Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 705, 15 Mei 1893 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

JOHN E. BUSH

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKAHI MEI 15, 1893

 

OLELO HOOLAHA.

            Eia ma ke Keena o Ka Leo o KA LAHUI kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina.  He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.

MA KE KAUOHA.

J. K. KAULIA.

Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.

 

HE MANAO AKEA I KA LAHUI.

 

            Mamuli o ko ka Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa KA OIAIO a me KA LEO O KA LAHUI; Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko'u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa, na kakaumanao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna popolei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.

JOSEPH NAWAHI,

Honolulu, Mar. 27, 1893.

 

UA PAPA IA MA KUAAINA.

 

            Ua hiki mai io makou nei kekahi mau leta mai Kona Akau mai, e olelo ana, ua hiki ole ia lakou ke kakau leta mai oiai aole he ae ia o ke poo leta, me ko ka Moiwahine Liliuokalani kii e kau ana.  He mau hana lapuwale loa keia ina he oiaio.  O keia mau hana ka mea e hooi mai ai i ka lepo uli o ka naau o kekahi poe haole i ke kanaka nona ka ili like ole me ke lakou.  Ina me keia kakou e hana ia ai i keia wa, mamua o ke kaa pono ana aku malalo o ka mana o na haole nona na manao hookikina hoohui aina, pehea la, a heaha la ka hopena o na Hawaii Ponoi mahope iho paha o ka puni ana mai o ka lahui Amerika i ka lakou nei mau hana hoohui aina.  Ma keia mau ano na kanaka Hawaii a pau, e haalele ai i na manao kuhihewa, a me ko lakou puni wale ana i ka poe e poolelo ana i ka nani a me ka maikai o ka hoohui aina, oiai o hu wale mai ana na pono a me na pomaikai i na Hawaii a me keia aina.  No makou iho, ua ike kino makou maanei a ma Amerika i ka hookae ia o ka poe ili-ula a ili uliuli.  Mai @@a mai ka hookae ia ana o na kanaka Hawaii e na Kumu Misionari, ka poe i hele mai malalo o ke ao ana a ke Kahu Hipa nani, e i ana, @a hookahi ke ano o na kanaka a @@u imua o ke Akua.  Aka, ke ike nei kakou i ka hookae a me ka awakua ia o ka Hawaii ke hele la ka lili a ke aka o ke kanaka.  Hooma nao ae la makou i ka oiaio o ka olelo, aia ka mana o keia no ma ka lima o Satana, a e akahele kakou iaia, ua piha oia i ka huhu, a eia hoi hoi oia ke uwo hele nei ma o na kanaka me ho liona huhu la e imi ana i kana mea e hana ino aku ai.  Oia paha keia e puka liilii mai nei.

 

KA PONO KUE IA HANA LUNA NUI.

HE MAU OLELO IKAIKA A NOONOO MAIKAI.

 

            Aia maloko o ka nupepa "Miniapole Manawa" o Apr. 20, kekahi manao pepa e kamailio ana no kekahi nupepa i kapa ia ka "New York Press," oia kekahi o na nupepa hoomanao kumu ole a ano ole o na nupepa iloko o Amerika.  I mea e ike ai na makamaka i ke ano o na manao pepa o na nupepa Amerika, ke hoolaha nei makou i keia iho, na olelo pane a ka nupepa Manawa, i kekahi olelo a ka N. Y. Press, e pili ana i ke kuu ia ana o ka hae Amerika ma Hawaii nei.

            Ua pomaikai hoi, he uuku na manao kokua, iwaena o ka poe akahele a manao kaulike o kela a me keia aoao, i na manao uluaoa a pili aoao keia nupepa repubalika.  O ka poe manao hookiekie pu no kekahi, i kokua a i makaukau i kinohi e wehe i ko lakou mau papale a e huro no ka hoohui aina, me ka noonoo pono ole i ka hopena o keia manawa e ae he awiwi a he naaupo na hana a Kuhina Stevens i hana ai, a o na ano hana a pau e pili ana i na mea i hana ia no ka hana ma Hawaii e hana ia no me ka maemae a me ka rula.  O ka leo ku'o no ke "kuu ia o ka hae" he mau hana hoouluulu ana ole@@wale no ia o kekahi aoao.  Ina ka hae Amerika e kau ana ma kahi i kupono ole e kau ia ia hae, ina ua hiu ia ka hae mamuli o kekahi (yankee) kanaka imihala (fillibuster) hoohaunaele kumu ole maluna o ka hae Hawaii me ke kue ana i ka hana pono maoli a me na kanawai pili lahui - alaila o ka hana pololei hookahi wale no i kupono e hana ia, oia ke "kuu" hau ana o ua hae la ilalo o like me ka eleu kupono i hiki aku ke hanaia.  O ka hana ana aku o Kuhina Stevens a oi aku mamua o kona mana a hana oia i kekahi hana kuhihewa koikoi, aole ia he kumu e alakai aku ia Amerika Huipuia e apono ia hana pupuahulu a ine ia hana ana e lawe ae i ke kulana o kekahi aupuni pakaha wale a hookoikoi i kekahi wahi aupuni nawaliwali a hiki ole ke pale ao nona iho.

            Aole hoi he wahi lihi kumu iki no ka hiu ana i ka hae Amerika maluna o ka hae Hawaii, a no kekahi hana paukiki hookahi o kekahi ano.  aka ma kekahi aoao hoi he mau kumu maikai loa kekahi i ike ia no ka alo ana i na hoohaunaele a me na hana awiwi kohu ole i imi ia ai i kumu e hooko ia ai kekahi mea i hoolala-ia, he hana hoi a kekahi hana nui leluna nui o keia aina i hoomaopopo aku ai, he hana e hoouhiuhi aku ana i kekahi mau manao okoa loa a maikai ole maoli.  Ina ka manao e hoohui ia Hawaii, e hoike ia ana ke kupololei me ka lalani o na hana mua o keia lahui a me na kahuahana kumupaa, he hana ia no na poinaikai oi aku o keia aina ma ke kulana kalai aupuni, a ma ke kulana kalepa, he mau pomaikai hoi iloko o keia wa a me ko keia mua aku, a ma ka hope loa hoi, ina hoi ia hoohui ana he mea e kulike ua loina o ka hana-pono e like me ka ikeia mai ke kulana hoomaopopo o na Nawaii ponoi iho, --alaila oia ka manawa o kakou e hoohui mai ai i keia mau mokupuni i ko kakou aina, a i ole lawe mai paha malalo o ko kakou hoomaiu ana.

            O ka pilikia hoi o ka mana hooponopono aupuni o Harrison oia ona hoomaka ana maluna o keia kahuahana o ka hoohui ana i na mokupuni mamua a mahope hoi kaana aku i na loina a pau o ka mea i hana ia.  O ka Mr. Cleveland kalai aupuni ana hoi oia ka nana mua, a mahope o ka ike kupono ia ana o ke ano o na mea oiaio a me na kumu a pau e pili ana i ka ninau, hoomaka aku e lawelawe e like me ka mea i ike ia he kupono.  Ina keia aupuni ua kuia i kekahi hoohaahaa ana iloko o keia hana ana, aia no ke koikoi oia mea ke kau la me ka mana hooponopono aupuni hope (aoao repubaiika).  I kulike me na hoike ana i hilinai ia, aole ka na Hawaii i makemake i ka hoohui aina, a aole no hoi i noi mai e hoomalu ia aku.  Ke hooia mai nei na Hawaii ua hoikeike paewaewa ia lakou a ke hoopii mai nei i ko Amerika manao hoopono a me kona kulana hanohano.  Ma o ka malamalama i hoike ia i keia wa maluna o na hana hapuku a ka mana aupuni Harisona, o ka hoopau ana i ka hoomalu aupuni a me ke kuu hou ana o ka hae America wale no ke alanui pololei a kupono hoi e hana ia.  Ina kakou e manao aku e noho launa ma kekahi ano pili launa me Hawaii, he kupono e loaa i kona lahui kekahi aupuni ma o lakou ponoi iho, me ka hoomalu ole ia, i hiki ai kakou ke kukai manao.  E like me ka mau o ko kakou noho hoomalu ana maluna o Hawaii pela iho la no ko kakou loihi o kakou e kuka ana me kakou iho.  Ua like ia hana ana me kekahi ana o ko Amerika Huipuia ma Amerika aku me kona luna aupuni ponoi ma Hawaii, e pili ana i kekahi mea ana hooholo e ai mamua.

            Aole hoi ka lahui o Amerika i makemake i kekahi mau ano hana hoohenehene e like ino keia.  aole no he maopopo iki ua makemake o Amerika i keia mau mokupuni.  Aka, i na ua makemake io ka lahui; (Amerika) e loaa no keia mau mokupuiu ma ke ano pololei, maemae a me ka maikai a mahope iho nei o ka hoike piha ia ana, he mea kupono no kakou, ko lakou hui ana mai.  Aole ke ia aupuni iloko o ka hana he hoomalu i na aupuni e a aole ke kaehele nei, e hooponopono i na paio a me ua hakaka ana a na lahui e aku, a me ka apo ana aku hoi a kona lima maluna o na aina nona na noho'na makuahana e poloai mai ana i ka poe aeahele hooulu haunaele a me hoohui aina.  I na o ke kumuhana lunanui a ka N/ Y. Press, oia ka mea pololei, ua hiki loa i ke aupuni Amerika ke hoolawa mau i kona manawa iwaena o na hoalauna aupuni aaka a lapa o ka Amerika Waena a me ko ka mahele aina poepoe honua Amerika Hema, Ina o ke kalaiaupuni a ka mana aupuni iho nei o Harisona, a me ka ka N. Y. Press ka hana polopei maoli, ua kupono loa e hele koke aku kakou o kukulu iho i hoomalu ana maluna o ka repubalika o Honduras ano iloko o na onina o ka hookahuli aupuni maa mau, mamua iho o ke ale ana ia aina mahope mai ma o na hana i ike ia he hoohui aina.

            Ua hooia mai o Peresidena Cleveland i ko ke Aupuni hilinai ana ia ia i kona noonoo maikai a me kona manao kelakela malama i ke kulana hanohano, ma o ka hoolana noonoo maikai, kaulike a kupololei ana i lawe ai ma keia ninau.  O kana ka'ai aupuni i lawe ai ua kulike no ia me ko kakou moolelo lahui a ano moi, a me ka makemake o na Amerika a pau i noho ia e na manao maikai no ka hanohano a me ka inoa maikai o ko kakou aupuni.

--Miniapole Manawa.

 

HEALA LA!

 

            Ua ninau ia mai makou i ke ano o ko kakou aupuni e ku nei i keia manawa, a akahi no a loaa ia makou ke kahi ano ninau paakiki.  Mai mua mai a keia wa aole i loaa iki ia makou kekahi ano aupuni, ma na moolelo o ke ao nei e hiki ai ke hoohalike ae.  Ma ka hoomaopopo ana aole keia he aupuni mai ka lahui ae.  Ua ulu ae keia aupuni mamuli o ka manao o kekahi poe haole malihini a me kekahi poe haole kamaaina i huiou aku, a i hookumu ia ma o ka mana koa, o kekahi aupuni nui, e noho hoaloha ana me kakou, i kauoha ia aku e ka luna aupuni oia aupuni e lele mai, a mahope o kana mau kakoo ana, ua kau ae oia i ka hae o kona aupuni a hoomalu iho i ka poe ana i kokua ai ma ke ano he aupuni no ka manawa.  O keia aupuni manawa, ke noho hookele nei i kekahi ano aupuni maluna o ma kanaka a pau mamuli o ke lakou makemake e like me ko lakou ike he pono.  Aole hoi he Kumukanawai o kakou i keia wa, a makou e hoomaopopo nei.  Na lakou no e kona aku i ke lakou mau hoa hau kanewai a kuka hoi.  Na keia poe no e hoopau i na kanaka o ka oihana, a na lakou no e wae mai kekahi poe i ku i ko lakou makemake e noho ma na oihana.

            O ka @@@@@ mea a keia aupuni mua i hoohana ai, oia no ka hoouna ana kekahi K@@@@@@@@@@ e haawi hoohai aku i ka nina ia Amerika Huipuia mamuli o ko lako, manao.  Ke waiho nei ia kuikahi oia ka lima o ke aupuni Amerika, ua ka kau inoa ia, ke ole makou e kuhihewa e keia poe Komisina, a me kekahi Peresidena mua o Amerika.  Malalo o keia kuikahi, e kali ia nei o ka apono piha ana o ka mana Senate o Amerika, a lilo ai he mea paa, kakou e ku nei.  Ua paa kakou i na e apono ia keia kuikahi, malalo o ka le aupuni kuikawa mau hookele ana.  Na hai keia hana aole na ka lahui Hawaii.  Mamua o ko ka Peresidena Cleveland, ae ana e kakoo i keia kuikahi luna aupuni nui, oia o Mr. Blount, e ike pono i ka manao o ka lahui Hawaii, a me ke ano o ka loaa ana o ka mana o ke aupuni noho manawa o Hawaii, i ike ia ai ka pololei o na hana, a Amerika i noi ia aku nei e komo pu mai, a hoohana iho na keia Paemoku a me keia lahui.  A mahope aku oia loaa ana o na hoike mai ke Komisina Blount aku, kakou e lohe ai i ko ka Peresidena manao, ka ae a hoole an paha ia ke ku'kahi, ka hoomau ana mai i kana mau hana i hana ai, mamuli o kona luna aupuni mua i noho Kuhina ai me kakou, oia hoi e mau ka mana aupuni e ku nei a i ole e hoololi ia ae paha.  O keia iho la ka makou hoomaopopo ana i ko kulana.

            Ma o ka aoao hoi o ka lahui Amerika, ua make loa ka hoohui aina.

 

I ko ike ana ina hewa o hai mai hoae e uhi aku.

 

            O keia ka hoike a Solomona, kekahi o na kauwa a ke Akua Kiekie Loa, ka mea hoi i kapaia ka noeau.

            Malalo o keia kahua, a me ka naauao o ka ke Akua olelo, oia ka makou i hoike ai, aole me ka manao ino, a haku epa waie hoi, a hoino wale aku ia hai, aka, malalo o na kumu kupono i hiki ke hooia ia.

            Ma ia mea, ua hoike aku makou imua o ke akea i ka poino o ka lahui ma o na hana 'la, e hana ia mai ana maluna o kakou ka Lahui Hawaii oiaio, a ma ia hoike ana o makou ia poino o ka lahui, i keia wa e nee aku nei, ua ulu aela ka manao nonohua lili makawelawela iloko o kekahi poe, a onou aka la i la mai ao iloko e kekahi luna aupuni e, e hoopii ia makou, a ne @@ hiki ole ia makou ke ike aku i ke kenouli o kekahi aoao, ua hoopii ie iho la ua lune aupune nei; a ua hepu ia makou.

            Mamuli o keia mau haea, aa @@@ ia, na manae lili nonohua, ma kona o ka uhiuhi lau mamune, e ako ana e huna kele loa i na ipo he aui e hana ia nei maluna o kakou ka lahui Hawaii.  A mamuli e ko makou ana he waha olelo no ka lehulehu holookoa, mai o a e o ka aina pela makou i hoike ai i na mea o kela a me keia ana, a ua hahai hoi makou malalo o ka olelo a ke Akua Ola, oiai hoi, oia ke kuhikuhi @@ makou, i na wa a pau.