Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 681, 11 ʻApelila 1893 — Page 3

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

kupono e kokua ana ma kela aoao ia hoonuu koke ia iho la no kahi hipa me ka maopopo pono ole o kona hewa.  Pela iho la ke kulana e ku ana mawaena o ka poe i kapaia he poe Amerika kuonoono a me ka Moi Hawaii.  I na Wau e hoike ana ina kumu ano ole he lehulehu wale i hoike mua me ka manao ana oia iho la na wahi kumu kue i ka Nohoalii, e i mai ana paha auanei ka poe e heluhelu ana i keia he mea wale no ia Na’u i haku iho, a he mea kupono ole ke nana ia.  O kekahi o na mea ano nui ma ka la 17 o Ianuari, oia wale no kau e olelo ae nei o ko’u mau manao kupikipikio e hoao ana ia ma na ano apau e kapae ae i na hana lima ikaika apau a me na hana hookahe koko.

            Ua lawa pono wau me kekahi puali koa nui e hopu pio i ka poe kipi i papakolu ia ko lakou ikaika mamua o keia poe kue i ku mai ai imua ou.  Hookahi pu i ki ia a ku aku la kekahi makai oiai oia e ke’a ke’a ana i ka lawe ia ana o ka pu a me na lako kaua no ke Aupuni Kuikawa a oiai hoi aole i kukala mai ua Aupuni ala iaia iho ia manawa, a aole hoi i loaa ka mana e kauoha ana e pepehi wale aku i na kanaka ma na alanui apau o ka lehulehu.

            O ke Kuhina Amerika, ua hoolele mua mai la oia i kona pualikoa malalo o na mea i hoomaopopo a hooholo malu ia mawaena ona a me ka poe kipi.  Mahope iho o ka heluheluia ana mai o ke kukala kuahaua o ke Aupuni Kuikawa, ua ike koke aku la oia i ua Aupuni ala me ka haawi ana aku i ke kokua ana i na puali koa o ke Aupuni o Amerika, no keia mau puali koa.  Ua waiho aku ai i ka hoopii hoohalahala.  Ua ike au i na e kawa aku i ko kakou mana nui, me ka manaolana o ka hilinai aku i ka manawa e hele mai ai ke Aupuni Amerika e nana pono i na hana i hanaia, aole loa ia e apono ana i na hana i hanaia me ka haawi ole mai i ke kaulike i ko’u Lahuikanaka a me A’u pu.  O ke ano nui o keia hana, aole ia no ka hoololi ana ae i ke ano nui o ka noho Aupuni ana.

            O ka ninau hoohui Aina ua hoopailua loa ia ia e ka lahui Hawaii mai kekahi kihi a kekahi  kihi o ka aina, a pela pu no hoi me kekahi poe haole.  Aole i makemake i ka hoohui aina i mea e loaa ai ka noho maluhia ana, a me ka hoonaau ao ana ma ke kalepa waiwai ana a me na hoopaa waiwai kupono.

            O ka holomua o na hana kalepa a ka poe kalepa, he oia mau no ia mamuli o ka nui hewahewa o na pomaikai i loaa ia lakou, o ka hoole ana aku i ka oiaio o na olelo i hoike ia e kekahi poe e uwe kanikau ana no ko lakou komo aku iloko o kekahi hanakarupa kalepa ona.  O ka pono o ka noho Kuokoa ona o ke kanaka me ka maluhia, ua loaa no ia ma Honolulu e like me ia i loaa i na kanaka Amerika ma Wakinekona.  Aole paha e loaa kekahi kulanakauhale e hiki ke hoike mai aole loa he mau hana karaima ole kekahi i hanaia mai loko mai o na ano hana karaima he lehulehu wale.  I na he aihue kehahi i hanaia ua lilo ia i mea kamailio nui loa ia.  O ka waiwai ana o ka poe Mikanele, oia ka hoi ke moakaaka loa; ua loaa no ia malalo o na kumu maopopo loa oia hoi ko lakou akamai, i ka la@ ana mai i na hana hoomaua i ae ia aku ai me ka oluolu no ka pono e na uhane, i uhi no ke kahua o ko lakou imi waiwai ana.

Aole i pau.

 

Ke Pahi oki a Iokepa

            Ua moku ole hoi ke poo e like me ka olelo, nolaila, ke niniu makani nei ka pahi oki a Iokepa a ke oki nei i ka puahiohio.  Ka hopena iho la no keia a ka aia ke Kahunapule o ka Hoomana Baala.

 

Ke Kakauolelo Hoohuiaina

            Ua lohe mai makou o Hoapili Baker oia ke Kakauolelo o ka Hui Hoohui Aina i malama ia ma kahi noho o Wilikoki i keia mau po aku nei; o Kaie Achi ka Peresidena Hanohano; W. Kamana, ka Peresidena, W. H. Cummings, Hope Peresidena.  Na poo hololua iho la no keia o ka aina, ke ahuwale la na oiwi kapu o Haimoeipo.

 

Ua Kaohi ia

            Ua lohe mai makou ua hoomau hou ia aku nei o Mr. Pratt, Kanikela Nui o Kapalakiko, mamuli o kei koi ana o kekahi Keonimana o na hui baneko, oiai, ua hoopunipuni ia aku oia aole e pau ana o Mr. Pratt.  O keia, ina he oiaio, e like me ka lohe na hana hololua e hana ia nei e pili ana i na luna aupuni i ku ole i ka makemake o kekahi poe kakoo i keia aupuni o ka manawa.

 

Ke Hele Hoopunipuni Nei

            Ua lohe mai makou ua hele aku o Wilikoki, me ke poo o ka Palapala kakauinoa o ka Hui Aloha Aina.  O Wilikoki ka mea i hele aku me ua mau palapala la.  Ina he oiaio keia alaila no keia kekahi o na hana hoopunipuni e hoike ai, i ka oiaio ole o k Wilikoki i olelo ai he aloha aina ia, a ua like ia me Garibaldi.  Ua like oia me Arnola, ke nanaka kumakaia i kona aina hanau.

 

KE KUHINA STEVENS

            Ua laha ae maloko o kekahi nupepa haole, ka P. C. A., e huli hoi ana ka Hon. J. L. Stevens, Kuhina Noho o Amerika ma Hawaii nei, o ka aoao repubalika, o ka moku mahu o ka la 24 o keia mahina.  He oiaio e hoi ana oia, aka, aole paha e like ana kona ohohiaia e na kanaka o Hawaii nei, me kona hiki mua ana ma Hawaii nei.  Ua maopopo no ke kumu o keia hoihoi ole ana o ka lahui Hawaii iaia.  Malia paha e loaa ana na wahi kanaenae leo mele mai na hoa aloha misionari aku nana e haku aku i na mele mai na leo kini o keia mau la iho nei, i mea e hoonenea ai i na la lolii o ka huli hoi ana, ma ke ala kai a me ka alahao o kana huakai hoi kauhale.  I ko makou hoomaopopo ana, ua loaa he moolelo i ke Kuhina Amerika, ana i helu mua ole ai e ilihia ana maluna ona i ka wa ana i kauoha ai i na koa o ka manawa Amerika e lele mai ma ka aina nei e hoohaahaa i ka hanohano o ka Hae Amerika, mamuli o ka hoomalu ana i ka hana a na hookahuli aina.

 

HUI KEAK HAWAII OIAIO

            Nui ko makou mahalo ia H. C. Ulukou, i ke kumu alakai nana i ao keia hana nui, he Hawaii oiaio maoli oia a me ka poe a pau e lawelawe ana i ka hana, o ka moolelo kaulana o “Ka Wahine o ka Liula” – LAIEIKAWAI – nolaila,e  na Hawaii oiaio, e hele mai a pau loa, i ka po e haawi hou ai keia Hui i ka lakou hana, he ole ka lohe pepeiao o ka ika maka ka pono, e ala like mai kakou na Hawaii, e hooko i ka leo kaulana o ko kakou Lani hoi i hala, o Hawaii no ka Oi, he mea keia i olelo nui ia, aole e hiki ia kakou Hawaii ke hana, aka i ko makou ike maka ana aku ua Eo no ia na Hawaii Imiloa.

 

NA LETA

            Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe kakau manao.

 

 

 

O KE ALOHA, OIA KA MAKIA

O KA NOHO LOKAHI ANA

            E na hoa makaamana aloha aina oiaio a pau, e noho ana ma na pea a pau o ko Hawaii Pae Aina, ke pahola aku nei ka Hui Aloha Aina o ko Hawaii Pae Aina i kona leo aloha oiaio imua o oukou a pau loa; mai ka nui a ka liilii, mai ka iwikoko a ka iwikoko ole.

            E komo ae kela kanaka keia kanaka na wahine a me na keiki iloko o ka Hui Aloha Aina, a e hoike kela a me keia i kona aloha oiaio i kona aina makuahine, oiai hoi oia wale no ka kakou hana pono, e hoopau i na kuee ana, e kapae aku hoi i ka mokuahana, a e haalele loa i na mea pilikino, a e lawe kakou i keia mea nui, ooia hoi, e hoohui ia kakou iloko o ke apo hookahi o ka noho lokahi ana, a i hookahi kakou ma na mea a pau, a pela auanei kakou e papani ai i ka lei hanohano o ka lanakila.  Oiai hoi, o keia leo uwalo i ka lehulehu, he leo ia e alakai ana no ka ipuka o ke ola mau loa, no ka mea, ua hookahua ia keia hana maluna o ke aloha, aole hoi maluna o kekahi kahua e ae.

            Ua lawe makou i keia kahua hana mailoko mai o ka ke Akua olelo i kauoha mai ai i ko ke ao nei.  E aloha aku kakou iaia me ko kakou naau a pau, me ko kakou ikaika a me ko kakou uhane, a e aloha hoi i ko kakou hoa kanaka e like me ko kakou aloha ia kakou iho.  Nolaila, no ka nui o ko makou aloha i ko kakou aina makuahine ka aina hoi a ko kakou mau kupuna i na’i ai me ka maka o ka ihe, pela makou i hapai ae ai i keia hana nui, me ka nana ole i na mea e hna ia mai ana maluna o makou.  A oia ka makou e kaukolo aku nei imua o oukou e na mea a pau e hiipoi ana i ka opuu momi o ke aloha oiaio, mai makaua hopohopo, no ka mea, o keia hui, ua kukulu ia oia maluna o ke kahua oiaio, a oni paa hoi.  Imua e na hoa no ke aloha aina, mai hoi hope!

 

NUHOU KULOKO

            Ua hala aku nei o W. R. Kakela i Hawaii, ma ke Kinau o nehinei, o ka hana nae, aole i maopopo; ma ki’e paha, o ua hana nei no.

 

            O ka huina nui o na Leta a me na Nupepa a ke Kinau i lawe aku ai no Maui, a me Hawaii i ka ia inehine 36,690 Leta, a 6,302.  Ehuehu no na limahana o keia Buro, ua hana ia o ka po a me ke ao.

 

            A hiki i ko makou pai ana i ka kakou pepa o keia kakahiaka aole i ku mai ka mokuahi Gaelic mai Kapalakiko mai, i loaa ai na mea hou ano nui o na a na e, e pili ana no ko kakou aina makuahine.

 

            E lawe aku ana o T. W. Hobron ma ka Auseteralia o ka la 24 o ke ia mahina, i na mea kupanaha o ka Lua Pele kaulana o Kilauea, a me he mea la, aia iloko oia huikau o na pohaku pele o ko Kakina ma mau kii kekahi a ua lohe pu mai no hoi makou, o ke kii kekahi o Lualii, e lawe pu ia ana ma keia huakai hoikeike o na mea kupanaha o Hawaii nei ma Kikako i na he oiaio keia lono, alaila, o ka oi loa aku keia o ka huakai waiwai a hoea aku i Amerika mamua o ka huakai mua a kela poe.

 

            Ma ka auina la onehinei iholo aku ai ka mokuahi Kinau no kona mau awa maa mau, mamuli o kona noho ana iho nei e lapaau i kona mau palapu.  E ku hou mai ana oia ia nei i keia kakahiaka Poaono ae nei.

 

            Ua haiolelo io ae no o David Kanuha ma Wailuku no na mea e pili ana i ke kuleana o na Ilikini a me na Negero, iwaena o ka lahui ili keohao o Amerika, elike me ka makou i hoike aku ai ma ka pepa onehinei.

 

            O ka loaa o kela Hui Keaka Hawaii, ma ka po Poaono nei, he $400 dala a oi, aole no i kae mai; hiu ka Hawaii la; lawe a lilo, hiu no a wela.

 

            He haohao mau makou i ka hoolaha a ka Hope Luna Hooponopono no ka “La Kuokoa” e pili ana no ka uku ana i ka uku pepa, oiai nae, he lehulehu wale o na luna e lawe nei, he pono ohou wale no ilok o kela a me keia ipuka hale o na kanaka Hawaii me ke kipaku pu ia mai e hele pela, aole pono e lawe hou aku iloko o ko lakou mau hale.  He mea hilahila kela no ka poe noonoo kanaka, a no ka poe uhane ole, he pono wale no ia lakou.  Hilahila ka la!

 

            Ua hele ka naau o kahi kahunapule Hoohui Aina o Hana a eleele papaaku i ka lili i ka Moiwahine Liliuokalani; e aho ka papaaku o ka waiu bata he pau i ka hamo ia i ka apana palaoa a pau i ka ai ia mamua o ka lili ana i ka mea a ke Akua i hoalii ai maluna ou.  Aka, ua ike no makou, ua kuai ia kona uhane e na apana dala hoowalewale a ka poe luda, i haalele ai oia i ka hanai ana i kana mau hipa uhane e auwana ma na puu a me na awawa.  Hilahila kela ano kanaka.

 

Olelo Hoolaha!!!

 

Halawai a ka Hui Hawaii

Aloha Aina a na Lede

 

            HELE MAI A PAU NA Puuwai Aloha Aina! – E halawai ana na Wahine Puuwai Aloha Aina ma ka hora 10 o ke kakahiaka Poakolu, ma Ariona Hale.

Ma ke Kauoha,

GRACE KAHALEWAI

Kakauolelo

 

Ka Elele Lau Oliwa

 

HE KIA HOOMANAO NOU E HAWAII

 

Ke Kii nani o ke Komisina Hanohano Blount (Balauna) a me Kana Lee a hoea aku.

 

O na Hawaii Aloha Aina mai Hawaii a Niihau e makemake ana e hele ae e hui pu me ke kakauolelo o ka Nupepa Hawaii Holomua Mr. Tho K. Nakanaela.

 

O ke kii keia o ka Loea nana i kauoha e huki hou i ka Hae Nani o ko kakou Aina iluna.

 

“Ka Hae Nani ou e Hawaii E mau loa kou welo ana.”

UA MAKAUKAU I KEIA LA

Honolulu Aperila 11, 1893

apr11 1wk-dly