Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 653, 2 Malaki 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Ruth S. Goldstein |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO O KA LAHUI.
JOSEPH NAWAHI,
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, MARAKI 2, 1893
Hoolaha a ka Lunahooponopono.
Mai keia la aku, ua lilo holookoa ae nei na nupepa Ka Leo o ka Lahui a me “Ka Oiaio,” malalo o ka’u hooponopono ana. Nolaila o na kauoha pepa a pau, na hookaa dala ana no ka pepa, na kakau manao ana mai, a pela aku, e hoouna ia mai ka ko’u inoa ponoi, me ua hua V. P. i kauia ma ke kihi heroa malalo o ka wa hi leta.
Joseph Nawahi.
Lunahooponopono a Puuku no na nupepa i oleloia maluna ae.
Honolulu, Feberuari 8 th , 1893.
E malama i ka Maluhia.
O ka maluhia, oia ka puuhonua, kahi e hekau aku ai na hana hoomanawanui.
No ko makou ake mau e loaa ia kakou, na pono o ka Lahui Hawaii malama maluhia, nolaila, ke kahea mau-nei no ko makou leo ia kakou e noho malie kakou, e noho me ka manao aloha, a me ke kuikahi, ma na ano a@pau.
E paulele i ko ke Akua hoomalu ana mai, a e nonoi aku e haawi mai i ka maluhia no kakou.
KA PAPA OLA HOU.
Ua malamaia he halawai e ka Papa Ola Hou ma ka Poalua nei; he ehiku ka nui o na lala o keia Papa, ekolu Kauka, Loio Kuhina, a me ekolu hoa kahiko; Eia ko lakou mau inoa: Na Kauka Anaru, Day a me Maina, Loio Kuhina Kamika, Keo Kaaka, Keoni Walaka hauki Opio a me Keoni Ena.
Ua noho keia Papa hou e noonoo no ka hookohu ana no na wahi i hakahaka e waiho nei, oia hoi ka Agena o ka Papa Ola, Luna Nui o Kalawao, a me kakahi mau wahi liilii e ae paha.
O ke kulana ano nui o keia mau wahi i hakahaka e waiho nei, oia no ka Agena o ka Papa Ola, a ke lana nei ko makou manao, e hoonoho mai ana keia Papa Hou i Kanaka Hawaii malaila.
He inoa kupono loa kekahi e waiho la imua o ka Papa, a ina e hookohu mai ana ka Papa Ola hou iaia; ua kulike ia me ka manao o na Kanaka Hawaii, e loaa ana na mahaloia mai ka Lahui aku; Oiai o na Kanaka Hawaii ka hapanui o ka poe e noho ala ma ke kae o ka lua o ka ehaeha ma Molokai, a he mea kupono i kanaka Hawaii ka Agena o ka Papa Ola.
Ua noho ka halawai mua a keia @ ma ka Hora 1 o ka Poakolu @ aole i maopopo ia makou ka hopena oia halawai.
Pau ke Kuokoa i ke Puhi ia i ke Ahi.
PU-A KA UAHI I KA OIAIO!
Mamuli o na kalai manao akea ana a ka Nupepa Ka Oiaio a me Ka Leo o ka Lahui, e pili ana i ke kulana o ko kakou aina hanau, iloko o keia mau la e nee nei; ua lilo ia i ipo a i hoa kuwili na ko makou mau hoa makaainana e noho ana ma kela a me keia wahi o ka aina.
He mea oiaio, o na kanaka aloha aina a pau, a i pili paa hoi ko lakou manao mahope o na hooponopono aupuni alii ana, aole loa e hiki i ka mana o ke akua lapu ke hookahuli i ka manao aloha aina o ke kanaka Hawaii. Pela makou e hoike aku nei imua o ke akea, i ka hana a na makaainana o na Apana ma na Mokupuni, a penei kekahi oia mau leta:
Holualoa, Kona Akau,
Feberuari 24, 1893.
Joseph Nawahi,
Aloha Oe:
Eia na makaainana aloha aina a pau o na Kona ke haalele nei i ka Nupepa Kuokoa, mamuli o ke ku o na olelo i ka ma-kona a me ka hoonaikola. Ke huliamahi nei na kanaka o ke kai malino a Ehu nei, e lawe nui i ka Nupepa Ka Oiaio, mamuli o ka maikai a me ka momona o na manao kalai aupuni, e kue ana i ka Hoohui Aina ana me kekahi aupuni okoa e aku.
Ma kekahi mau wahi o na Kona nei, ua ikemaka maoli no au i kekahi poe e puhi ana i ka lakou mau nupepa, me ka hoopuka ana i ke poho o ke dala o ka uku ana i kela nupepa kumakaia.
Nolaila, e hoouna mai i ka nupepa i ohohia nui ia, na kou mau hoa makaainana nei. O ka pono ke hanaia a haule mai no lani,
NA KEKAHI KAMAAINA.
O keia na lono i loaa mai ia makou ma na leta, a ma o na makamaka la i kii maoli mai i pepa na lakou i ke Keena nei, i na nae he oiaio keia mau lono i lawe ia mai, no ka maikai o ka maunu. e pikokoi ka ia i ka makaha, aole ua ka maunu ekaeka.
E Hoakeaia ko Kakou Noonoo.
O ko kakou hoakea ana aku i na noonoo laula, no ko ka lahui pono he mea ia e hiki ai ke hooholo aku i na hana no ka pono o ka lahui. Aole ma na pono pili wale no i ka hooko ana no na hana o ke Aupuni, aka, aia no kekahi, iloko o na hana ponoi i pili pakahi i na poe a pau i komo ke aloha i ka hoalauna a hoa kanaka o na lahui a pau loa.
O keia noho kaulike ana a i hoopuniia hoi e na manao akea o ka noho aloha ana, he mea ia e mau ai na hana kaulike ana o na manao hooko pololei ma ne hana, a ma na mea a pau e pono nui ai ko kakou aina.
Aole no e ulia ia mai e na poino i kela a me keia manawa. He hohonu ka noonoo akea, aole e ike ia kona mau palena.
HOOLAHA PAPA OLA,
No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu, ke hoike aku nei makou i keia hoolaha waiwai nui ina kanaka Hawoii no ka hamama mau o ke keena o ka Papa Ola ina la a pau mai ka la Sabati a me na la Nui e ae mawaena o ka hora 7:30 a hiki i ka hora 9:30 o ke kakahiaka o na la a pau; no ke kii ana i na palapala kanu Kupapau.
O keia hoolaha ua haawiia i ka nupepa “La Kuokoa,” ka nupepa hoi i ike nui ole ia, a i hoowahawaha me ka helulheu ole ia e ka hapanui o na kanaka Hawaii. Ua hoike mai ka Peresidena Kewiki Dayton, o ka Papa Ola, ua kauoha ia aku oia aole e haawi i keia hoolaha i kekahi nupepa e ae, ina he oiaio keia olelo ana. Ke hoahewa nei makou i ka Papa Ola i pau no ka moowini loa o ko lakou noonoo maluna o keia wahi hoolaha uuku loa, a ina hoi, na ka Peresidena ponoi keia ano hana. Ke hoahewa nei makou iaia me ke oolea, no ke kaulike ole o keia hana.
E hookomo ia iloko o na Nupepa i iko ia ka lawe nui ia e ka lehulehu, i mea e waiwai ia hoolaha.
Aole makou i kamailio i keia no ka manao e waiwai ana makou no keia wahi Hoolaha aole loa pela, no ka pomaikai o ka lehlehu ka makou i manao ai, oiai o makou kekahi waha olelo e holo nei ma na kihi eha o keia kulanakauhale, o na hoolaha apau e pili ana i ka pono o ka Iehulenu, he mea pono i keia Papa Ola Hou, a me na Keena Oihana Aupuni e ae ke hoouna ia mau hoolaha iloko o na Nupepa i ikeia ke ohohia ia e ka lehuleho.
NA LETA.
Aole o makou makemake e lawe i ke koikoi o na hala no na manao i hoopuka ia malalo o keia poo e ko makou poe mea kahau.
KE KULANA NAWALIWALI.
(Hoopau ana).
He aupuni maikai no paha o Amerika, a i mahalo nui ia ae no kona kupaa maluna o kona kahua i kamoe ia ai kona noho aupuni ana ka mea nana i kono ae iaia i na manawa lehulehu i hala aku e hoikeike ae i ka nui i kana mau hana aloha no Hawaii i hoopopilikia ia. Ke hoomanao nei na kanaka Hawaii me ka hoomoamoa, no ia hana kaulike, kiekie noi a me ka hanohano a Amerika i hana ai no ko lakou aina. He mea hiki no paha iaia ke kailiku ae i keia aupuni nawaliwali me ka nana ole i na manao keakea o na kanaka Hawaii, ka poe no lakou ke aupuni, aka, he hana kupono anei ia na kekahi aupuni maikai e like ia me Amerika? O ka hooweliweli me ikaika o na mea kaua o ke ano powa malu, a me ke kaili ana i keia aupuni i uku panai no kana mau hoopakele ana o na manawa i hala, oia @a mea nana i hoemi iho i kona kulana a i loaa ai kona hoowahawaha akea ia e na kanaka Hawaii.
He hana palupalu paha i keia haole ka olelo ana “e lauahi o ke ano lima nui, a i ole ia o ka ho-a kohu holoholona paha i na kanaka Hawaii e onoonou, e hookikina, a e hooweliweli paha me na mea aha, i kumu e ae ai lakou e hoohui i ko lakou aina me Amerika, He mau olelo hoopii inaina a me ka hooulu hakaka keia a keia haole hookano i haakei at paha. Heaha la kana i manao ai no na kanaka Hawaii maoli i a-a ai oia e hoohaahaa ia lakou mamuli o kana ano olelo? Ua manao anei oia he hupo pupule, a he hehena ano holoholona na kanaka Hawaoo e puinu wale ia ai lakou malalo o na hana hoowalewale o ka pakaha aina a me ka aihue? Aka e ike iho ana oia i kona kuhihewa nui, e like me ka hiki ole i kana pahikaua hao kaka-ki, ke puka ma kekahi aoao e ka hao-kila PUUWAI O KE KANAKA HAWAII.
Aole makemake o na kanaka Hawaii he kanaha tausani i ka hoohui aina me kakahi aupuni, a ua hoowahawaha hoi no Amerika. He mea hewa ole no ka lahui Hawaii, a e kaupale ole ia ai, ina o Amerika e hooko ana i ke kaili me ka ikaika i ko lakou aupuni, o ka hoolilo wale no i aupuni panalaau a me ka hookupa in Beritania oia. Ma o ka inoa o kona aupuni a me ke kulana lahui e mihi ana paha oia no kana mau huaolelo o ka hehiku a me hoohaahaa, oia wale no ka mea hiki i ka lahui ke hana, a e panaio mai ana no o Beritania Nui i na hana kaulike e pono ai kona mau makaainana Hawaii, mao kona mau luna aupuni kuokoa, hoopono, a naauao, e hoonoho mai ana, o keia mau hiona e ikea nei, i loaa ai ko Amerika hoowahawaha a makemake ole ia, he mea maopopo e ala lokahi mai ana ka lahui Hawaii me he kanaka hookahi ia, a uhaiaholo pu me ke kakoo ana no Beritania, ke lawe ae ia aupuni mana nui a pukonakona o ke ao nei e pulama ia Hawaii. Aohe ikaika e ae nana e kaupale aku iaia mai ka lawe ana a no keaha ke kali?
Stephen M. Iloapuni.
Waianae, Oahu.
NA LONO HOPE LOA.
Ma ke ku ana mai nei o ka moku Kiapa R. P. Rithet, Capena Morrison, iu ke kakahiaka Poakolu nei, he 12 la ma Kapalakiko mai, maluna ona i loaa mai ai ka Nupepa o ka la 16 o Januari.
Wakinekona Feb 15 ua hoouna ia aku ke kuikahi Hoohui Aina
imua o ka Hale Ahaolelo Senate o Amerika mai ia Peresrdena Harsona mai, me kana palapala e hoikeana i kona manao imua o na Hoa Ahaolelo, ua hoouna loa ia ke kuikahi e pai mua ia ma ka Halepai Palapala o ke aupuni.
He nui no na Hoa o ka aha Senate i kue i keia kuikahi Hoohui Aina O Senate White o Luisiana, ua hoopuka ae oia i kona manaolili no keia hana me ka huna ole iho, a ua huli pu aku me ia na Senate Deaniel a me Blackburn,k e kokua ana ma kona aoao.
O na lono Nupepa no keia a kakou e ike mau nei, mea nui mai hoi ua hui kakou me Amerika i ke ka ana mai o ka mokuahi Auseteralia i keia pule aku nei, a ke olelo mai nei i keia la akahi npo a hoouna ia aku ke kuikahi, aole he maopopo o keia ano Nuhou e loaa nei ia kakou, He hoike ana mai keia, i ke ano pupu o keia hana, eia no ia kakou ka pono o keia hana ihope nei, mai puni wale ina hoonuinui olelo a ka poe e ake nei e haawi i ko kakou Aina, me ko kakou ae ole abu a apono i hana.
Wakinekona, Feb. 15—E olelo ana ua nupepa nei, ina a apono ana ka Hale Ahaolelo Senate, alaila e lawe pu aku ana na Komisina i keia Kuikahi i Honolulu nei no ka apono mai o ke Aupuni Kuikawa, a na na Komite o ka Aha Kukakuka o ke Aupuni Kuikawa ka o ke Aupuni Kuikawa e hoapono mai, a o Perisidena Dole hoi kekahi hoa oia Comite, a oiai hoi, o ke noi wale no a keia Komite e hoohui aina, aole hoi e hiki ia lakou ke koole i keia kuikahi ke waiho ia aku imua o lakou. Aole no paha i like loa keia kuikahi me ka lakou i manao e hooholeia, a ke manao nei ke Komite e apono ia ana me ka loaa ole o kekahi pilikia a ma ke ano kue. Aole i komo ma keia kuikahi kela 2 kene@a hoohoihoi, a Amerika i haawi ai no kela a me keia paona kopaa e hana ia ana maloko‘o kona mau palena. Palakai paha ananei makou.
Ma ka lohe hope loa mai nei, he hookahi la ke kaawale mahope iho o ka holo ana ma@ o ka Auseteralia ua waihoia aku la ke Kuikahi o Haaii nei imua o ke Senate, no ka noonoo ana.
Ua kokua kekahi poe no ka hooholo ana, a ua kue no hoi kekahi poe.
O ka lawe awiwi loa ia ana mai o keia hana ana i kuikahi, ua manao ka poe kue, he hana ua hoolala mua a. a @ua komo ka haohao iloko o lakou, a ua makemake e lohe pono i na mea a pau e pili ana no Hawaii nei. Aka, e kakali malie kakou i ka hiki ana mai o ka mea oiaio maoli.
Ua hoopau ia o Kapena Mahaulu o ka Oihana makai, a ua pani ia aku kona hakahaka e kekahi haole Kelemania [no ka noe Ekolu Haneri paha la] no ka inoa o Max Schlem@ i kapena no ka Puali makai 8 o Honolulu.