Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 660, 13 Malaki 1893 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1009.56 KB)

This text was transcribed by:  Shari Fukuyama
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

Hui aina, kokoke e aponola ke kuikahi i kali iki wale no i ko Hari@ona kakau inoa mai. Aole e kali e@a i ke komisina o ka Moiwahine, aka a apono koke no oia i keia kuikahi a Kakina ma. Ae, oia ka Alepa, ka mua.

 

            H@ki aku na hoike a Buki ma i na nupepa o na moku hikina o Amerika; heluhelu na poe noonoo @hole; hiki aku ke komisina a ke Aliiaimoku ma Wasinetona, kuuke na hoola ana me ka Bush ma; noonoo iho la na Kuhina, me na Senate e hoopanee; ahu wale na kumu papuahulu, a kaualupe ia aka ia ua ko Peresidena Cleveland au hooponopono aupuni e noonoo, lolaila waiho pu na hana a Kakina ma. Ae; oia ka Omega, ka ho pe ia.

 

            Hoolaha mai na nupepa Avalakaika me Haawi Aina, nui na leo i ke kukale; Ua holo ke kuikahi. Ua lilo loa o Hawaii i wahi apana no Amerika Huipuia! Eiae na komisina ke huli hoi mai nei! E huhu na poe kumakaia, e makaukau na kukui lamalama ohiki! O haha poeleele ka papi o Honolulu! Ua pau na hae hoo-oi-oi (banners) i ke pena lohiau ia me na @i o ka manu Aeto o Amerika! i mea kai kuakai ma na alanui o ke kulanakauhala alii o Honolulu. Ae; oia ka Alepa, ka mua.

 

            Hoolaha, a wanana aku Ka Leo o ka Lahui, kokua pu no ka Lawaii Holomua; hoike pololei aku i ka Lahui Hawaii ponoi mai Hawaii a Niihau. Aole e hooholoia ke kuikahi. E hoihoi hou ia mai ana no ka apono ana a me ka hoole ana i ka lahui Hawaii. Hoea mai nei na lono oiaio, o na mea a pau a makou i hoike aku ai, oia no ka oiaio, a me ka Amene i ke ao pau ole, a mau loa aku no. Ae, o keia ka Omega, ka hopena o na hana alunu a ka poe hookahuli aupuni ma Hawaii nei.

            O ka Alepa a me ka Omega, ka mua a me ka hope, o ke kumu a me ka welau, ua u lua mai a pau mua o ka lahui Hawaii, i mea e ike pono ia ai na hana hookamani a keia poe.

 

KA LEO KAHEA AKU

 

I HA

 

HAWAII ALOHA AINA.

 

            E ka Lahui Hawaii; e hoolohe mai, eia ka Leo o ke ola! ko oukou leo, oia ka leo o ke Akua a oia hoi Ka Leo o ka Lahui.

 

E liuliu, e hoene@, e hookanaka mai kakou mai puni i ka polo mai a kahi nupepa ake e hoolilo i ko makou Aina, mai puni i na alakai a na wahi kahunapule kookamani, kokua pakaha Aina, a hookahuli Aupuni: me ka piha o ko laua mau waha i na huaolelo kuamuamau a hailiili i ko kanaka Hawaii ponoi a ke Akua i hana mai ai ka mea kupono ole i ke ano o ke kahunapule.

            Ka poe kahu i haalele i na hipa o ko ke Akua pahipa: a eia ke lilo nei i na hana hooikaika hoolaha nupepa, e ake ana o Hoopouli i ko ka Lahui Hawaii noonoo: a e koi ana, e hoolilo oukou i ko oukou one hanau, no ka waiwai pau wale a me ka dala popopu!-

            He poe Kahunapule i haalele i ke Aloha o Karisto a me ke aloha, i ka Lahui Hawaii. Ka Aipa hoi a me ka noho Alii o Hawaii.

            E makaala i ka poe e hele mai ana me na aahu huluhipa loloa! aka he ilio hihiu hae nao maloko o lakou! O nahu mai lakou, a moku oukou.

            Ua ike oukou i keia poe e nahu ana i na hipa noho malie hewa ole o ka Lahui Hawaii! Ua nahu mua i ka A. D. 1887, a ua eha ka Lahui Hawaii, ua nahu hou i ka 1893, iho nei ka Lahui Hawaii i keia la, aole i ola keia eha.

E ka Lahui Hawaii aloha, e mau ka hoomanawanui a me ka lokahi a hiki aku kakou i ke oloina hoomaha o ka lanakila.

 

E HOOLANA KA MANAO.

 

            Ua hauoli Ka Leo o ka Lahui i ka ike kumaka ana iho i ka nani o Aipo, ka anapanana o na ohe nou o ka puali puhi ohe o na Hawaii ponoi, i kaulna, a i o mau ia ma ka inoa “Ka Bana Hawaii Alii” a i keia wa, ua kaawale mai lakou a kuokoa no lakou iho.

            E na opio Hawaii ponoi, e hoolanai ko oukou manao aloha aina, e hoomakaukau iho, e liuliu iho, no ka hana nui a kou Lahui e hoea mai ana ma keia mau la iho; E paka iho i na leo mele a oukou, a hoau aku i ke Alo Alii o ke Alii aimoku a moa Ia ia, alaila, malia o hoea mai na Komisina no ka pono o Hawaii mai Amerika mai ilaila, kuu pau iho ka ike o ka Hawaii imi loa, mai nana i ka lakou la pelo o mai; na ka Lahui ka pe ma mau le, he hewa ia la? Aole.

            O na haua a na one manao @o, e hoi aku no ia maluna o lakou, aka, aia maluna o oukou, ko ka lahui mau manao aloha a paulele no ka holo pono o ka o ikou Puali puoi ohe @ou.

E hoomakaukau iho ko oukou ike loea haku mele i ekelu mau leo mele ano hou, (1) Ke Aloha Aina, (2) Ke Aloha Lahui, (3) Ke Aloha Moi: alaila i mele no na poe Komisina e hiki mai ai i kapaia. “Ke aloha Komisina:”-

            O keia mau leo mele a pau loa, e hakula e oukou Hawaii ponoi, i ike mai ai lakou i ko oukou naauao e ka Lahui Hawaii: aole hoi e liko me ka Kukina ma e hoolaha la, he hupo loa kakou.

 

NUHOU ONA AINA E.

 

HOIHOI HOU IA KE KUIKAHI HOOHUI AINA.

 

POHO NA MANAOLANA O NA KOMISINA.

 

            Hoole ka Aha Senate i ka Hooholo Pupuahuluana i keia Kuikahi.

 

            Wasinetona, Feb. 26-Ua loheia i keia la ko Peresidena Harrison manao e hoihoi mai i ke Kuikahi Hoohui Aina o Hawaii, ua ike maopopo loa ia aole e holo ana i keia kau, a ua makemake oia e waiho holookoa aku no i keia hana ia Cleveland, mamua o ka hoao ana e hoololiloli i ke Kuikahi a Foster.

            Ua olelo ae o Senate Trye o ka Mokuaina o Maine, he mea maopopo loa, o ka hoopanee ana, oia ka mea nana e penehi i keia Huikahi i keia Kau. A wahi hou ana, he mea hilahila no ke Aupuni o Ameriak i ka @aule ana o ka manawa ana i manaolana mau ai no na makahiki he kanaliima. A oiai nae hoi ua hoike ia mai kekahi manao, oia hoi ka haawi ole ia ana aku i na kanaka Hawaii e lohe ia ko lakou aoao, a maluna o keia manao aole he mea e hiki ke hanaia, ua hala hope loa ka manawa no keia kumuhana iloko o ka Aha Senate, ma ke ano malu. Aole ona wahi manaolana iki e hapai hou ia mai ana ke Kuikahi i keia Kau.

Makemake o Paul Neumann i Komisina.

            O ko Paulo Numan manao e hoounaia i Komisina i Hawaii i ike pono ia ai ka manao o na kanaka Hawaii, aohe manaolana ana i koe no ka holo o ke Kuikahi.

KAKINA.

            L. A. Kakina, mai Kikako mai nei oia i keia la, he helehelena kaumaha kona no ka haule pahu ana o ke Kuikahi. Ina e loaa io ana ke Komisina a Numana e noi nei, e minamina ana oia [Numana] no ia mea. E ike ia na ke kulana maikai ole o ke Aloalii, a o ka hoike e loaa mai ana no keia, e kokua ana ia i ka Hoohui Aina. He manaolo ko’u, e ae ana na kanaka Hawaii i ka Hoohui Aina, ina e haawiia aku ana ia lakou ho manawa e lohe ia ai ko lakou aoao, oia hoi ka poe naauao a holomua mawaena o lakou. Ua minamina loa ia au i ka hoopanee ia ana o ke Kuikahi, ho manao no nae ko.

 

Loki Hikiwawe na Manao.

            Aole i ikeia kekahi mea ma ka papa hoomanao o ka poe Kalaiaina o merika, ka loli hikiwawe loa ana o ua mano maluna o keia kumuhana elike me keia, koe nae na mea o pili ana i ko Aupuni o Kili. Ua oleloia, o ke kumu o keia loli ana, mamuli no ia o ka manao ia ana ua lawe ae ka poe e hooponopono nei i ke Aupuni ma ke ano he. Olelo Hooholo Kail@ku no kekahi wahi hanohano omilumilu, o ka hopena o kei a hana a Harrison me Foster kona Kuhina Nui, e nalowale ana o Hawaii mai ia Amerika aku no kekahi manawa.

            E nui ana ka pihoihoi o na manao o ka poe ma Honolulu, i ka wa e loaa aku ai o keia lohe, aole i hooholoia e ka Aha Senate ke Kuikahi. He mea akaka loa, i ka manawa e loaa aku ai o ka olelo ao na Kuhina Kiwini mai ia Kuhina Foster aku, e hoopau ana oia i kona noho hoomalu ana, a he nui ka poe e manao nei, aole paha e hiki i ke Aupuni Kuikawa ke ku me ka maloeloe.

            O Senate Mogana o Alabama, ke alakai hoi ma ka aoao hoohui aina, ua minamina loa oia i ka hoopanee ia ana o keia Kuikahi, wahi hou ana, o Hawaii ke Gibaraleta o ka Moana Pakipika. Ua olelo o Paul Numana, o ke a poe i hele mai nei e haawi i ka aina, aole o lakou kuleana e haawi ai, e nana i ke ano o keia haawi aina ma ke Kuikahi Kalaiaina, ho puahiohio ka mea i loaa aku nei ma ka aoao o na kanaka Hawaii.

            Ua puka mai keia haawi aina mailoko mai o kekahi poai o kekahi poe aole i loaa ia kuleana. Ua hoike pu ae oia, aole ka Moiwahine i kipaku ia mai ka Halealii aku, ua hoi aku no Oia no Kona wahi ponoi, i mea e loaa ole ai he paio ana me ka puali koa o Amerika.

            Aole i mahalo o Numana ia Theo. H. Davies, i kona lawe ana mai nei k ke Kaikamahine Alii i Amerika nei, a pela hoi me kana noi i ke Kuhina Linekona ma Ladana i hoikeia ae nei, e ae noho hoomalu o Amerika ma keia Paeaina no ekolu makahiki, a o Kaiulani maluna o ka Nonoalii me kekahi Kahu Aupuni.

            No ke aha la keia mau makahiki ekolu? I keia makahiki ae, ua oo Oia, a ina ua kupono oia e noho maluna o ka Nohoalii a hoomalu mai, oia ka manawa kupono. Ua hala e mai ke Kaikamahine Alii mamua o ka loaa ana aku laia o na leta mai Honolulu aku. Aole no hoi i loaa ia Kewiki ka mana o keia hana ana elike me keia.

 

HOI NELE MAI LA HOI.

 

            Ma ka Nupepa Examiner o ka la 2 o Maraki nei, i ike iho ai makou i na olelo a Waila i hoopuka ia a pili ana no ka lakou huakai paoa i hele aku nei; a penei ua mau mapuna olelo ana hoopuka ae ai!-

            Aole loa au wahi mea ano nu@ hoi nei i na mokupuni, ua i ke iho makou, he mea kupono ole no makou a pau loa ke noho uku i Wasinetona, molaila, elua o makou e hoi mai, a o ke koena aku, e noho aku a pau ka poniia ana o Cleveland a i ole ia, noho hou aku no.

            Aole Ioa he wahi manaolana no kekahi kumu malalo o keia oe hooponopono Aupuni aka, ina ma ke kau Kuikawa o ke Senate, he wahi manao iki @o makou e hoopai ia ana keia kuikahi. A ina e lawela mai ke koho ana iloko o ke Senate, alaila, e loaa ana ekolu hapaha oia poe koho; aka e houlolohi ana a hoopanee ia, a he mea koho wale aku no ke ole lo ae, i ka wa hea la e noonoo ia ai.

            Ua haohao iki makou i ka hana a ke Kuhina Stevens, i kona kukulu ana i ka Hoomalumalu. Aupuni ana. Ua kukakuka makou ia mea mamua o ko makou haalele ana ia Honolulu, a he hapanui o ke Komite i hoole ia ano hana. O ko lakou hoololi ana ae ia mea, aole hiki iau ke olelo.

            O keea me i hanaia, aole ia he mea kokua i ka makou kumuhana aka, he mea ia e hoomalo aku ai i na hoakaka ana, a ka poe kue i ke Aupuni Kuloko, no kona kumu kuonoono ole o ke mau ana. Ua maopopo loa iau, aole loa he wahi kumu kupono no keia au Hoomalumalu Aupuni ana.

            Aole loa e hookoia ka ke KamaAliiwahine Kaiulani koi nena ma Wasine tona. E hele mai ana oia malalo o ke alakai ana a na Beritania, a e hooko i ka manao o na Beritania ma na mokupuni.

            Ua makemake lakou e hookau ia ia ma ka Nohoahi, no ke kumu, i mea hoololoiahili wale no, a hiki i ka wa kupono e hoololi ae ai i ke Aupuni ia Beritania O keia poe no e noho nei ma Wasinetona, ka poe kue nei i ka hoohui aina, ua olelo aole he kue o Enelani, a o ka hiki ana mai o ke Kama Aliiwahine, he mea ia e hooia mai ai i ka loaa ana he wa no ka hoohui aina ana me Amerika Huipuia.

            O na poe apau o ka pae aina, ua apono lakou i ka lilo ana aku i apana no kekahi lahui okoau aku. Ua apono no o Mr. Numana ia mea a he ninau wale no keia no ka manawa.

            Aohe au wahi hoike huikawa o e hoike aku ai i ke Aupuni Kuloko, aka, o ka hoi wale iho la no, no ka mea, aohe a’u wahi hana e hana ai.

            Hoi uele la! Hoi nele hoi! Hoi nele mai la hoi!!!-

            Pehea kahi nupepa wahakole hoohui aina? Eia iho ka hoike a Mr. Waila ponoi la ! He hilahila ole ka hoohuhiuhi o na Kahunapule hookamani, e hoolaha nupepa nei.

 

            Nui ka mahalo o na kanaka o ke Kulanakauhale nei, iloko o na la home o ka pule i hala, i ka loaa ana o ka poe nana e lawe aku i na apana pepa no ko lakou mau wahi hoopau pilikia. O ua wahi apana @ nei nae, oia no ka nupepa La Kuokoa ho@hui aina, a Kumakaia ma e haukae mai nei a wahi a na Makemaka, he hanohano nui keia e hoomau aku olua i ka hoouna ana i keia mau apana pepa, he nui ka ponona heluhelu ma na lumi kaelo@.