Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 685, 17 April 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

Pakele ke Ola.

O Iosepa Paakaula a me Kana Wahine i kela Poka i Komo ai iloko o ko Lana Rami Moe.

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono nei, ua holo ae kekahi lono hoolele hauli a puni ke kulanakauhale, no ka pakele ana o ke ola o Ioela Paa kaula a me kana wahine mai kekahi poka pu Raifela mai, ua hiki kino aku makou malaila e nana ai i keia hana weliweli o k e ano powa ma ka Hale noho o Iolea Paakaula, ua hoike mai o Mr. Ioela Pakaula i kahi i komo mua aku ai o keia poka a ka naau lokoino, eia ke ano nui.

            O ko Ioela Paakaula Hale noho aia ia ma ka aoao makai o ke alanui Moiwahine e kokoke ana i ke kihi o ke alanui Puoina, a makai mai hoi o ka Hale Aupuni Kapuaiwa, [Keena Ohi Auhau & Keena Wai a pela aku) e ku paewa iki ana nae ma ka aoao ma Waikiki o ka laina pololei mai Kapuaiwa Hale aku.

            Ua hoomaka ke komo ana o keia poka, ma ka apana laau o lalo o ka puka aniani e pili ana me ka paepae o ka rumi moe puka aku la ma kela aoao o ka laau (ma ke ano lele hio iki ana mai ka laina pololei ma ka aoao ma Waikiki] a loaa aku la ka laau o kekahi noho koki e ku ana maloko mai o ka puka aniani, puka aku la ma kela aoao loaa aku la he uluna me ka holoku o Mrs. Paakaula puka aku la ka poka ma kela aoao.  lele aku la maluna o ka moe e moe ia ana e Ioela Paakaula a me kana wahine, ma kahi he hapalua iniha paha a oi iki ae maluna o ka pela, ma ka laina hio no ma ka aoao ma Waikiki.

            Mawaena aku hoi o na wawae o ka moe, loaa aku la ko laua mau lole e kau ana ma ka paia e pale ana i ka rumi moe a me ka rumi hookipa, pau aku la i ka pukapuka kekahi oia mau lole, ku aku la i ua paia ala, puka aku la ma kela aoao o ka rumi hookipa a lele loa aku la a ku i ke kikina a me ka pou o ka puka komo o loko o ka rumi hookipa a paa iho la keia poka iloko o laila, o ka hohonu o ka lua he 8 iniha a oi aku.

            O ke kiekie mai ka papahele o ka lanai a i kahi o ka poka i komo mua aku ai, 3 kapuai 2 1/2 iniha, kiekie mai ka papahele o ka rumi moe a kahi i komo ai i ka poka ma ka paku o ka rumi moe a me ka rumi hookipa, 2 kapuai 6 3/8 iniha.  Kiekie o ka moe me ka bela e 2 Kapuai 6 iniha.

            Ua hoike piha mai o Mr. Iosepa Paakaula a me kana wahine i na mea apau.

            Ua pauhia loa ia laua i ka hiamoe aole no laua i lohe i ke kani ana o ka pu a me ke komo ana o keia poka iloko o ko laua rumi a hiki i ke ao ana. Ua ala ae no o J. Paakaula i ke kakahiaka nui Poaono nei a iho aku la no ka hoomaemae ana i ka Hale Haawi Laau iaia i hoi aku ai ua hoike mai la kana wahine iaia i ka pau o kona holoku i ka pukapuka a me ka uluna e waiho ana, iluna o ke koki, a ua manao oia, he iole paha o loko o ko laua rumi, Ia manawa komo aku nei kana kane e nana pono i keia mea, na loaa io aku la iaia maluna o ke koki ka uluna a me ka holoku ua pukapuka, ua ike koke aku la oia i ka puka o kau ana maluna o ka laau o ka noho koki, a me ka puka ma ka pukaaniani, nana ae la oia maloko o ka rumi moe aole he ike hou ia o kekahi puka hou ae, puka mai la oia mai ka rumi moe mai iloko o ka rumi hookipa e nana ai, ike aku la oia i ka puka ma ke kikina o ka puka o ka rumi hookipa e komo aku ai i ka rumi aina, a me ka puka ma ka aoao ma ka rumi hookipa, hoi hou aku la oia iloko o ka paku o ka rumi hookipa, ma kahi e kau ana o ko laua mau lole ike iho la oia ua pau kekahi i ka pukapuka i ke pale ana mai i keia poe lole, e kau mai ana ka puka o ka poka.

            Ua hoike mai la laua i ko laua pakele, oiai no kekahi manawa ae nei, ua hana ia ke poo o ko laua moe ma ka aoao ma Waikiki o ka moe, a i keia po ua hanaia ke poo o ko laua moe ma ka aoao ma Ewa, he ulia laki keia i loaa ia laua, a i na laua i mau i ka moe o ke poo ma, ka aoao ma Waikiki, i na ua ku laua i kela poka.

            Ua hele aku o Iosepa Paakaula, e hoike i keia mea i ka Ilamuku, a ke kali nei oia no ke keehina a ke aupuni e lawelawe ai no keia hana weliweli.  Ua hoike mai o J. Paakaula ia makou, na kekahi koa no o ka puali e ku kiai nei i ka hale aupuni i hana i keia hana.  E hooko ke aupuni i ka mana o ke kanawai maluna o kela a me keia kanaka e kue ana i ka pono a me ka noho maluhia ana o ka lehulehu, me ka nana ole i na ua kokua ia kanaka i ke Aupuni Kuloko a kokua ole paha.  O ke kaulike ke ana e mahalo ia ai na hana a pau. O ka pono hoi ke hana ia a haule mai na Lani.

NA LETA.

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

HOOHUI AINA.

            O keia ke kumuhana maia pala onukunuku a W. R. Kakela ma i kuupau aku nei no Wasinetona me he puahiohio 'la, me ka mihimihi ole ia iho o na kanaka Hawaii maoli, ka poe no lakou ke kuleana maoli ma ke ano aupuni kumu no keia mau paeaina; a lakou i manao pono ole ia, a i hana ino iho ai hoi me ka hilahila ole, a manao iho la o Wasinetona i Amerika: ahi nana e hoomaikai mai ia ??? karaima a lakou i hana ai.

            Lapuwale o na lapuwa, pau loa ia mau hana a lakou i kapuwale a e paa ia moolelo o ka kou mau hana ino maluna o lako a hiki i ko lakou kanu ia ana i khonua , a he kia hoomanao pupua loa ia maluna iho o ko lakou nu ke.

            Owau nei, he kanaka Hawaii maoli ma na ano a pau loaa ua loaa ia'u ka hoomaopopo ana he mea nui, a he haawina kamalo lua ole hoi kai loaa mai no kei lahui, a me ke aupuni Hawaii no oia hoi keia:  "Ka noho kuoko ana, a e hoomalu nona iho."

            Ua loaa keia pono oikelakela, ma ka ae ana mai a kekahi mau aupuni mana nui o ke a nei, mamuli o na manao maikaio ka poe na lakou i ao a i kuhiuhi i ka Moi Kauikeaouli, i ka mea e mau ai a e paa ai ke kuokoa o Hawaii nei, oia ka imi ana i mau kuikahi a i mau hooia ana mai i mau aupuni mana nui mai, ??? Hawaii nei noho'na aupuni kuakoa, a e hoomalu nona iho.

            Ua piha ko'u naau i ke aloha a me ka mahalo a me ka hoomaikai piha ana, i ka poe na lakou i alakai ka Moi Kauikeaouli, a me na Moi mahope mai ona, i ka hana e mau ai ke kuokoa o ke aupuni Hawaii nei a me kona hoomalu ana nona iho. Oia hana pookela a ia poe i pau aku la i ka moe, oia ka keia poe Kakela ma &c., e wawahi nei me ka naau i piha i ka haaheo, haakei, hookano, hookiekie, pakaha, a ano powa maoli no hoi.

            O na huaolelo moakaka a'u i hoopuka mua ae nei maluna, "Ka Noho Kuokoa ana, a e hoomalu nona iho;" o ko Hawaii nei pomaikai oi loa no ia, mamua o ka Hoohui Aina ana, a hoohui aupuni hoi.

            He mea oiaio moakaka lea keia. aole he pohihihi; a ina ua pohihihi kekahi Hawaii ponoi no keia, aiaila aia iloko iho ona ka pouli i pohihihi ai, aole ma o keia manaohai oiaio.

            E nana aku, a heluhelu iho i kela palapala hamama a W. R. Kakela i kakau ai ma Nu Ioka, Amerika Huipuia, i ka la 8 o Dec., 1873, a i kalena ia ae hoi ma ka nupepa Kuokoa o ka la 10 o Ianuari, 1874; a e loaa no keia mau huaolelo ma kahi wahi oia leta, a penei ka heluhelu ana:

            "Aka, i ka wa e hiki mai ai no ka noonoo ana e hoohui aku ia Hawaii me Amerika Hui, a e hoopau i ko kakou kuokoa ana, alaila, e kupaa ana au me ka ikaika, a hoole i ka hoohui aupuni ana. O ko'u manao maoli keia mailoko ae o ko'u puuwai Hawaii oiaio, o ko Hawaii pomaikai oi loa, ka mau o kona kuokoa, a e hoomalu nona iho"

            Ua kuilima pu au me W. R. Kakela ma keia mau olelo, aole e he mo, aole e kaawale, aole e makili ae, aole e ko-o, aole e oweke, aole e nakaka, aole e puhalu, aole e muhee a hololua, holohope, aole e lauwili, a pela aku.

            No ka mea, he mau mapuna olelo oiaio maoli loa no ia, i hanauia mai, mailoko mai o na kahua a Amerika e kaena nona iho. He pololei a he piha oiaio ia mau olelo i puana ia e W. R. Kakela.

            Aka nae, ua lilo oia (W. R. K.) i mea e hoino loa ia, a e hoowaha waha mau loa ia, no kana mau hana i kue ino i kela mau olelo maikai ana i hoopuka ai, ma kona ae ana, hooia ana, &c, e hoohui aku ia Hawaii nei me Amerika; ka mea ana i olelo ai. "E kue ana oia me ka ikaika e hoole i ka hoohui ana--" Lolelua, a olelolua oia; a owau, ke kupaa nei mamuli oia mau olelo maikai, a hiki i ka hina ana.

            A o keia manaoio hoole hoohu, aina. aole loa no e hooneeia, mai a'u aku, no na makana waiwai nui, a no na pomaikai o ke ano kuma kaia, i na oia ka huina oia mau pomaikai, maluna aku o ka waiwai io o na mahiko o Hawaii nei a pau

            Ano, ua hiki mai anei ka wa pono e kuka, a e noonoo ia ai ka hoohui aku ia Hawaii nei me Amerika, a i ole me kahi aupuni e ae paha? Ke pane nei au, Aole! Aole loa!! Eia na wehewehe.

                        EDWARD KEKOA.

            A hoea hou aku.

NUHOU KULOKO,

            He halawai ka na Lede ma ka hora 10 o keia kakahiaka ma Ariona Hale. Oia ka Nani

            O ka i'a a na paahao o Kawa e malama a e hanai ia nei i keia manawa, oia no ka i'a Pukiki, aole hoi o ke Kamano, ka i'a i kamaaina.

            Eia ke Kuhina Woodhouse o Beretania Nui ke noho nei ma kekahi Hale o ka Hotele e ku nei i ke kihi o Alanui Beretania e noho nei i keia mau la.

            E hoomaka ana ka wehe mua ia ana o ka paani kinipopo o keia kau mawaena o na hui Mahina Kihikihi a me Hawaii, ke hiki aku i ka la 29 o keia mahina. Oia ka lealea.

            Piha-u ka halawai a na Lede ma keia kakahiaka, ina lede aloha aina oiaio o ka ua Kukalahale nei, O ko makou mahalo piha aia no ia me oukou. E hoomau ma ka hana maikai.

            He halawai kai malamaia e na kamaaina o ka ??? ma Mahana, ua pau mai na kupa mai na opio ??? ??? a me ka poe ui ma keia  ??? a koa kakaikahi aku paha kekahi poe no ka nawaliwali, Maikai na hana he maluhia na mea a pau.

Ka Elele Lau Oliwa.

HE KIA HOOMANAO NOU E HAWAII.

Ke Kii Nani o ke Komisina Hanohano Blount (Balauna) a me Kana Lede a hoea aku.

O na Hawaii Aloha Aina mai Hawaii a Niihau e makemake ana e hele ae e hui pu me ke kakauolelo o ka Nupepa Hawaii Holumua Mr. Tho- K. Nakanaela.

O ke kii keia o ka Loea nana i kauoha e huki hou i ka Hae Nani o ko kakou Aina iluna.

"Ka hae Nani ou e Hawaii E mau loa kou welo ana."

UA MAKAUKAU ??? KEIA LA!

Honolulu Aperila 11 1893.

apr 11 1wk-dly.

$15 MAKANA.

            MA KA PO POAONO NEI, UA nalowale ia kekahi lio wahine hauliuli me ka noho no, he noho pulu nae. O ka mea a mau mea paha e loaa ai keia lio, e hoihoi pololei mai i ka mea nona ka inoa malalo ino nei, a e loaa no iaia ka uku makana i hoike ia maluna. E loaa no au ma Kahauiki.

                        JNO. HAPA.

Kahauiki, Honolulu, Apr. 6, 1893.

OLELO HOOLAHA.

            E ike auanei na kanaka a pau ma keia, ke papa loa ia aku nei na mea a pau, aole e hele maluna o na aina o Kahikinui a me Auwahi i lilo mai ia maua malalo o ke kuai a me ka hoolimalima a lawe aihue i na manu Pelehu, Pikake a me na ano manu e ae apau loa e hele ala maluna o ua mau aina nei. A ma keia hoolaha ke ae aku nei maua e haawi aku i uku makana he $25 i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai ia maua, a hookolokolo, a hoopai ia o ke kanawai no ka lawe aihue i kekahi o ua mau ano manu nei, e hoike mai ma ko maua Hale Kuai ma Wailuku. Ua kapu pu ia no hoi na kanaka a pau, aole e hele maluna o ko maua mau aina kula no ka lawe ana i na Bipi, Lio a mau Holoholona e ae, me ke noi mua ole mai ia maua a i ko maua Luna paha, oia o Frank Freitas e noho ala maluna o ka aina.

                        A. ENOS & CO.

            Wailuku, Maui, Feb. 9th, 1893

            feb9 3msw.

HOOLAHA A KA LUNA HOOKO KAUOHA I KA POE AIE.

            Imua o ka Aha Kaapuni o ka Apana Kaapuni Akahi, ma ka Hooponopono Palapala Hooilina, Ma ka Palapala Hooilina a Maria O'Sullivan i make. O ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hoolaha aku nei ua hookohuia oia i Luna Hooko Kauoha no ka Palapala Hooilina a kauoha hope loa a Maria O'Sullivan i make ma Honolulu. A ma keia ke hoike aku nei oia i ka poe he mau aie ko Maria O'Sullivan ia lakou, e waiho koke mai iaia i ka lakou mau koi i hooiaioia ma na bila aie pololei ma ka Halekuai o E. O. Hall & Son (Mikaholo) iloko o eono malama mai keia la aku, a e hoole loa ia hoi na koi ke hala keia manawa.

ABERAHAM FERNANDEZ,

Luna Hooko Kauoha o ka Palapala Hooilina o Maria O'Sullivan i make, Hanaiai keia la 20 o Maraki, 1893.

mar27 3wksd.