Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 636, 7 February 1893 — Page 4

Page PDF (858.87 KB)

This text was transcribed by:  Toni Lynne Kaefferlein
This work is dedicated to:  Anja & Andreas Happy Aniversary

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO.

JOSEPH NAWAHI,

 

HONOLULU FEBERUARI 7 1893

 

KA MOOLELO

-O-

HIIAKAKAPOLIOPELE.

 

 I  HOOPONOPONOIA  MAI  KA  POE  KAHIKO  MAI  A  ME  KA  POE  I  HOOPAA  I  NA  MOOLELO  A  ME  NA  KAAO  KAHIKO  HAWAII  NEI.

 

 I mai la na kaikaaana, e uwe ae ana hoi paha i ko kaiuaana haku ua make, i aku o Hiiakaiapoliopele, aole i make e nalo nohoi ka make e pilau mai ana, hele aku la o Hiiakaikapoliopele a nana iho ua ike kaikuaana e moe ana, oli aku ana keia he mele hoola na Hiiakaikapoliopele no ke kaikuuana oia  hoi o Pele, ma ke olioli wale no kana hoola ana ia Pele, aole i hoala maoli aku oli aku ia oia penei:

 O Hookoia aku oe,

 O ka hana ana a ke'kua;

 I kai o Makawai,

 Ke kike la ka pohaku;

 Wahi kai a ke kua,

 He kua he kanaka;

 He kanaka no-e.

  A pau ia hoala ana a ia nei, aole ala o Pele, hoala hou no o Hiiakaikapoliopele ma ke oli no penei.

 E ala! E ala:-e-E ala,

 E ala e Hikapokuakini;

 E ala e Hikapokuamano,

 E ala e Akua, e ko alo;

 E ala e Kauwilanui,

 Maka eha ika lani-la

 A pau keia oli ana a Hiiakaikapoliopele, ala mai ana o Pele oia kikoo no ko Pele a ala iluna, a anaanai ae ana o Pele i na maka ona, a i kuu ae ka hana ina lima, hele wale ka ula onamaka o ua o Pele, a ula wahine maikai ia manawa a Pele i ala ae ai hoeu koke aku la o Pele no ka hoi i uka o ka lua, hoi aku la lakou nei iuka hoi no hoi o Hiiakaikapoliopele i kai me ke aikane me Hopoe, a hiki ke ia i kai hiki no hoi lakou la i uka o kalua.

 Hoolale aku o Pele ina kaikaina e hale ika ako luau, a ka luau na @ikaina, a hoi mai ho'a ike ahi, a a ke ahi, apikipiki kaluau wahi a paa, kau iluna o ke ahi, ia manawa kena hou o Pele ia Pauopalae e kii hou oe i kuu kaikaina i kai a hoi mai, alaila, mo'a ka luau, ae mai o Pauopalae, kii keia, ko ia nei iho aku la no ia a hiki i keia ikai, e noho mai ana no o Hiiakaikapoliopele me Hopoe ma, i aku o Pauopalae ia Hiiakaikapoliopele ei i ke na ia mai nei au e ko kaikuana ia oo e hoi oe oia kahi i kii mai nei e hoi kaua, ko laua nei hoi aku la no i@ a waena alanui i Mokaulele, oli aku la o Hiiakaikapolio pele penei:

 

 He ua kui lehua ko Panaewa,

 He ua makai kui hala o Puna-e;

 Aloha -e,

 Aloha wale Koloa-e,

 Nana i moe o Malei.

 

 Pau ia nana aku keia i kai o Hilo me Puna, hu mai la kona aloha no ke aikane oia hoi o Hopoe, oli hou aku ana keia penei:

 

 A Waiakea i Hilohanakahi,

 Ke ala i ka po iki;

 Ka lehua lei o Hilo-e-o Hilo

 Ka hala i pakui ia me ka lehua,

 He lei moe ipo hoi-e;

 Aloha mai ka ipo,

 He ipo no-e.

 

 A pau ia oli ana a ia nei, pii aku la laua nei, a waena o ke alanui, kani hou no ke oli a Hiiakaikapoliopele ika ike ana aku a ianei ika manu e mukiki ana i ka wai o ka awa kau laau o Puna, oli aku la keia penei.

 

 O ka manu mukiki,

 Ale lehua aka manu;

 O ka Awa iwi lena,

 I ka uka o ka Liu:

 O ka manu.

 Haihai lau awa o Puna;

 Aia ika laau,

 Ka Awa o Puna;

 O Puna hoi-e.

 

 Ko laua nei pii aku la no ia, a hiki i uka o ka lua, moa ka luau hoolale ka ai, ai lakou nei a pau ka ai ana, noho like ae la lakou nei a pau, o ke kena koke ae la no ia o Pele ina kaikaina, e kii ike kane ana i moe uhane ai i Kauai, oia hoi o Lohia@, aole nae keia i hai i kainoa o ke kane, ina kaikaina o Hiiakapoliopele ua ike no keia mamua ika hoomaka ana e iho i kai, a kena ai o Pele ia lakou nei e oli, kena aku o Pele i kekahi kaikaina ia Hiiakakaalei E! e Hiiakaikaalei, o aku laia e-o.  I aku la o Pele e ae no auanei oe i kuu manao la; ke olelo aku au, i aku la ke kaikaina, he ae no hoi paha ke olelo mai, I aku la o Pele e kii oe i ke kane a kaua, ki no oe a loaa i Kauai, lawe mai, mai moe oe, mai honi oe , mai launa olua o make olua iau, hele no oe a hiki lawe mai no a hiki i Hawaii nei, elima po elima ao, pa i kela kihi o Kilauea pa i keia kihi o Kilau ea, alaila lilo ke kane nau na ka wahine maikai o kaua.  O ke kulou iho la no ia o keia kaikaina uwe; kena keia ia Hiiakaikaalemoe like pu no laua, ke kulou no uwe; o Hiiakaikapuaenaena hoi oia ano no ko ia nei kena noia apau na kaikaina nui apau, o ka lakou hana hookahi iho la no ia.  I aku la o Pele aole aele oukou la poe nui ole loa aku kahi mea uuku o kakou.

 Eia ka mea i ae ole ai o na kaikaina ika pele kena ana, no ko lakou maa ole i ka hele ana a hiki i Kauai.  Nolaila makau like na kaikaina apau o Pele, a uwe hoi no ka hele mehameha, aole hoi e hiki ke hai aku i keia mea, i ko lakou kaikuaana no ka makau.  I aku o Pele i kahi kaikaina muli loa o lakou nei, e noho ana no o Hiiakaikaikapoliopele ma ke alo o Pele.  E! Hiiakaikapoliopele, o aku la keia e-o, e kii oe ike kane a kaua ea, ae no keia, ae, kii no a loaa i Kauai ae no keia, lawe mai a hiki i Hawaii nei, mai moe olua, mai iniki, mai lalau aku a lalau mai, o make olua ia'u, ae mai no a Hiiakaikapoliopele aole kekahi olelo i ae ole ia e ia nei.

 Kauoha mai hoi o Hiiakaikapoliopele i ke kaikuaana, ke kii nei au ike kane a kaua, ke noho nei hoi oe, a i ai Moi oe i kahi nei o kaua, apau, a o kuu moku lehua nei la, mai ai oe malaila, ae mai la o Pele.  Olelo hou mai la no o-Hiiakaikaikapoliopele, i noho oe a kuia e ko la inaina, i ai oe ia uka nei, a iho oe i kai o Puna e ai ai, ai no oe ma na wahi o Puna, o kuu aikanemaiai oe ae mai la o Pele i ke kauoha a pau a ke kaikaina, no ka mea ua maikai ia mau mea i ko Pele mai nao, e like hoi me ka Pele kauoha ia ia nei, pela no hoi i kauoha ai ia Pele.  Alaila, hoomaka aku la o Hiikaikopoliopele i kona hele ana ku ae la ia a hele, oli aku la ia penei.

 

 Ke kau aloha wale maila no Kau-e,

 Ka mauna o Kahaliukua-a;

 I ku au a aloha ia kalua-e.

 Aloha ia oe - a.

 

 Kipaku aku la o Pele o hele, aole au aloha ana mai ia Kalua nei, o kii ike kane a kaua, huli aku la no keia hele aku la, a no ka nui aloha oia nei ina kaikuaana a me ka lua, a me ka uiuwehiwehi o ka aina, alaila oli aku la keia penei:

 

 Ke ku nei au e hele,

 Hele au a ke ala;

 Mihi mai -e.

 Ia oe, ia o-e.

 

 Kipaku aku ia no o Pele, o hele, aohe au aloha ana mai iau o kii ike kane a kaua, a hiki ia nei, a noa iau, alaila, lilo ke kane a kaua ia oe na ka wahine maikai, huli aku la keia hele, hele aku la no keia aole e liuliu aku, huli mai la no keia, kani mai la no ke oli aia nei penei:

 

 Ke ku nei au e hele,

 Ke kono iho nei:

 I kuu waimaka e hanini,

 E uwe a--u--e.

 

  Aole i pau.

 

$5,000 Makana!    Haawi Wale ia!

 

E Hoomaka ana keia kuai me na makana Dala mai keia

POAKAHI AKU, NOV 7, 1892

 

 A e hoomau ia aku ana e like me ka hiki.

Iloko o keia manawa kuai, o kela a me keia mea e kuai ana a hiki i ka @, e loaa ana iaia he makana nani o na

 Lako Dala a me Aniani Peachblow@,

Ma ke aniani maoli, a i ole, ma ka Lako Satina.

  E HOOMANAO

 Aole o kela a me keia mea kuai 5, 6, a 10 ana paha a ka mea kuai e loaa @  makana, aka, e haawi ana makou he makana i na moe e pau e kuai ana a piha @  huina maluna ae ma na waiwai kuai.  Oiai, e waiho ana makou i ka kana, a e @  ia aku ana na mea pau mamua ae o ka la 1 o Ianuari, 1893.

 

  E hele mai i hookahi, e hele ma no a pau loa, mai ke nui a ka liilii@.

  Chas. J. Fishels.

575-tfd.   Halekuai alakai o na kumukuai haahaa loa.

 

HE KUAI HOOKELAKELA NUI !

 

Hele mai Hookahi, a i ole Hele mai no a Pau-L@

  MA KA HALE KUAI ALAKAI O

B. F. Ehlers & Co -PAINAPA

  HELU 99  Alanui Papu.

 

 Oili Pulelo PAINAPA e kela i Kaupoku @ Hanalei; aka i hewa no nae i ka lele mua i ka hooulu i ka la ino.

 

 Oiai he manawa ilihune keia ao ka aina nei, no ka mea ke wawalo mai nui @  leo pilikia o ka lehulehu mai o a o, a ke kuai hoonoho@  mai nei hoi kekahi @  e kuai e hoao ana e kulai kekahi i kekahi, nolaila ke komo pu aku nei au @  hana maikai, no ka mea

  He Kawa ia Na'u i Lele a Opu.

He mau makahiki loihi i hala ae nei, akahi okoa kuu uluhua i ke ahi e e Kamaile a me ke Kawelu o Lanihuli, a i mea ne hoi e hookoia ai kela oiaio kau@  kahiko

  Ohi Hapuku ka I'a o Kapaau.

 Eia ma Ko'u Halekuai nei na Parale@ Kamalii o na ano a pau, na Lahe @  na Hapuu a oukou o na paikini a pau, mai ke nui a ka ukulele, na Lake L@  Lede a me na Keonimana o ke a no hou ka i ike mua ole ia ma Hawaii nei, @  malu o na waihoolulu a pau, a pela aku, a pela aku

 

  E Kuai ia aku ana no ke Kumupaa,

 

Nolaila mai hoohala i ka ike ana ia kaua.

 E hoomaka ana keia kuai hookelakela mai a ma keia mua aka.  Moi @  mua no ka loaa, oloolo aku no ihope, @ele.

 575.  tf-dly.   B. F. EHLERS & CO