Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 696, 2 May 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

            E na Kakuhipa o ko Iesu Karisto Ekalesia; e hoi e hanai i na poe hipa me ka olelo o ke aloha no ko Karisto Aloha ia kakou;  E aloha i ko oukou Aina. ko oukou Lahui a me ko oukou Moi.

HAWAII ALOHA AINA.

 

Hoohui Aina No Keaha?

            Heaha mai ke loaa ia oe ke ae oe e kakau i kou inoa ma ka palapala hoonui aina?

            Ke hoolilo loa aku nei oe i kou kuleana, a me kou pono o ka hanau ena, i ili mai ia oe mai kou mau kupuna Hawaii mai no keaha?

            Ua waiwai nui anei oe, a ua lako piha, oiai oe i noho iho nei iloko o na makahiki he 18 o ke Kuikahi Panailike?

            Ina ua wanana mua mai keia poe hoohui aina, e loaa nui ana na pomaikai i na kanaka Hawaii no ke Kuikahi Panailike, a ike pono iho nei no kakou i ka nele; alaila e puni hou anei kakou ke olelo mai ua poe pakaha nei, aia a hoohui aina alaila, nui mai ka pomaikai o kakou!

            E makaala kakou e na Hawaii aole e puni aku ia lakou.

 

UA KUKO MUA IA NO KO KAKOU MAKE.

            E hoohanaia maluna o na poe Hawaii ponoi maoli ka manao ino kuko lima nui o na poe mamo a ka poe pakaha a ka lokoino.

            Ke hoomanao nei anei ka Lahui Hawaii i ka manao lokoino i hoolalaia ai e na poe Loio haole nana i hoolala ke kanawai e pili ana i ka hooponopono ana i na Aha Hookolokolo?

            Iloko o ka wa mua loa i hoolala ia ai ia Bila, iloko o ka A. D, 1837, lohe ia na olelo, a ua poai nei, e na paia laahia o Alii Iolani Hale, a penei ke ano nui o na kukai olelo ana.

            Ea, ano e noonoo mai kakou i kahi o ka pono no kakou a me ka kakou mau keiki aku; oiai, he mea kupono maoli no e hanaia keia bila, a e hooholoia a mana a lilo i kanawai ma keia mua aku, ia wa ua pau loa ka pono e hiki ai i na poi Hawaii maoli e noho ma na Aha Kiekie ae maluna ae o na wahi Aha Apana a me Hoomalu.

            Ua kokoke loa mai ko lakou hopena ko na kanaka maoli; o na poe hapa haole hoi, he poe kapekepeke maoli ko lakou kulana..

            Nolaila, ina e hooholoia keia bila Kanawai, alaila ua pau loa ka manaolana o na poe Hawaii; a ua lilo no ia kakou ka pono ma keia mua aku.

            Ua hooholoia ua bila kanawai nei i ke kau iho nei o ka A. D. 1892, a ua lilo ia he kanawai i keia wa; a ke ike aku nei makou i ka hopena e hoea mai ana me keia au e hoohana ia mai nei.

            Ke hoomaopopo iho, aohe o kakou wahi pono iki iloko o na manao lili'opu ino o ke@a poe ma na mea a pau loa; oiai, @e kukoia la no, a ke imi mau ia nei ka make ko kakou ma na ano a pau loa iloko o na wa a pau.

            Ma ka hooponopono aupuni ana, ua akeia kakou e opaia aku a pili loa i ka paia; ma na wahi noho oihana ana.  Ua hoopauia mai la, no ke kumu hookahi wale no, no ke aloha aina, a pela aku ia e hehi mau ia nei.

            He oi aku paha. ina no lakou nei ponoi o Hawaii nei.  ua pau kakou i ke kipaku ia i ka aina e, e like me na lono o kela mau la aku nei.

            Na ke Akua no e hoopakele ia kakou i ka poe poino.

 

NA LONO LAUAHEA.

            He maopopo loa e hoi ana ke ea o ka aina i ka pono e like me mamua.

            Ke kiloi a ke hunahuna liilii mai nei na mea a pau i ko lakou lipine polu hoohui aina, koe aku no kekahi o na hoahanau Kalawina, a me na mamo Puritana o Hawaii.

            Ua haule ke a lalo o ka poe i liki iho nei e hoohui ia ana ka Paeaina Hawaii me Amerika.

            Aole he kumukanawai i koe o Hawaii, nolaila ina e hoihoi hou ia o Hawaii a he aupuni Moi Kumukanawai, alaila, he kumukanawai holomua ka mea mua kupono e hana ia.  E koho like na mea a pau a o ka ike Enelani a o ka olelo Hawaii paha, heluhelu a kakau, oia ke a-na koho.

            Moe aku kakou imua me ka maluhia, a e hoohaule ia ana no ka poe i kuko hewa.

            He mau kahuna no kekahi iwaena o na wahine hoohui aina, o Makaru nae ke poo o ka Papa Kuhuna.

 

Halawai Makaainana Nui

-MA-

Wailuku.

            Ua hoike ia mai ia makou ma ka po Poaha o ka pule i hala, ua malama ia he Halawai Makaainana Nui, e Na Hawaii Aloha Aina e na hoa makaainana aloha aina oiaio o ka Malu Hekuwawa; o ka Hon. Wm. White ka haiolelo o ka la, nui ka mahalo o na kupa o na Waieha i ka haiolelo a kahi ulu iki o Lahaina, pahee io aku la no, he keiki no ka Nalu Haimuku o U.

            O keia halawai ka halawai nui hookahi i malama ia ma Wailuku ke hele ala a hookeke na kanaka i ke ake e lohe pono i na olelo oiaio e pili ana i ko lakon aina.  Mahalo nui ia oukou, e na hoa makaainana o na Waieha.

            Pu-a kauahi i na lima hana o KA LEO O KA LAHUI.

 

KO MAUI POE PUHI-LAU ULU

Iwaena o na Elele Hoohui Aina, he mau kanaka kekahi i hiki mai i keia mau la, ma Honolulu nei, eia ka inoa o ka poe Elele:  E. H. Bailey, a me W. F. Pogue, mau keiki misionari, E Helekunihi a me Pali, Kahuna-pule, J. W. Napuloa a me C. F. Horner, mau genetile.  He ekolu haole, a he eha kanaka i nanau ia e na makua Hawaii, ua hiki ke olelo ia na hanau Hawaii, he poe malalo iho o na ilikini ai koe o Kaleponi. -mahalo iho o keia poe ilikini, no ka mea he uhane aloha aina no ko keia poe ilikini, aka, ua nele loa no keia eha i ka uhane.

 

KA HUI HOOHUI AINA O MOLOKAI.

            O ka nui o na hoa o ka hui hoohui aina o Molokai, he elima no ia a eia ko lakou mau inoa:  Rev. Manake, Manaku, Kukawana. Haiku Mahao, Haleakala, Kauahi.

            He mau la liu wale kai hala ae nei, o ka hookumu ia ana o keia hui ma Molokai, a oia wale iho la no ka nui o keia poe, oiai, aole loa he poe e ae.

            A penei ka hoonohonoho ana o na luna o ua hui kumakaia ala, hookahi luna hoomalu, hookahi kakauolelo, hookahi puuku, hookahi elele, a hookahi lala.  Ma keia e ike ia ai, aole loa he makemake iki o na kanaka o Molokai i ka Hoohui Aina, ua pili paa ko lakou aloha, mahope o ke Alii ka Moiwahine Liliuokalani, aole lea mahope o kekahi ano e ae.

            Nolaila, e na hoa makaainana, o ka puupuu hookahi, ka poe hoi i makia pau ia ke aloha i ka one oiwi ka lahui, a me ke Aliiaimoku, a i minamina hoi i ke kuokoa ou e Hawaii.

            E paa a paa i ke aloha aina iloko o ka oukou mau puuwai pakahi a pau; mai ae wale aku ina mali leo a ka poe kumakaia, ka pohai hoi e a kena nei, he poe Amerika lakou ma na ano a pau, ka poe hoi e olelo ana aole e hiki hou ka Moiwahine maluna o ka noho Kalaunu o Hawaii nei.

            E hookuu aku ia lakou e hana elike mo ko lakou makemake, elike me ko Molokai poe, a ma ia ano e ike ai kakou, owai ana la ka ka aoao e lanakila ana, ke puana ae nei KA LEO, o ka aoao o ka Hui Hawaii Aloha Aina, oia ka mea nona ka lanakila.  E hiki mai ana no ia la, e hauoli ai o Hawaii Aina, Hawaii Lahui, Hawaii Aupuni.

            Ma keia, ke kono ia aku nei ka lahui, e malama kakou a pau i ka maluhia, a e nonoi mau aku i ka Haku Mana Loa, a nana no e haawi mai i na kokua ana.

            E hookohu ia ana paha o Larsen i kapena nui no ka oihana makai o Honolulu nei e Ilamuka Hi@koki.

 

NA LETA.

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

(Kakau ia no Ka Leo o ka Lahui.)

HE OLALAU DAIMONIO PAHA.

Mr. LUNAHOOPONOPONO.

Aloha oe:-

            Mahope iho o ka pau ana o ka paina kakahiaka mawaena o ka hora 8 a me 9 o ka Poaha Apr. 27 1893, ma ka Hale Mai Moiwahine.

            Oiai na mai e hoonanea ana mawaho o ka lanai maluna o na noho loloa, ia wa i oili mai ai kekahi kanaka no ke kula kahunapule, i hoihoi ia mai no kona mai iloko nei o ka Haukapila a ua loaa ka oluolu, i ka maka mua o kona kaalo ana ae mamua pono o na mai e nonoho like ana, ua holoholo ae oia mao a maanei, me ke kookoo e paa ana ma kona lima, a he lipine hoohui aina, ke paa ana ma kona umauma me ke ano hooio.  Ma ia wa e hana ana kekahi kanaka i ka lua-wai; pane aku nei ua kanaka nei penei ma ka olelo haole:  "If you want ribbon like I had, you will have it, if you go away from the Queen's Hospital."  ma keia wahi aole no i pane ia mai.  oiai ua maopopo no i ka noonoo o kela kanaka ana i kamailio aku ai he manao uluahewa a loaa ole he noonoo maikai iloko a mamuli o na manao maikai ole i loaa i waena o na ma'i, ua pane ia aku e kekahi ma'i penei.  Heaha la kou kumu i kau ai i kena lipine ma kou umauma?  Ae i pane no kau ninau, owau, he kanaka Amerika au i keia hora, a e kahe awai mai ana ka waiwai iloko nei o ka aina ma keia hope aku, oiai he makehewa ka noonoo ana no ka Moiwahine a nui wale aku.

            O ke kumu nui o ko'u hoolilo ana ia'u iho ma keia kulana a'u e ku nei penei, i ka wa a ka Moiwahine i hiki ae ai ma Kauai a oia ko'u aina hanau penei no ko ka Moiwahine hana i na mea pono ole a pela aku, a na kekahi ma'i o Mr. Keoni i pane aku penei, aole o makou makemake i kau mea e kamailio mai nei i mua o makou, oiai, he eha ko makou maka ke ike aku i kena lipine e like me oe, no keia kumu he aloha makou i ko makou Moi a me ko makou Aina, a i na e like me kau e kamailio mai nei me kau mau olelo palaualelo, he mea pono e hoopau koke oe i kau moeuhane i kulike ole me ko makou noonoo, ua loaa anei ia oe ka waiwai i ka wa o ke kuikahi panailike, pela no i olelo ia ai ke kuikahi panai like he mea ka ia e nui ai ke Dala iloko nei o ka aina, nolaila, o oe anei e ke na kanaka Hawaii i hanau ia ma Hawaii nei e hoolilo ae nei ia oe iho i Amerika kekahi i loaa na puu Dala nui au i manao ai pela e hoohui i ko makou aina me Amerika.

            A i na pela e na ho@ a hoopau kakou i na kamailio o keia ano oiai he nawaliwali au wahi a ua haumana kula kahunapule ala i olelo ai iwaena o na ma'i, a no ia kumu ke olelo aku nei makou ia oe o ko hale au e ku nei me kou mau manao hookano me kou ike ole i kau mea e kamailio nei no makou ia kuleana, aole nou; oiai wahi au i olelo iho nei me kou mau helehelena kupono ole alaila, he mea pono e hoi oe i Kalaepohaku, a o keia hale, no makou, no na kanaka Hawaii, aole nou, oiai he Amerika oe, wahi au, nolaila, he hana maikai ole na kekahi kanaka Hawaii ka manao ana e hoi mai i ka Halema'i nei e kamailio ai pela, oiai ke mau nei no kela manao paa i na Hawaii oiaio.

J. W. KAHAIAO.

Queen Hospital, Honolulu.

 

NUHOU KULOKO,

            E nana ae e na makamaka i ka hoolaha a N. S. SACHS, no ke kuai makepono loa.  E naue ae e na makamaka e ike kumaka i ka nani o Himela.

 

            He kuai hoemi ko ka Heiau o na Paikini no ka manawa pokole loa, he 20 ia kalakoa maikai loa no ka hookahi dala, e wiki o pau e auanei i ka poe hikimua, aia ma ke kihi o ke Alanui Papu a me Hotele, ma ka aoao ma Waikiki.

 

            I ke ahahi Poaono Apr. 29, ua puka mai he ko'e loihi mai ka waha mai o Hauhau w. nona ka loa he 7 inihia a OI.

 

            Ma ka la pule nei ua hou ae kekahi kanaka i kana punalua i ka pahi a ku aku la oia, a ua komo ka oahi he 2 inihia maluna ae o kona ku'emaka.

 

            Eia na Komite o ka Hui Hoohui Aina o ka Mokupuni o Maui; i hiki mai nei, J. W. Kalua, E. Helekunihi, Rev. A Pali, Chas. E. Coe, E. H. Bailey, W. F. Pogue, a me C. F. Honer, ekolu kanaka haole ili ulaula me 3 haole ili kea, pau loa 1 kauna me elua ia keu.

 

            E hoohui ia na ma ka berita maemae o ka mare: o Miss L- Kapaehaole o ka wailele kaulana Moaula Molokai, me James N. K. Keola o ke Kauakukalahale, ma Halawa Molokai ke hiki aku i ka Poaha o keia pule.  e hoopomaikai ia ko olua mau la, me na hua o ka noho hauoli ana o keia ka KA LEO O KA LAHUI e kalokalo ae nei i na Lani.

 

            Mai haohao e na makamaka ke loaa ole aku ka oukou pepa; e hoopaa ana makou i ka pepa o na inoa i hookaa ole mai i ka uku pule a mahina o ka kakou wahaolelo ma ka aoao o ka Lahui.  E eleu mai i ka hookaa ana i ike pono ai i na mea hou o ka aina aloha iloko o ka nohona kupilikii o keia mau la.

Ma@k@ Kauoha.