Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 687, 19 April 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Rose Mae Reeves |
| This work is dedicated to: | Halloween "Catherine" Marino Medeiros, my belowed mother |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO O KA LAHUI
JOHN E. BUSH,
Lunahooponopono a me Puuka.
POAKOLU, APERILA 19, 1893
Nuhou Hope Loa
Ua Make Loa ka Ninau Hoohui Aina.
Ua make loa ka Hoohui Aina. Oia ka nu hou hope loa ma keia moku mai Amerika mai.
Kahea Halawai Aha Elele Nui.
Ua hooholoia e ka Aha Hooko o “Ka Hui Hawaii Aloha Ana” a na kane; o ka Poakahi la 1 st o Mei, M H. 1893, e hiki mai ana, oia ka la e malama ia ai ka halawai nui a ka Aha Elelea ka Lahui ma Honolulu nei.
Ua makemake ia na Elele o kela a me keia Apana e hiki mai ma Honolulu nei, i ka Manawa i hoike ia ae la maluna.
J. A. CUMMINS.
Peresidena Hanohano
JOS. NAWAHI.
Peresidena.
Honolulu Aperila 12, 1892
Ke Kumu Hoohalahala.
I keia mau la i hala, ua like ole ka manao o na alakai o ka Hui Aloha Aina a na Wahine Hawaii a me na hoa wahine o ua hui la me ko kekahi mau alakai. Ua waiho @ keia like ole a me keia kuee a @ki i ka Poakahi nei, ia wa i hoihoi mai ai ka Peresidena a me kekahi hope-Peresidena a me kekahi hope-Peresidena a me kekahi hope-Peresidena i ko lakou noho luna ana no ka Hui. O ke kumu o keia like ole o na manao, oia no keia, ua waiho ia mai he memorial i kekahi la o ka hebedomai hala, a no ka like ole o keia memariala, me ke kauoha a ka nui wahine, kukau inoa he mau hoa no keia Hui, ua lilo he mea kue loa ia o na luna @eoikaika i kaapuni hele ke kulanakauhale nei a me na kuaaina. Eia ua kumu hewa la:
I ka Mea Mahaloia, J. H. Blount Komisina Wae, @c., no Amerika Huipuia.
E KA MEA HANOHANO:--O makou, na Wahine Hawaii o ka Hui Aloha Aina, ke pahola aku nei ia oe a me kau wahine i ka hookipa pumehana ana i ko makou aina. Ma Kou ano he luna aupuni no Amerika Huipuia, i hoouna ia mai e imi in a koehina i hookumu ia mai ai na hana a hiki i ka hoopu uia ana o ko makou Heku Moiwahine, a me ka lawe wale ia ana ae o ka mana e kekahi poe kamasina o keia aupuni, ke pahola aku nei makou i ke aloha a ke noi aku nei makou i ko ke Akua Kiekie Aloha kokua i kou noonoo ana.
MA KE ano he mau makuahne aloha aina ke pule a ke nonoi aku nei makou ia oe a me ka lahui nui nona oe e ku nei, o noho ne ii keia wa e kaana mai maiuua o makou, e hookahuli ae i ka hauna i hoopololei ia mai e hoopio i ke kuleana nui o ka noho ana kupa, ke kuleana hoi o ko makou mau keiki ma ka hanau ana a me ka naauao.
MAMUA aku nei ua noho hamau makou malalo o na kumu hoouluulu, me ka manao hilinai nu ii ka pono o ko makou kuleana a me ka lokomaikai kelakela o ke aupuni o na Mokuaina Hui Amerika.
ME KE aloha nui, pela makou kou mau mea hoopii, e pule mau ai.
Aole makou e waiho ana i keia i ke akea i mea hoomokuahana i na wahine, aka, i malamalama no ka poe e noho maopopo ole mai ana, a e alakai hewa ia ana paha, e kekahi poe kuhihewa a manao ano e paha.
E nana akahele kakou mai mua a ka hope o keia palapala, aole he hookah olelo no ka hoihoi hou ia mai o ke kuokoa, ka hae, ke aupuni moi, a me ka Moiwahine Liliuokalani, e like me ka mea a ka poe kakau moa i makemake ai, a i kauoha a ii na luna i hele aku in a wahine Hawaii a puni ka aina, ka poe i olelo paa ia mai, “in a aole aukoa e hoihoi hou ia Liliuokalani i Moi, o oukou ka makou luahi.” He hookah no pule no kakou ma keia noi, oia keia, “ehookahuli ae i ka Hauna i hoopololei ia mai e hoopio i ke kuleana nui o ka noho ana kupa, ke kuleana hoi o ka makou mau keiki ma ka hanau ana a me ka naauao.
No keia kumu, ua ulu mai ke kuee iwaena o ka poe i hooikaika i keia hana, me ka poe in oho hoohanohano wale mai no ma kea no he mau poo no ka hana a he hooko i ka makemake maoli o na puuwai aloha aina oiaio, a makee hoi i ko lakou poo aupuni i kapae kumu ole ia e ka enemi o ka lahui Hawaii. Mamuli o keia kumu i kahea ia ai ka halawai e noonoo hou ia ka olelo memorial mua, i ka Poalima o ka hebedoma i hala. Ua nonoi ia ka Peresidena e ka hapanui o na hoa o ke Komite Hooko, aka, aole i ae ia mai, a oiai aole he kumukanawai, a kanawai, a rula hoi o keia Hui, ua lawe a eke Komie Hooko, ma ka aoao o na inoa he mau tausani a lakou i hooikaika ai a kahea i ka halawai. O ka rula mau o na hui, he hiki no ke kahea ia kekahi halawai, ma ke noi a kekahi mau hoa, no ka noonoo ana i kekahi kumuhana e pili apa i ka pono o ka Hui. Nolaila, ua pololei no keia kahea ana a ka hapanui o ke Komite Hooko, i hiki ke hoopau ia keia pohihihi o na hoa wahine o ka Hui. Mahope o ka halawai ana a me na hoopaapaa Ikaika ana, ua hoihoi hou ia ka memorial mua, a lawe ia ae keia iho a hooholo loa ia. Eia ua olelo memorial la:
Ka Memoriala a na Lede
Ia Mea Mahaloia
JAMES H. BLOUNT
Komisina Wae o na Mokuaina Hui o Amerika i Hawaii nei.
O MAKOU, na wahine o ko Hawaii Pae Aina, no ka pono o ko makou mau ohana, a me ka nohoana oluolu o ko makou mau home, ke ake nui ne ii ka maluhia a me ka hookele aina akahele, a ke pule nei, aole ko ke kanaka manao anunu no ka mana a me na loaa waiwai, e ae ia i mea e hoonioni a ii ka noho’na oluolu o keia mau mokupuni; a e kinai ia hoi, no ka Manawa mau loa, na hana hoouluulu kipi a me na hana hoohaunaele i hookumuia ma Hawaii nei mai ka 1887 mai, e kekahi poe malihini o na Aina E mai;
I LOAA ai ia mea, ua manao makou, mamuli o na ouli o na me i hana ia ihe nei, ua oi loa aku ka pono o ka malama ia ana o ka maluhia ka pomaikai, a me ka hanohano o Amerika a me Hawaii, ina ke Aupuni Repubalika Nui o Amerika e hoihoi ole ana ina hana kanawai ole a me na akeakea ana a kona mau Luna Aupuni maanei nei, a me na makemake pupuahulu hoohui aina o kekahi poe kakaikahi;
NOLAILA ke nonui aku nei makou me ka haahaa a me ka iini nui, e ae ia mai o Hawaii e malama aku i knoa noho’na kulana Aupuni Kuokoa a me ka hoihoi hou ia ana mai o kona noho’na aupuni Moi kupono maoli, malalo o ko makou Moiwahine Liliuokalani, ke Alii a makou i hilinai piha ai;
A KE manaolana aku nei makou, e oluolu ana ke kanaka kaulana e noho hoomalu ana maluna o na Mokuaina Huipuia o Amerika, e lawe aku i keia palapala hoopii a makou, a no ia mea e pule mau no hoi makou e kau iho ko ke Akua hoomaikai maluna Ona a me Kona Aupuni.
Mrs. Jas. Campbell Peresidena (Kuaihelani)
“ J. A. Cummins Hope Peresidena (Kahalewai)
“ C. Stillman Kakauolelo
“ A. Fernandez Puuku
(Minewa)
“ Joseph Nawahi (Aima)
Luna Hoomalu o ke Komite
“ Junius Kaae (Kieke)
“ Kekupuohi Mahelona
“ M. Kahai
“ Lilia Aholo
“ W. H. Alderich
“ M. Lemon
Miss. Hattie Hairama.
No keia memorial, aole a makou olelo wehewehe, oiai, ua like oia me ke kii o Venusa, ka nani a maopopo o kona helehelena, aole he puu a aole he kee, aole no hoi he mau olelo hoohunahuna ano. Oia iho la, a ole hou aku. E lokahi kakou i ka hora inea a ehaeha o ka lahui e noho nei, a e kali aku me ka puuwai aloha i ko ke Akua makemake ma o ka lahui Amerika, e hana mai ai.
Ua ku mai ka Australia inehinei.
KA MEA HOU HOPE LOA.
Ma ka helehelena o na olelo a na nupepa hoohui aina o Kaleponi, ke pio loa iho la ka hoohui aina mawaena o ka lahui Amerika. Ma ka helehelena o na ohua hoohui aina, oia hookah no kea no o ka nu hou. Aole hoi ke ohooho mai o na helehelena o Messsrs Bihopa Alekanedero, a poe ohua e ae oia auna hookah, e like me kea no mau ola poe ke piha in a nu hou ano maikai i ko lakou manao. Piha no ka helehelena o na kamaaina hoohui aina i ka launa ana aku me keia poe ke huli mai ua ike ia aku ua iho iho la ke puna a me ke a lolo a pili ka umauma.
Ka Ona Miliona
Ua hauoli makou i ka hiki hou ana mai o ke Col. Claus Spreckels. Ka Ona Miliona o ke Kula o ka Maomao. He hoaloha keia no ka Moi Kalakaua, a he nui no hei kona kokua ana ia ia, a me ka poe mahi-ko o Hawaii nei, ke nele lakou i ked ala. Aka, aole he mahalo o na misionari i keia keonimana. Iloko o kona kokua, e hoino mau ana no lakou ia Mr. Spreckels, aka, ua hiki mai ka wa a keia kanaka e umii a ii ka poe mahi-ko, a ho’o iho ma kekahi o kona mau ekeeke mahope. No kakou Hawaii, he oi aku ko keia keonimana lokomaikai i ka lahui Hawaii, a me kana mau hana hooulu hana kuloko mamua o Bihopa ma ka mea i hoowaiwai ia e na ‘lii o Hawaii nei, a e lawe ne ii kana dala e hoopukapuka in a hana ma Kaleponi, me ka olelo iho, he “uluhua au in a ‘lii o Hawaii,” wahi a ka lohe ia ma Kaleponi.
KIPAKUIA NA OHUA.
Ma ka Poakahi nei, ua hiki aela o Kimo Poe malalo o ke Kauoha a ke Kuhina Kalaiaina eana in a palena o Haimoeipo (Hale Ohua). Ua hoike aku la oia in a Ohua e noho nei ma Haimoeipo. Ua kauoha ia mai oia e hoike aku ia lakou iloko o eiwa la e haalele ai lakou a pau loa i keia wahi.
E hooko ana na Ohua i koia leo me ka malama i ka maluhia.
HOOPONOPONO
O ka papa inoa malaie o ka Memoriela a na Ledo i puka aku ai inehinei oia ka poe i hiki imua o ke Komite, a o ka nui o na Komite i kakauinoa malalo o ua memoriala ala he 12 ke hoopuka ia aku nei ko lakou mau inoa malalo o ua Memoriala ala e p@ hou ia ne ii keia la.
Ka Hoohui Aina.
Ua huli hoi mai nei o W.A. Kini, kekahi o na kokua ma ka aoao o ka poe hoohui aina. Ua haalele ino oia ia Hawaii, a lawe aku i ko na waiwai a noho aku nei ma Lokopaakai, me ke kaka ana i ka lopo o Hawaii nei mai kona mau wawae aku. Aka, e like me kea no mau o keia poe, hoao aku la i ka aina e a no ko lakou ike ole i ka pono, a no ka uuku o ka ike, e kaulana ai, ua haule loa a nalowale iwaena o kalahui haole, nolaila, @uli hou mai ne ii Hawaii hewa ole e hookiekie ai a e hana a ii na hana kue i ka pono a me ke kaulike. He hoohui aina o Mr. Kini, a ua lohe makou e holo mai ana oia e hoohulihuli in a Hawai e hoolilo i kona kuleana e like me ko Esau ano.
He Elua Ano.
Ua hanauia o Walakahauki makua he makua Pelekane, ua hoowaiwai ia e ka lahui Hawaii a me ka waiwai mai Enolani mai; i ka waiwai ana nae ua Elemakule o kona ano Pelekane ua peku aku oia i kona Aina makua a @ hoolilo iaia he kupa Amerika i keia wa@ ke kokua nei me ka leo nui e kuai i ko ka lahui Hawaii kuleana, Nui ko makou minamina i ka lohe ana i keia. Ke ike mai la no kakou in a hana a na haipule ma ka lehelehe.
UA NINAU IA.
Ua ninaninau ia aku o Mr. sam Kaloa, kekahi kanaka haiolelo o na hoomana o ka Puali Hoola, a Rev. bikanele, e pili ana i ke kuu ia ana o ka Hae Amerika i hiu kolohe ia ae iluna o kekahi o na kualapa o Puuowaina. Ua maopopo ole a ua kulena ole ke kau ia ana ana o ka Ha@ Amerika ma ia wahi, oiai, he aina ia no ka Moiwahi o Kanemake Kapiolani, a ina he makaala ko ka Oihana makai no ka pono, heaha la ka mea i hopu ole ia ai o ke kolohe i kau wale ia ai ka Hae Amerika iluna o ko hai aina? He ninau keia. A heaha hoi kahewa o Sam. Kaloa, i ke kii ana e kuu ilalo, mamua o ka mea kau ae i ua hae la iluna? Nui na ano o ka hookele ia ana o ka pono i keia mau la. He okoa ko Keoni, he okoa hoi ko Sam, a h@okoa ko Kaloa a me ko Sam Chaw.
Ua lilo ae nei o Mr. James B. Castle @ Luna Dute Awa Nu, ma kahi o Ake; a o Mr. McStocker ma kahi o Bokima Hope Luna Dute o James A. Low ana ke pani aku ma kahi o McStocker he luna nui no ka hale papaa o ke aupuni. Ua oi loa aku no ka pono ina i haalele mua o Ake, i kona kulana Luna Dute mamua o ka hoohiki ana a hoopau ia mai la.
OLELO HOOLAHA.
Eia ma ke Keena o Ka Leo o Na Lahui kekahi mau Buke Inoa o ka Hui Hawaii Aloha Aina. He wa kupono keia o na Hawaii Ponoi e hoike i ko lakou Makee Kuokoa, ko lakou Aloha Aina, a Aloha Kuokoa.
MA KE KAUOHA.
J. K. KAULIA.
Kakauolelo o ka H. H. Aloha Aina.