua lana mau kona manao e loaa ona hoa nona ma ke kino, e like me na lealea o keia noho’na, aka, aole loa i hooko ia ia mau ini ana ona.
Ua noi mau aku oia i kona iuaui makuakane, ina paha ua ike lihi oia iwaena o na keiki a kanaka i kekahi keiki opio ui, i kupono hoi e lilo i hoa kaunu noa, aka, ua pane ia aku kana noi e kona makuakane, penei:
Ua kaapuuni au a puni na aina o ka honua, aole hookahi iwaena o lakou i kokoke mai ka ui i kou mau kapuai wawae, aole loa, he keko wale no kanaka o kela wahi; me he la nona paha ia wahi kooheno i puana ia mai ai:
“Kaapuni au a puni Hawaii
Aohe lua la e like me oe.”
Mamuli o keia mau olelo a ua Debolo la, ua hoopau ia ka pauma ana o ka noonoo ana o ua kaikamahine la no ia mea he kane, aka, aia no iloko o kona noonoo waianuhea he wahi makili iki no e nape malie ana, e like me he ale ala e nawe malie ana.
E waiho hoi kana e ka mea heluhelu no ka NE a ua nohea la, a e nana aku hoi kaua i ka hana a ke kaikamahine kauwa i hoea aku ai imua ona, a i ka ike ana mai o ua kaikamahine alii ’la i kana haia wahine, ua pane mai la oia:
E kuu kauwa maikai, ihea iho nei oe i keia la?
Auwe! iluna aku nei au o ke aupuni honua kahi i hopupio ai i kekahi keiki alii o ke aupuni honua wahi a ua haia wahine la.
A pehea, ua paa mai nei no ia olua? wahi a aliiwahine i pane mai ai.
HUIALAHAO A MEAINA O OAHU.
Papa Manawa
NA KAA
.A. M. A. M. P. M P M.
Haalele ia Honolulu 6:15* 8:45 1:45 4:35+
Hoea i Honouliuli 7:20* 9:57 2:57 5:35+
Healele ia “ 7:30* 10:13 3:45 5:42+
Hoea i Honolulu 8:35* 11:55 4:55 6:50+
NO KULANAKAUHALE MOMI IHO.
Haalele ia Honolulu 5:10║ P. M.
Hiki i Kulanakakauhale Momi 5:48║
Haalele ia “ “ 6:55* A. M.
+ Poaono wale no
* Koe ka Lapule
║ Koe ka Poaono.
Sept. 28 tf-dly.
HOOLAHA AINA.
E ike auanei na kanaka a pau ma keia Hoolaha, owau o S. K. Kila Opio e noha ana ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ke hoike aku nei au ma ke akea owau wale no ka pilikoko pili loa i na aina o Kila (k) Kepola (w) a me Ku (k) i make e waho la ma Kahuku Kau, Mokupuni o Hawaii. O ka mea a mau mea i kuai a hoolimalima paha i keia mau aina, aole i mana ia hana ana, ina he mea a mau mea paha e paa nei i ua mau apana aina nei, e hoike koke mai ia’u, a i ole e kipa ku no au ia lakou.
S. K. KILA OPIO.
Honolulu, Feb 17 1892
4ts-wkly.
Elia Kaululaau.
Kauka Hana Niho.
Ua hiki ke huki ma Niho me ka eha ole iloko o ka manawa pokole loa. He loea me ka noeau ma ka Hoopiha ana i ka niho me ke Gula Kala a mea e ae paha. He akamai lua ole i ka Hana ana i na Niho Kui o na ano a pau.
He Mikioi ka Holoi ana ina Niho. He pa’anehe kona mau lima ma Kana mau mea Hana Niho o na an Hou loa i loaa mai nei. He oluolu no ke kukai olelo ana no kona ukuhana.
O ke kanaka Hawaii hookahi wale no keia mailoko ae o ka huina o 40,000 kanaka i loaa ka Laikini Kauka Hana Niho; mai ka Papa Kauka Hana Niho mai o ke Aupuni Hawaii, mamuli o ka ike ana o na Hoa o na Papa i kona akamai ma keia Oihana ano nui.
E ikeia kakou Hoa Kanak o hipa hewa ke aloha ia lakou nei ae.
Keena Hana maluna ae o ka Hale Hana Pu i ke kihi o Aianui Moa a me Betela Puka komo e pii ai iluna o ke Koena ma Al Noi
mar.6—tfd