Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 649, 24 February 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kelly Murray |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
KA LEO O KA LAHUI.
JOSEPH NAWAHI, Lunahooponopono a me Puuku.
_____
POALIMA, FEBERUARI 24, 1893
_____
Hoolaha a ka Lunahooponopono.
Mai keia la aku, ua lilo holookoa ae nei na nupepa KA LEO O KA LAHUI a me "Ka Oiaio," malalo o ka'u hooponopono ana. Nolaila o na kauoha pepa a pau, na hookaa dala ana no ka pepa, na kakau manao ana mai, a pela aku, e hoouna ia mai ma ko'u inoa ponoi, me na hua V.P. i kauia ma ke kihi hema malalo o ka wa-hi leta.
JOSEPH NAWAHI.
Lunahooponopono a Puuku no na nupepa i oleloia maluna ae.
Honolulu, Feberuari 8th, 1893.
_____
E malama ika Maluhia.
O ka maluhia, oia ka puuhonua, kahi e hekau aku ai na hana hoomanawanui.
No ko makou ake mau e loaa ia kakou, na pono o ka Lahui Hawaii malama maluhia, nolaila, ke kahea mau nei no ko makou leo ia kakou e noho malie kakou, e noho me ka manao aloha, a me ke kuikahi, ma na ano a pau.
E paulele i ko ke Akua hoomalu ana mai, a e nonoi aku e haawi mai i ka maluhia no kakou.
_____
KA WILIAU PALANEHE.
Eia keia wiliau ikaika o na hakoko aupuni ana, ke pii nei a ke iho nei, me ka palanehe malie.
Aia na aupuni o Rusia, Enelani, Farani, Geremania, Italia a me Austria ma ka hapa poepoe Hikina o ka honua; a eia o Amerika Huipuia hookahi ma ka hapa poepoe Komohana. He mau aupuni oi lakou ma ka ikaika kaua aina a me ka moana; a ke noho malie nei kela a me keia pakahi, palua, a pakolu paha o lakou, me ka aloalo o na maka kekahi i kekahi, e kali ana, e hoomakakiu ana, he wa e hana ai, a e hooko ai i ka lakou mau mea i lia mua ai e hana, a holo pono, me ke keakea ole ia mai.
O keia manao ake lilo o ka Mana Nui hoomalu akea oi; maluna o na mana ikaika e ae o ke ao nei; eia oia ke pii nei a ke emi iho la me ka palanehe malie, me ka malu loa.
O na manao kalai aupuni malu, iloko o kela a me keia aupuni, ua like ia me ka wiliau ikaika, e huki ana i ke kai o ka moana nui, i luna a i lalo, i o a ia nei, o ke ao nei.
O keia manao, ke kumu nui hookahi i kukuluia ai na aumoku kaua, a me na uwea telegarapa, malalo o ka moana hohonu. Aia a lilo ia mana holookoa i kekahi aupuni, alaila, oia ke pookela ma ke ao holookoa.
_____
KAHI AUPUNI HAWAII.
He mau wahi moku liilii, e waiho ana ilokoo ka moana Pakipika Akau, nona ka nui o ka ili palahalaha, he 6,700 mile kuea, a i aneane e like me kekahi wahi moku aina Vermont, ka nui.
Ua mamao kona waiho ana, he 2.100 paha mau mile, mai na kapakai komohana mai o Amerika; a ua kaa pono kona wahi e ku nei, ma na wahi pa mau o ka makani Moae mai ka Akau Hikina mai. He mahana kupono a he anuanu kupono hoi; aole wela ino. Ua loaa keia oluolu mamuli o kona puni ana i ka moana akea.
He oluolu keia wahi no ke ola kino, a no ka imi waiwai ana. Aohe mau mea hoopilikia wale, aole hoi na ma'i lele ku mau. He aina maikai no ke kanu ana i na hua ai, ka hanai holoholona, a me ka mahiai ko, kope, ti, a pela aku.
He wahi lahui uuku kona, i maa i ka malama i ka maluhia, a i hoonaauao ia. He aupuni Moi uuku loa, e noho oluolu ana ma na aekahakai oluolu.
Ua hoahaoia ! A pehea la e lilo ai ia makou? Penei no paha? Pela no i hanaia ai !
E lilo anei makou i mau Maoi nona ? Ua hanaia ia mea. Aole i ike ia ka hopena.
_____
Ke Kuihe o na Manao.
Mamuli o na hoakaka oiaio ana o kekahi kanaka Amerika e noho nei ma Hawaii nei, ia Mr. Merrill, o Kaleponi, ko kakou Kanikela mua e noho ana malaila, a o ua palapala nei, ua hoolahaia ma ka nupepa Examiner o ka la 15th o Feberuari, ua kuihe iho la na manao o kekahi poe no ka apono ana i na hana a ke Kuhina Stevens o Amerika, e noho nei maanei nei. He nui ko makou mahalo no keia makamaka haole Amerika, e noho pu nei me kakou ma Hawaii nei, no kona hoike pololei ana i na mea a pau loa e pili ana i na hana hookahuli aupuni o Hawaii nei; he puupuu ikaika loa keia i kuiia mai nei ia Mr. Stevens.
_____
Ka Haule ana o ka Aha Kuhina o Faraui.
Mamuli o ka mea pili i ke Alaokiwai o Panama, ua loaa mai na kookuiia o ka Aha Kuhina mua o Farani, a ma na koho ana iloko o ka Ahaolelo, ua haule lakou; a ua kauoha aku o Peresidena Carnot, ia M. Cavaignac e wae i Aha Kuhina hou.
_____
E Kiai Makaala ! E Na Hawaii Ponoi.
Ua loheia, eia iho ua hiki mai nei iwaena o kakou; ma keia Australia mai nei, he mau palapala, e koi mai ana ia kakou na poe Hawaii ponoi, e kakauinoa aku, no ka ae ana e hoohui ia Hawaii nei me Amerika Huipuia.
Ua olelo wale ia ae, aia he mau puu dala nui, i hookaawaleia no keia hana, i mea e haawi aku ai i na poe e kakauinoa ana i ua mau palapala nei.
O ka KA LEO O KA LAHUI e hoonaauao aku nei; Mai ae e puni i na hana o ia ano, mai pulale i ka ike a ka maka; no ke dala:
E hoomanawanui, e umi i ka hanu; e kali aku, a hiki i ka maopopo ana o na mea a pau.
_____
Hoi Hou no i Hawaii nei ka Pono?
Ina he oiaio na lono i hoikeia maluna ae; alaila, ua pololei no ka makou i hoike mua aku ai i ka Lahui Hawaii; Oia no ka hoike ana aku i ka makemake maoli o na kanaka ponoi o ka aina.
Ua hoolahaia ma Amerika e Kakina, he poe hiki wale no na Hawaii ke kipeia no $50; aka, e hoike akea ae na poe Hawaii aloha aina oiaio, i ko lakou makee maoli i ko lakou pono aua aina, a e hoohoka i na poe e hele mai ana e hoowalewale ia oukou e kakau inoa aku me ka makana ana mai i na dala kumakaia.
E hoomaopopo ka lahui owai la ia poe, e hana ana ia mau hana, a e hoike ae i ko lakou mau inoa.
_____
Hoole no hoi na Haole.
Eia no iwaena o kakou ma Hawaii nei, he nui loa o na poe haole, e hoole nei aohe makemake i neia mau hana hoohui aina.
Ke olelo mai nei ia makou, mai ae e hoohui i ko oukou aina, no ka pono o kekahi poe kakaikahi i kuko ai.
Mahalo hoi makou i ka hoole loa ana o kekahi mau keiki haole aloha aina. Olelo ae la, aohe o makou makemake e hoohui, ua lawa no makou i na pono i loaa o ke Aupuni Moi-a makou i noho loihia ai -Heaha hou aku ka mea i koe?
Ke kokua mai nei lakou i keia lahui, ma keia manao aloha aina.
_____
HOOMANAWANUI.
He nui na poe opiopio Hawaii o kakou, ua aneane paha e uiha a maluhiluhi; e ninau mai ana; Pehea kakou? -Pehea ka pono? -E pono ana no anei kakou? -a pela aku; O ka makou pane aku, oia keia; Hoomanawanui.
Aia no he hopena no na hana a pau lo@. O ka hopena o na hana pono; he pomaikai no ia; a o ka hopena hoi o na hana ino, he poino no ia. Aole e loli ae ka hopena o na hana ino, i pomaikai; aole hoi na hana maikai i poino.
He nui loa na kamailio a me na walaau ana a kela a me keia poe, no na kulana o ko kakou aina; ka lako a me ka waiwai a pela aku. O ka pono, ke kuokoa a me ka maluhia o ka aina; aole loa ia mau mea, ke haalele ia, ko kakou hoomanawanui ma na ano apau. He mea hoomanawanui ke aloha, aole paonioni, aole haanui; aole alelo lua, aole akiaki, aole kuamuamu, aole niania, aka, ua hoomanawanui.
_____
KA HOPENA O KE AO NEI.
He nui na poe wanana no ka hiki ana mai o ka hopena o ke ao nei. He mea no nae e hiki ai ke noonoo iho, i ka luhi ame ka nani o ka honua a ke Akua i hana ai, a e laweia aku anei oia no ka wawahi a luku a hoopau mai keia ao aku.
Ua hala he aneane eono tausani makahiki, ka hoike ana a ka Baibala i ke ku ana o keia honua mai kona wa i ikeia mai ai; a he loihi loa na makahiki mamua aku o keia hanaia ana o ka honua aka, ke mau nei no nae ko honua noho ana. A pehea la ka loihi hou aku o keia mau ana o ka honua?
O ke ao nei, he mea hiki ole paha ia ke hoopau ia mamuli o ka lumilumi ana ae, a opiopio aku a waiho ma kekahi wahi, e like me ka olelo o ka Buke Hemolele.
_____
Ka Aha Kuhina o Cleveland.
Ua hoike ia ae ko Cleveland hoopuka ana i na poe inoa eha, no ka noho ana aku he mau kuhina ma kekahi wahi o loko o kona Aha Kuhina no ke Aupuni o Amerika Huipuia; oia keia:-
Walter Q.Gresham, o Ilinoi; oia Kuhiha Aina E. o John G. Caslisle, o Kenetute. Kuhina Waiwai, o Daniel S. Lamont, o Nu Ioka, Kuhina Kaua, a o Wilson S. Bissell, o Buffalo, ke Kuhina Leta.
Ua manaoia, ua maikai ko Cleveland wae ana i keia poe, no ka Aha Kuhina hou ona; a ua mahalo nui na poe a pau; aka, ua maikai ole nae keia loaa hoa Demokaraka o o Cleveland, ka wae ana ae i ka noho ana o kekahi kanaka Repubalika e like me Grasham o Ilinoi, ma ka noho kuhina helu akahi.
O Vest o Misouri ka mea kue i keia wae ana Cleveland; oiai, he mea hookuia keia i na poe Demokaraka i hooikaika pu i ko Cleveland kohoia ana.
_____
Ke Kahunapule O KA Ekalesia o Kalapana.
MA KA LUAKINI O HAILI.
I ko'u wa e noho ana ma ke anaina halawai; ua puka mai la na olelo oolea kupono ole oo ka pono o ka uhane; ua lilo ae la kana haiolelo no na mea pili ia Hon. J. Nawahi: a hoahewa aku la iaia, no ke kipi, i ke alakai hewa ana i ka Moiwahine e kukulu i Kumukanawai Hou; he nui na olelo kohu ole a keia kahunapule hookamani.
Minamina au i ka hooliloia o ka hale o ke Akua, i wahi e haiolelo pilikino ai i ka hoa kanaka no ka ukiuki a me ka inaina.
Kekahi hoahanau o ka Ekalesia o Haili.
Hilo, Hawaii. Feb. 18, 1893.
L.H. -"No ka Moiwahine Kona manao kukala Kumukanawai, aole na hai."
_____
(Kakauia no KA LEO O KA LAHUI.)
KA HOOHUI AINA.
O ka hoohui aina, ka ume pipili ia o na manao ake noho mana hukihuki. O ka hoakaka ana aku o keia manao , he kue ia i ka manao Aupuni Repubalika.
Penei: -Ina he hoohui aina ke hookoia, alaila, ua ae aku na poe o na mahele poai Aupuni Kuloko a me Aupuni Moku Aina, a Teritori paha. Aole nae e ae ana na poe o ha poai Aupuni Repubalika. No ka mea, he kuokoa ae ka noho ana a me ka hana ana, mai ka noho ana aku, malalo o kekahi aupuni aku.
NO keia mau manao ana e hoohui aina, e like hou ole ana no, mawaena o na aoao aupuni kuloko (kakooia mai) a me aupuni Moku aina, a Teritori paha.
Eia na poai like ole ke hukihuki nei mawaena o na mea e lilo ai ka mana hookele Aupuni penei:-
Ke ake nei na hoohui aina Moku Aina, e hookoia ko lakou makemake; a e hoonohoia he Kiaaina a me ka luna aku malalo ona, a mamuli hoi o ke koho ana ia e ka lahui.
Ke aku nei na poe hoahui aina aupuni kuloko e lilo no o lakou na luna poo o ke Aupuni me ke kokua ia mai e Amerika.
Ke ake nei na poe aupuni Repubalika, e aeia mai o Hawaii he Repubalika kuokoa nona iho a nana e kohe i kona poe luna oihana aupuni.
E lilo auanei keia he pauku iwi e au@ ia ai: no ka ikaika o na mea kaua, i loaa ai ka lanakila.
_____
He la lele uwaki keia no ko makou mau keiki paahana, a me he mea la, e pau nui ana i ka makaikai iluna o ka mokukaua ihu loa e ka lapaau i ka la apopo. Eleu no !