Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 693, 27 ʻApelila 1893 — Page 2
This text was transcribed by: | Ruth S. Goldstein |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
JOHN E. BUSH,
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, APERILA 27, 1893
OLELO HOOLAHA.
Eia ma ke Keena o Ka Leo o Ka Lahui kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuo hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.
Ma ke Kauoha.
J. K. Kaulia.
Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.
HE MANAO AKEA I KA LAHUI.
Mamuli o ko Hon. John E. Bush hoi ana mai nei, ka Ona ponoi o na Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o ka Lahui; Nolaila, mai keia la aku, ua waiho aku au i ko’u noho Lunahooponopono ana, a me ka noho Puuku ana no ia mau pepa; O na kauoha nupepa a pau loa, na kakau manao ana a me na hookaa dala ana, a peia aku, e hoouna pololei ia mai ma ko Hon. Jno. E. Bush inoa.
Joseph Nawahi,
Honolulu, Mar. 27, 1893.
Kahea Halawai Aha Elele Nui.
Ua hooholoia e ka Aha Hooko o “Ka Hui Hawaii Aloha Aina” a na kane; o ka Poakahi la lst. o Mei, M. H. 1893, e hiki mai ana, oia ka a e malama ia ai ka halawai nui a ka Aha Elele a ka Lahui ma Honolulu nei.
Ua makemake ia na Elele o kela a me keia Apana e hiki mai ma Honolulu nei, i ka manawa i hoike ia ae la maluna.
J. A. CUMMINS.
Peresidena Hanohano
JOS. NAWAHI.
Peresidena.
Honolulu Aperila 12 1892
HE AKE HANA PONO.
Elike me ko makou ike, a me ka ike i hooia ia o kekahi poe e aku, e hoike mai ana i na hana maikai a kekahi kanaka e noho ana ma ka oihana, pela no makou e haawi aku ai i na olelo hoomaikai a mahaio. He mea kupono e hoohoihoi ia ke kanaka pono, i hoomau aku ai oia i kana hana me ka pololei, He hookahi keia kanaka i kaulana no ka hopo ole i ka hooko ana i ka pono, i ka hopu ana i ka lawehala a waiho ae iaia imua o ke Kanawai O keia kanaka, he keiki misionari, a he hookahi paha oia ma kona ano. No kona kupea, hopo ole, hoopololei, ua lawe ia mai oia a hoonohoia ae i Ilamuku no ke Aupuni. Eia oia ke lawelawe nei i kana hana, a ua lohe mahui wale mai makou aole he loli o kona manao e hooko i kana hana me ka wae ole. Ua hookumu aku oia i ka kinai ana i na hana piliwaiwai, na hana e ae kue kanawai. Pela oia i hana iho nei, a hiki i ka loaa ana o ka meheu kupono e hiki ai iaia ke hopu, wahi a ko makou lohe, i ka poe naha i aihue ka opiuma i lilo ano e ai mai ka Halewai aku, a me ka poe nana i aihue i na pohaku daimana o ke kalaunu o Kalakaua ai. Ua makemake oia e hopu, aka keakea ia mai nei e na mana i oi ae, no ka mea, wahi a ka lono, uja komo kino kekahi poe kiekie e no ho nei i ka oihana iloko o keia mau hana. Oia Ka@ohe. Ua ano hooia ia mai keia mea, oiai i ka lohe ia ana, ua makemake ka Ilamuku e haalele i kana hana no kona hoopahua ia e ka poe i mana ae mamua ona.
Ina he oiaio keia a makou e lohe nei, ua kupono ka mahalo nui no keia keiki a na misiohari, he hiki oia ke oleloia he misionari aio, oiai o ke kanaka wiwo ole i ka malama ana i ka hana pono, he koa ia no ka puali o ka Lani, he hoahanau hoi no Karisto, a he Keiki na ke Akua. Hoihoi loa makou ke loaa ke kumu a makou e apono ai i ka hana a na mamo a na misionari. Oiai ua uuku loa keia haawina ia ohana, a he kakaikahi loa ia poe. E hoomau aku ka Ilamuku @ ka hana o ka pono, a aole e hopo no ka mea, heaha ka waiwai o ko ke ao nei mahalo mamua o ko na a nela o ka lani hauoli i ke kanaka hana pono, ka mea kakaikahi iloko o ko kakou noho ana i keia wa. He kulana hanohano keia o ke kanaka, a e hooikaika kakou a pau e loaa ia kulana.
O ka hooko pono ia o ke kanawai ke kinai ia o ka hewa, ka hoohoihoi ia o na kanaka hana pono, a makaukau e hooko i ka lakou hana oia ka mea e loaa ai ke kuokoa o Hawaii. O ka wae ia ana o na luna aupuni nana e malama ka pono o ka lehulehu, i ike ia ka hoopono, oia ke alanui e loaa ai ke aupuni maikai, a e ikaika hoi ia aupuni.
He aupuni mau loa ke aupuni i kukulu ia iluna o ka pono wahi a ka buke hemolele, a he hilinai makou i ka oiaio oia olelo.
KA MEMORIALA A NA LEDE A ME KA LAKOU OLELO IA KOMISINA BLOUNT.
Ma ka hora 9 ponoi o ke kakahiakanui Poakahi, Apr. 17, 1893, ua hiki ae na luna nui a me na Komite a me kekahi mau lala o ka Hui awai Aloha aina a na Lede ma ke ano he Komite mai ia Hui mai imua o ka Mea Hanohano James H. Blount [Balana] ke Komisina o ke Aupuni Amerika a hoike aku i kekahi manao iaia me i ka waiho pu ana aku i ka Memoriala ma kona lima ne ka hoou@a loa ana aku imua o Peresidena Calivalana.
I KA MEA HANOHANO JAMES H. BLOUNT, KOMISINA WAE, & C., NO AMERIKA HUIPUIA.
E ka mea hanohano. Ma ke ano he Komite o na wahine Hawaii o ka Hui Aloha Aina, oia ko makou kumu i hiki mai nei imua ou i keia la. i hoomanaia e hele mai e hoike aku ia oe, ina hoomaikai piha ana ia oe a me kau wahine [Mrs. Blount] a e pahola aku i ko makou aloha oiaio me ka hookipa pumehana ana mai ia olua ma ko makou nei aina.
Ma kou ano he Luna Aupuni no Amerika Huipuia i hoouna ia mai nei e huli pono iloko o na hana ano nui i hana koke ia iho nei me ka hoopilikia wale ana i ke kulana o keia mau mokupuni, oia makou i hiki mai nei maanei nei e haawi aku i ko makou aloha ia oe me ke noi ana i ka lokomaikai o ke Akua Kiekie e hoouna mai i malamalama piha maluna ou oiai oe e lawelawe ana ma kau hana, me ka waiho pu aku ia oe i kekahi Memoriala i hanaia a i hooholo ia e ko makou Hui.
O na Hawaii ma ke ano he Lahui ua ike pono ia lakou no ko lakou lawelawe ana i ke kulana o ka malama maluhia, a me ka hoopaa ana ia lakou malalo o na kanawai i kukuluia.
O ka poe o ka aoao palupalu, ua lilo no lakou ma ka lakou mau hana o ka noho hooponopono ana i ko lakou mau home in@, he hiki no nae ia makou ke keha ae ma o na moolelo o ka wa i hala o Hawaii nei ua loaa mai no he mau wahine ikaika a i mahalo ia no ka lakou mau hana, a i helu ia he mau hoaloha pilipas e kokua ana i ko makou mau alii, iloko o ka manawa kaua a me ka hoomalu ana ma na hana kalaiaina. He hana i ike ole ia mamua ka ike ana ina wahine o na ano a pau o keia aina olu ola i ko lakou ala like ana mai a loaa kekahi huina nui, no lakou na makahiki a me na kulana like ole i ka lawe ana i kekahi kulana ma kekahi halawai akea a kapae ae la ina ano e o na aoao kalaaina, i berita paa ia me ka hoopoina loa ana ia mau kulana, aia he hana ano nui e pili ana i ko lakou noho ana ke kumu nui o ko lakou ike ia ana ku e hele mai ana imua e lawe i keia kulana kamahao.
O keia hana ano nui oia no ka puupuu nana e hooweliweli nei ke ola makamae a me ke kuokoa o Hawaii aloha a me ka hoomau ana aku i ka noho aupuni Moi ana i ku i ke kanawai. Aia hoi he huli hikiwawe ana maanei nei, mamuli o kekahi kumuhana a ka poe manao kipi ana kanaka o na aina e mai, e hoohana ana ma ke ano alunu no ko lakou mau pomaikai wale iho no; ke minamina loa nei makou i ka olelo ana ae, ua kokua ia keia mau hana e ka mana o Amerika Huinuia, o keia hana akamai o ke ano hoopohala i hanaia no ke kipa@u ana aku i ka Moiwahine e noho ana i ku i ke kanawai. i ka manawa i hoao ai oia e hook@ make o kona lahui kanaka.
Kukulu iho la lakou he Aupuni Kuikawa a aole hoi’he wahi leo iki o ke kanaka hanau o ka aina ma keia ano aupuni, holo aku la lakou me ka pupuahulu nui no Wakinekona [ma Amerika] e haawi i ka aina, a me na aina aupuni a me ka pono kivila o na kanaka kamaaina ma ka wahahee ana ma ke ano he mau luna lakou i hoouna ia aku e ka lahui holookoa.
O keia hookahuli aupuni ana, he puupuu ia i kui ia aku i na puuwai oiaio a pau loa, mai na kane a na wahine ua like ko lakou manao a pau e hoohalahala ana lakou me ka naau kaumaha no keia hana. Ua kukulu na kane no keia hana oia “Ka Hui Hawaii Aloha Aina,” a o ko lakou mau makuahine, a me na wahine ka lakou mau kaikamahine, ua ala like mai la me ka ohohia nui a puni ka aina no ke kokua ana ia lakou ma o ka Hui Aloha Aina a na Wahine. Ma keia hana maa mau a ka lahui Hawaii, o na wahine Hawaii aole lakou i manao e komo iloko o na hana Kalaiaina ana, aka ua hoeueu ia lakou me ka malie e ka makemake o ka hoopakele ana ia lakou iho, a me ka pomaikai o ko lakou noho’na kuokoa iloko o ko lakou aina hanau. Ua hele mai lakou mamuli o ka makemake o kela hoohalahala ana e kue ana i ka hana hooweliweli o ka hoohiolo ana i ka pono oikelakela i manao nui loa ia o ka noho’na lahui ana, a makaainana paha ka mea hoi i loa i ka makou mau keiki ke kuleana pono ma ka hanau ana.
O na wahine o Hawaii aole no paha i hiki loa ia lakou ke hooholo me ke kalai pono ana ina ano o keia hoohui ana e waiho ia aku nei ia Amerika, aka ma ke ano he poe wahine a makuahine aloha aina, ke mau nei no ko lakou hoomanao ana, he kanaha makahiki i hala ae nei, ua hoomaka ia no kekahi hana i ano like loa no me keia nei, o na Milanele Amerika nae, ka poe nana i lawe mai ka olelo o ka hoonaauao ana i ke Akua Ola hookahi wale no, a me ka pomaikai o ka noho’na Karistiano ana a ua hoonaauao ia na kanaka me ka lakou mau keiki, ua kue loa keia poe Mikanele ma na ano a pau i keia hana o ka hoohui aina, e like me ka hiki i ko lakou mana ke hoohana, wahi a lakou, o ka hua o keia e loaa mai ana, oia no ka poino loaa ana o ka lahui kupa [Lahui Hawaii]. No keia kumu hookahi i mau ai ka mahalo ia o ka makou mau kuma mikanele Amerika a hiki i keia la, ua like no ka mana i keia la eia mau olelo me ia mau la i hala aku, ina aolo pela, alaila aia no he mea i oia ae, ua oluolu mau makou e hooiohe ma ka lakou mau ao maikai ana, a oia ka makou e hoike aku nei, o makou o na wahine o Hawaii nei, ke makemake nei no makou e hoomau ia ke kuokoa o ko makou aina a ili aku i ka makou mau keiki, ka poe hoi aole o lakou aina e aku e imi aku ai i mau home no lakou, aole makou i hele mai nei ma ke ano enemi a kue aku ia Amerika Huipuia, a i ka mea paha a lakou i hookumu ai ma kekahi aoao ua ao ia makou e haawi aku i na hoohanohano ana ia lakou me na manao maikai o ka noho hoaloha oluolu ana, he makamaka hoopono hoi, he hoopakele nui me ka lokomaikai no keia aupuni nawaiiwali; a ua hoike mau aku makou i na kupa Amerika a me na Aliimoku Manuwa i ko makou aloha pumehana.
Ua hookaumaha loa ia mai makou mao kekahi hana ano ku@anaha a kekahi poe Amerika manao ino a hana pono ole i ike ole ia mamua me ka hoonohonoho akahele ana no ke kue ana i ko makou Moi wahine Liliuokalani, ka mea hoi nana i kaili pau aku ko makou manao a me ka hilinai piha ana maluna ona, no kona hana ana i kekahi hana aloha mamuli o ka hooko ana aku i ka makemake o kona lahui kanaka, a i loaa hoi iaia ko makou paulele ana, mamuli o na hana hoohaahaa i kau ia aku maluna o Ke’lii, aole wale ma ke ano he Moi, aka, ma ke ano wahine. Na ke Akua e kokua mai iaia ma kona ano Karistiano a me kona noho ana me ka hoomanawanui iloko o keia mau hoao ana.
Ma keia ua noho makou me ka hamau malalo o kekahi kumu hoonaukiuki, me ka manaolana ikaika i ka pono a me kaulike a me ka ewaewa ole o ke aupuni e Amerika ma kona aoao, i keia ua hele mai ne makou e nonoi haahaa aku ia oe a me ka lahui kaulana au e noho luua nei. Nolaila e ae oluolu mai i ka loaa ana aku ia, oe, e oluolu e hoouna loa aku ia Peresidena Cleveland i keia Memoriala e waiho ia aku nei me ke aloha nui, a pela e pule mau ai kou poe hoopii.
MEMORIALA
I ka Mea Mahaloia, J. H. Blount Komisina Wae, & c., no Amerika Huipuia.
E KA MEA HANLOHANO:--O makou, na Wahine Hawaii o ka Hui Aloha Aina, ke pahola aku nei ia oe a me kau wahine i ka hookipa pumehana ana i ko makou aina. Ma kou ano he luna aupuni no Amerika Huipuia, i hoouna ia mai e imi i na keehina i hookumu ia mai ai na hana a hiki i ka hoopauia ana o ko makou Haku Moiwahine, a me ka lawe wale ia ana ae o ka mana e kekahi poe kamaaina o keia aupuni, ke pahola aku nei makou i ke aloha a ke noi aku nei makou i ko le Akua Kiekie Aloha ko kua i kou noonoo ana,
Ma ke ano he mau makuahine aloha aina ke pule a ke nonoi aku nei makou ia oe a me ka lahui nui nona oe e ku nei, e noho nei i keia wa e kaana mai maluua o makou, e hookahuli ae i ka hauna i hoopololei ia ia mai e hoopio i ke kuleana nui o ka noho ana kupa, ke kuleana hoi o ko makou mau keiki ma ka hanau ana a me ka naauao,
Mamua aku nei ua noho hamau makou malalo o na kumu hoou-