Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 630, 26 Ianuali 1893 — Page 2
| This text was transcribed by: | Ululani Victor |
| This work is dedicated to: | Ka Moiwahine o Liliuokalani |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
MA KE KAUOHA.
OLELO HOOLAHA.
O na kanaka a pau he hana ka lakou e hana nei ma ka Hale Aupuni, e hana aku no mawaena o na hora 9 A. M. a me 4 P. M., o kela a me keia la, ma ka loaa ana o na palapala ae hookuu ma ke noi ana i ka luna malama o ka la.
JAMES B. CASTLE,
Kakauolelo o ka Aha Hooko a me Kukakuka.
Keena o ka Aha Hooko.
Honolulu, Ian. 20, 1893
jan26 tfd.
O ka poe apau he mau hao kuni ka lakau, e paa nei ma ka buke Aupuni, i ku i ke kanawai, ke kauoha ia aku nei lakou, e hele a e ma ke Keena o ke Kuhina kalaiaina, mai keia manawa aku, a hiki i ka la 1 o Iulai 1893, a ma na mokupuni eae, ma ke Keena o ka Makai Nui, no ke kope hou ana i na inoa.
G. N. WILCOX,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Dec. 2, 1892.
dec5 3tsd-dly.
Ke makemake nei ko ka Moiwahine Aha Kuhina e hoike aku i ko lakou mahalo nui no ka maluhia i malamaia i waena o keia anaina mai na hana o ka Poaono mai, a ke k@@@@ aku nei ua hoomanaia lakou e hoike aku o ke kulana i lawe ia e ka Moiwahine ma na mea e pili ana i ka hoolaha ana aku i Kumukanawai Hou, malalo no ia o ke kui ikaika ana a Kona Lahui Hawaii ponoi.
A ua hoomanaia no hoi makou e @@@@ aku o na hoeloli ana i manaoia i ke Kanawai Kumu o ka Aina, e hahai wale ia no ia malalo o na kuhikuhi i hoakakaia e ke Kumukanawai e ku nei.
A ke noi aku nei na Kuhina o Ka Moiwahine e lawe aku lakou i na @@@@ ana a ke Alii, Ka Moiwahine, i hoikeia maluna me ka manao maikai e like me ka ia e hoikeia aku nei.
A ke noi aku nei na Kuhina o Ka Moiwahine e lawe aku lakou ina @@@ia ana a ke Alii, Ka Moiwahine, i hoikeia maluna me ka manao maikai e like me ia e hooikeia aku nei
(KAKAUINOAIA) LILIUOKALANI,
SAMUEL PARKER,
Kuhina o ko na Aina E.
W. H, CORNWELL.
Kuhina Waiwai.
JOHN F. COLBURN.
Kuhina Kalaiaina.
A. P. PETERSON.
Loio Kuhina
Aliiolani hali, Poakahi, Ianuari, 1@, 1893.
Ua hookohuia o Chas. T. Gulick i Komisina o na Palapala Hoopaa ma ka Paeaina Hawaii ma kahi o Jonathan Austin i make.
G. N. WILCOX.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dec. 8, 1892.
dec12 3ts.
KA LEO O KA LAHUI.
JNO. E. BUSH ,
Lunahooponopono a me Puuku.
POAHA, IANUARI 26, 1893.
E KO OLE ANA.
E like me ka loihi o na la e kaalo nei, ua ulu mau ko makou noonoo e haule ana ka hana o keia mau la, e like me ka haule ana o ke kumu i ala mai ai oia mau hana, no ka hewa o na kumu i hoala ia mai ai. He hilinai loa makou i ka olelo ao ma keia mea, aole e ola na hana ma o na hana e kue ana i ka pono. A he oiaio ke ike nei kakou i ka pololei oia mea. Ua hoike ia mai ko ke Akua nani i keia mau la me ka maopopo loa, ma ka hoohaule ia ana o na hana a ka poe kalai pilikino, a kuko noho oihana o ka lehulehu, me ka manao, a pau ae la ka Ahaolelo, ua kaa ka hana a lakou i manao ai maluna, a o ke kanawai malalo. Aka, ua hoole ia kela, a ua hoopuehu ia ka poe hana hewa, manao hewa a alakai hewa i ka Moiwahine. Aia la ia poe i hea, i keia la? Ka poe a makou i ao ai, ka poe a makou i kue ai no ka mauna i ke kanawai a me ka pono o ka lehulehu, no ko lakou pono pilikino iho ma na hana kue kanawai, aia la lakou i hea? Ua nalo lakou mai ke alanui kalai aupuni no keia wa, a aia a mihi lakou, ua pono e nalo lakou. Nui ka poino a me ka ehaeha o ka lahui e noho nei, mamuli o ka lakou alakai ana i ka Moiwahine, a lawelawe ana i na hana o ka lehulehu. Oia iho la no ka hopena oia mea. Aohe he hopena e ae, no ka mea, ua ao mai ke Akua, he make ka hana hewa, a he ola ka hana pono, a he mau loa i keia a komo i kela ao, i kahi a ka hewa i kipaku ia mai ai, no ke ao ana i na anela e hana hewa, a no ke kipi ana i ko Ka Lani Hemolele.
NA HANA ANO E.
Ke hoahalike ia na hana hewa a na poo aupuni o na aina e, a me na luna aupuni o ia mau aina, me na Moi o Hawaii, a me na luna aupuni o Hawaii. Ke olelo nei makou, he anela ko Hawaii i na hana a ko na aina e. Eia ma keia moku leta i hiki mai nei, na hoike e pili ana i ka popo o na hana a na luna aupuni o Farani. Ua hooili ia aku keia mau hana kolohe i ka lahui a pili i ka Peresidena o ke aupuni Farani, i na Kuhina, i na nupepa, i na hui baneko, i na 'lii, a ke hopohopo nei kekahi o ko Amerika, ko Italia, a me na aupuni e ae, i ka hoike ia ae o kekahi mau olelo mai ke keiki ae a De Lesspa, e awaiaulu ana ia lakou iloko oia auna like.
He nui ka poe e komo nei iloko o na hana pakaha, hao, kaili wale, e like me ia e hana ia nei ma Hawaii, aole nae he hewa o ko Hawaii mau alii a lahui maoli i hiki ia makou ke olelo ae ua kumu a ua kuleana e hoolele ia mai na koa o America Huipuia e kakoo a e hooulu i na hana hookahuli aupuni. Aole i akaka i ka lahui keia mau hana, koe wale no, ua loaa he wahi kumu uuku loa e loaa ai ka olelo ia, aka, aole nae he mea e kahea ia ai na koa o Amerika e lele mai e hooweliweli aku i ka noho moi ana o Liliuokalani, a me ke oki ia ana o kona lahui mai ka leo iloko o ka mana hookele aupuni.
He mea kupanaha loa keia mau hana, I ka wa i olelo ia ai kekahi mau olelo no ke Kuhina Amerika, iloko o ka Ahaolelo, ua kue ka luna hoopuka o keia nupepa, ma kona ano he wahaolelo no na makaainana o kona apana, e like me kona ike he mea pono ole na nema ia o ka luna nui o ke Aupuni hoaloha o Amerika Huipuia. A e like me ka ike ia o ka pono ole o kana mau hana, pela no hoi i kupono ai e kamailio ia kana mau hana a e ahewa ia ina ua hewa. Pela makou e puana ae nei, ua hoolele mai oia i na Koa Amerika mamuli o kona manao kanaka wale iho no me ke akaka ole. A mahope o ka hana ana i keia hana, ua olelo ae oia no ka hoomalu i kona mau hale oihana kona kumu i hoolele mai ai i na koa iuka nei, aka, aole oia ka mea i ike ia. Aole he haunaele e kumu ai kona lele ana mai. Aole ke aupuni o ka Moiwahine e hemahema i ka hoomalu aku. Aka, mai kona wa i lele mai ai, ua hooweli mai kona mau koa, (1) ma ka lele kumu ole ana mai, (2) ma ka maki ana ma ke alo mai o Hale Alii Iolani a me Aliiolani Hale, me ka huli mai o na koa a me na pukuniahi e hooweli i ka malu o ka noho'na moi, (3) ka hoi ana a ka Hale Ariona, hoolulu a kiai mai i keia mau hale aupuni elua me na koa. (4) Aole i kiai ia na hale o na Amerika, aole no hoi i ulu mai kekahi hoohaunaele e kohu ai keia lele ana iuka a me keia kiai. (5) Ma kona hooweli ana i ke aupuni Hawaii, a hiki i ke kukulu ia ana o ke aupuni kuloko, a me kona ae ana mai e kakoo ia aupuni, ana i hooulu ai mamuli o kona noho alailai ana i ke aupuni Hawaii maoli i ke keakea aku.
He hoohui aina makou malalo o na hana pono, oia hoi, aia a nele keia aupuni i ka hiki ke hoomau i kona kulana aupuni; ke hiki ole ke malama i kona maluhia, a ke hooko i kona mau kanawai, a ke oluolu paha ka lahui Hawaii e noi aku ia Amerika e hoohui a ia Amerika hoi e lawe aku ia lakou. E kali, wahi a ka olelo kahiko, a uhi kapa eleele maluna o ke aupuni Hawaii, kii mai i ka aina. Aka, aole me ia keia i hana ia ai. A nolaila, ko makou kuihe i keia mau hana, a huli ae i ka lahui e pa leo aku e kupaa a lohea mai ka leo o na aupuni hoomalu ekolu o Amerika, Enelani a me Farani.
Ke Alii Balauwina.
Ma ka halawai a na haole ma Manamana i ka Poakahi, la 16 o Ianuari, iloko o na haiolelo a pau o H. P. Balauwina kai ku a kaohi aku i na manao hoino pupuahulu a kona mau hoa, a o ka oi aku no hoi o Mr. Kakina. He wahi hauoli a he minamina no hoi kai loaa ma keia wahi i keia mau hoa kanaka o kakou. He mahalo ia Balauwina no kela manao akahele, a he ahewa hoi i ka pupuahulu o na manao o na mamo misionari. Aka, aia me ke Akua ka hopena o na mea a pau. I ko kakou hoomaopopo iho, ua pono e mahalo i ka mea ku i ka mahalo. Pela makou e mahalo ai ia Mr. Balauwina, ke alii o Maui, a minamina hoi makou i ka hiki ole ke haawi ae i ka mahalo no kona mau hoa mamo misionari. Na ke Akua e hoopomaikai iaia, a e ao hoi i kona mau hoa.
Kelekona Imua o ka Aha Kukakuka.
Ua lawe ia aku o Kahikina Kelekona, imua o ka Aha Kukakuka o ke Aupuni Kuloko, mamuli o ka hoike ana a Hanale Walakahauki, wahi a ka lohe mai, he mau olelo ano e ko ka nupepa "Holomua." Ua unuhi ia aku ke ano o ka olelo ma ka manao pepa i oleloia, a ma kahi e hea ana i ka I a me ka Mahi e pule aku i ke Akua, ua lawe ia ae la he mea hewa, ma ke ano maopopo ole paha i ka poe ike hakina i ke ano a me ke kaona o ka olelo kalokalo i na hanauna o keia mau mamo pili alii, e pule i ke Akua. Kupaianaha no keia mau lele wale o na hoa haipule iloko o ke aupuni hou. Ua lele pioloke kumu ole wale iho no, oiai, ua maopopo, aole ka lahui Hawaii e hana ana i na hana lima nui a me na manao lima koko elike me ke kuko iloko o ka naau o ka poe hookamani. Ua nana mai no nae hoi o Mr. S. B. Dole, a ua ike aole he kumu o keia hopu ana, a hookuu ia mai la o Kelekona. He kanaka o Mr. Dole i hiki ke hilinai ia aole e ae wale i na hana kue i ka hana naauao a me ka hookele pono ana, malalo o na rula o ka noho ana hou.
MAKE O GENERAL BUTLER.
Ua hiki mai ka nuhou e hoike ana i ka make o keia General kaulana o ke kaua kuloko o Amerika, i ka la 11 o Ianuari nei, i ke kanahiku-kumamakolu o kona mau makahiki. He loio kaulana oia, a he kaulana no hoi kona moolelo kaua, kona lawelawe luna Ahaolelo Senate, a me kona noho Kiaaina ana iloko o ka wa kaua a me kona wa maluhia.
ANEANE E LELE KONA HANU.
Aia hoi kela kalaiaina kaulana, Mr. James G. Balaine, ma ke ka'e o ka lua kupapau, i keia wa, a ke kakali wale ala no hoi kona mau hoaloha no kona hopena i kela a me keia manawa. O keia ke Kuhina Nui iho nei o ka aoao Repubalika e pau ana i ka la 4 o Maraki. Nui na hana ano e, a me na loli ana o keia manawa, ma na aupuni, na lahui, a me na kanaka.
"KO HAWAII MUA AKU NEI."
O kela mau hua e kau ae la maluna, oia kekahi manao pepa o kekahi kanaka hapa Amerika, i hoopuka ia ma ka nupepa puka la "La Kuokoa" o ka Poakolu nei; e kaena ana i ko kakou pomaikai, ke lilo ko kakou kuokoa malalo o ka noho hoomalu ana a Amerika. He kuakoko kahiko no keia no ia kanaka, a akahi no a hanau. Ke i mai nei e nuu ana na Hawaii i na pomaikai o keia ano aupuni, a lewalewa ka haae malalo o ka auwae, pau na niho i ka heleli, i ka hookuikui o na pomaikai i ke kanaka Hawaii, o ka makou ia e ike nei i keia la, ke hao nei na kanaka Hawaii i kai o Ainahou, kahi hoi a na manuwa Amerika e paikau ai ma keia mua aku. Ke hao nei ka lakou mau kopala i ka lepo o Kuloloia me ka piha i ke dala, ke gula a me ke daimana, a ke lu hele ia nei ma na pipa alanui o ke kulanakauhale nei, no ka pomaikai o ke au hou. Ke nana iho i ka lepo, he hulali wale no o ke dala. Nui no hoi ke kaena a Keinohoomanawanui, he puahiohio ka mea loaa, he wanana na Baala, he pinao ka mea loaa. Aole e hiki i ka heana make mai na ilina mai ke wanana i ka mea oiaio.
NU HOU KULOKO.
Piha pono ko makou mau aoao.
O ka la apopo, ka la hanau o ka Emepera o Keremania.
Ma ka la apopo e ku mai ai ka mahimahi o na Kona.
Ua haalele mai i keia ola ana, ma ka aina e, ke keiki hiapo a Mr. Tregloan o keia kulanakauhale.
E malama ia ana he puhi ohe hoonanea ma ke kahua o Iolani Hale, e hoomaka ana i ka hora 7 o keia ahiahi.
He hoopii koi poho o $25,000 ka Ovide Musin, kela haole hookani vaiolina, i ka hui alahao o Iowa, mamuli o kekahi ulia i loaa iaia ma o ka poino ana o ke kaahi.
Ke puka aku nei makou me na hoolaha hou, e makaala ae ka poe e ake ana e loaa ona mau aina makepono ma ke kudala. Pela hoi me na wahi holoholona e paa mai nei iloko o ka Pa Aupuni, o pau auanei i kudala ia.