Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 592, 29 Nowemapa 1892 — Page 1
This text was transcribed by: | Melissa Eskaran |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II. HONOLULU, NOVEMABA 29, ’92 HELU 592
HE MOOLELO KAILI PUUWAI
NO
SENIA LUTERA
Ka Ui Puuwai Mabala
o
ENELANI KAHIKO
A I OLE
He Nanea Hooheno
no kekahi Kauna
Wahine Opio me
kana mau Aloha
Ekolu.
(Kakauia no Ka Leo.)
MOKUNA XXI.
Ua oki! Eia au ke kue aku nei i
keia mare, no ka mea o keia
wahine au e makaukau nei
e mare, o ka’u wahi-
ne mare no ia ma
ke kanawai.
Iaia e lilo nei i ka noonoo ana no kana mau mea e hana ai, aia hoi na manu mele o ka po ke mele mai la i ka lakou mau mele, me he la e pahenehene mai ana iaia nei, no kona mau kaumaha a pilikia. I ka po nei, ua hoonanea mai lakou ia’u, me ko lakou mau leo mele maikai, a o keia hoi a’u e lohe nei, he ano ehaeha a kaumaha ko lakou mau leo, - ke ike maopo nei au, e kanikau ana lakou no ko lakou haku wahine opio, a eia kela a lakou e mele mai la, ko’u mele kanikau.
MOKUNA XXII.
Ina e kaili ia aku ko’u aloha mai
a’u aku e Laionela; alaila e
lawe no au i ko’u ola!
Aole he mea kaumaha a luuluu e ae a ka maka e nana ai ma keia aoao o keia poepoe honua, e like la me ke kaikamahine ui opio, e kukuli ana me kona kahiko mare nani, a e hoolohe ana hoi i na mele kanikau a na manu Natiagela o ka po, me ka haliu ana ae a kna mau maka aloha a nana i na aouli o ka lewa, me he la e nonoi aku ana i na hoku e imoimo mai ana, e kuhikuhi mai iaia i ke alanui e hiki ai ke mawehe ae i keia uhi eleele e hoopolupolu nei maluna o kona kino opiopio.
Aole paha a’u mea e ae hana a i keia manawa, wehi ana. Ua maopopo loa ia’u, aole loa au e ike hou aku ana i kona mau helehelena, aole e lohe hou i kona leo, aole hoi oia e hoope hou mai i na honi pumehana ma ko’u mau lehelehe. E ka Lani aloha, auwe ka walohia a me ka ehaeha, ke kaawale ana mai iaia mai, aole e hiki ana ia’u ke hoomanawanui – ua like ia me ko’u make ana.
Ua hoike mai na Lani i kona nani piha, me ke aliiwahine o ka po e kau hoolai mai ana, na wai lelehuna o na luawai pipii o ke Kakela Keokeo e hoike mai ana i na anuenue kamahao, a o na manu Natinagela hoi, i ko lakou mau leo mele walohia.
Ua hoolohe malie aku la o Senia i keia mau mea a pau, wahi ana e nana ae au i keia mau nani a pau a’u e ike nei no ka wa hope loa.
Ua hoomanao ae la oia i kekahi mele a Laionela e mele mau ai i na po a laua e hele holoholo ana maloko o na mala pua. Aloha ino oia wahi ana, kuu ipo Laionela Mavila, ka mea hoi nana e alako nei i ko’u kino iloko o ka luakupapau pehea la oia i lokoia ai a kamailio oie mai ai hoi ia’u, a i ole hoi o ka nana mai la hoi ia’u i ko’u wa e nonoi haahaa aku ana i kona oluolu, i na no la hoiua oluolu ko’u make ana aku.
Ua kulou iho la kona poo maluna o ka paepae o ka puka aniani, a hoopuka ae la he leo uwe ehaeha, e naka haalulu ana kona kino mai luna a lalo, a me kona mau lima o kikookoo ana, kaniuku iho la ia.
He nani hoi ia, ua hoopale mai la oe ia’u, nolaila e haawi ae au i hopena no keia kupilikii. Ina moe nele au me kou aloha e Laionela, alaila e nele pu au me ko’u aloha.
Ua ku ae la oia mai kahi ana e kukuli ana, a hele aku la oia a ku mamua o kona aniani ku, a kilohi iho la iaia mai luna a lalo, a oia mau no kona nani. Aole oia i loli ae, aole hoi he haalulu o kona lima.
Ua hooholo iho la oia i ke alanui e hoopau ia ai o kona mau ehaeha, a aole he mana nui ma keia ao nana e hoololi ae i kana mea i hooholo ai.
E kakau ae au i leta nana a e hoi aku @ iaia i ka nui a me ka oiaio o ko’u aloha nona, wahi ana i hawanawana iho ai me kona mau lima e puili ana. Ina au e ola ana he mau haneri makahiki, aole loa e pau ana ko’u aloha nona.
Aole i pau.
HE NANEA KAMAHAO
NO
MAIKA
KE KEIKI
Hapa Ilikini a
Hawaii hoi.
KE KANAKA MUA LOA NANA I PANA KE AKUA MEA A NA ILIKINI I MAKA’U LOA AI – A O KA WELI HOI O NA ILI KEOKEO – A ME KA LUKU IA ANA O KELA HUI KEAKA A LI.
He Akua! He Akua o Maika, aole
oia he kanaka. Auwe! Auwe,
ua make ka Bea a ka-
kou e maka’u nui nei.
I ka lohe ana o kahi poe o lakou nei i ka ia nei hoopuoho, a ma o ko lakou nei ike maopopoana aku no hoi kekahi.
No ia mea, ua awala koke aku la no ia o lakou nei, nana aku oe loloa na kikoo wawae me na lima pu aia ka pono o ka pakele o ke ola. A’o no la hoi ke koa a’o pu no ka hoi me ka holo, eia ka hoi ka mea aloha o ka kaua lei aloha Maika, no ka mea ua nanea loa no keia i ka hele imua me ko ia nei hoolohe ola ae i ka lakou nei mea e hamumumu nei, oia nae keia e nanea ana i ka hele imua, a i ko ia nei huli ana mai i hope e nana i ko ia nei mau hoa hele, ua ike aku la keia e kukulu pau ana lakou ala i ka holo no ka hoopakele ana i ko lakou mau ola iho, o ko ia nei auau aku la no ia no a punawai ka pahu hopu.
I ko ia nei hiki ana aku i kahi o ua punawai la, o ka ia nei hele aku la noia iloko o ka wai a inu iho la keia i ua wai la, mamua nae o ko ia nei kena ana, ua hoopuiwa loa ia keia i ka ike ana aku i ke ku ana mai o kekahi bea, nona ke kiekie he ehiku kapuni kona kiekie, a o ke ana puni o kona opu he umikumamalua me ka hana, a o ke ana puni o kona waha he eha kapuai me eiwa iniha, aohe no he nui a lohe mai, oia ka kou mea kakau e manao nei, ua hiki loa i keia bea ke alapoho i na kanaka eono i ka manawa hookahi.
A pehea hoi ka kana hiwahiwa Akamai, ua oi anei kona pauku kino mamua o ke ana puni o kona waha, aole no ka mea o kona wahi pauku kino, he 185 wale no wahi paona ke kaumaha, aka nae e nana aku kaua i ka hopena o kona ulia, ina no hoi ua halawai oia me ka maka paa hoopaoa, alaila, e lilo ana oia i aina kakahiaka no keia bea, a ina no he ulia no ka iaki, he hauoli no hoi ko laila.
Oiai nae keia e nana ana i ua bea la me ka maka’u i ke ku mai o ua bea la, me he la e i okoa mai ana no ia ia nei e wikiwiki oe i kou inu ana i ka wai, no ka mea na hele au la a polo’i, a ua manao au e hoopiha i ko’u opu me kou wahi pauku kino, pela wale no keia e kuko wale ana no iloko o ia nei, a i ka mao ana ae o na ao hooluluhi o ka maka’u, a hoi pono iho la ka manao o ke koa iloko oia nei, ua hoomakaukau pono iho la keia i ka ia nei wahi mea eha oia hoi kahi kakaka a ke kupunakane i haawi mai ai iaia nei, i ka ike ana mai nae o ua bea nei i ko ia nei hooponopono i ka ia nei mau mea eha, o kona wa koke no ia i lelele ai ma o a maanei, o kona makemake loa ia wa e lele mai maluna o Maika, aka nae, ua maka’u oia, ina oia e lele ana a hookui me Maika, alaila e haule ana oia iloko o ka wai, a o kona make koke no ia, no ia kumu ua hoomau no oia i ke kali ana no ka hole ae i kapa.
I ko Maika ike ana o kona wa kupono ia e haawi aku ai i ka anela o ka make maluna ona, no ia mea ua hoomalo mai la keia i kana kakaka me ka hoopololei ana ae i kana pua i ka lae o ua kupono la, oiai nae i kona wa i hookuu aku ai i kana pua mai ke kakaka aku, o ka wa koke no ia o ua bea la i lele mai ai maluna oia nei.
Aole i pau.
HOOLAHA PAAUPUNI
E ike auanei na kanaka a pau oia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekaki mau lio hele hewa, 1 lio k, eleele, 1 wawae keokeo hope akau, hao kuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.
2. Lio w, ulaula, 2 wawae keokeo hope, 2 wawae eleele mua keokeo ka lae [2] kuni hope hema.
3. Lio keiki k, ulaula 2 wawae keokeo akau hema keokeo loihi maka lae, aole hao kuni.
4. Lio keiki w, hulupala, 4 wawae keokeo, keokeo lokihi ma ka lae, aole hao kuni.
5. Lio k, ulaula 2 wwawae keokeo hope, 2 wawae eleele mua aole ina ia ke kuni,
6. Lio w, ulaula, 1 wawae keokeo hope hema, keokeo ka lae me ka ihu hao kuai ano e kuai hope akau.
7. Lio w, ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao; aole hao kuni.
8. Lio eleele 2 wawae keokeo hope kiko keoheo k alae hao kuni ano e hope hema.
9. Lio k, eleele 2 wawae kekeo hope kiko keokeo ma ka lae hao kuni ano e hope hema.
10. Lio k, lokia ulaula, 3 wawae keokeo, keokeo k alae hao (@) kuni hope akau.
11. Lio k, eleele keokeo ka lae hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e keia.
12. Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao kuni ano e hope hema.
No ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koke mau o hala na la 17 e kuai kudala akea aku no au ke hiki aku i ka la 19 o Nov. 1892.
D. KAOAO
Luna Pa Aupuni
Honolulu, Nov. 3, 1892*
OLELO HOOLAHA
E ike auanei na moo a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalao @ ke papa a ke kau leo aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie w@ mai i kuu wahine malo, oia o Mrs. Julia Kaaiwaiwai. Ua haalele @ oia ia’u, mailoko o ka’u mau @ hemahema ole ana ia ia, a ua @ aku ia e like me kona makemake, a ina e hoaie ia mai ana oia e kekahi poe, maluna o lakou ko lakou poho.
O ke kuli ka mae, o ka lohe ke ola.
Owau iho no,
Kou Oiaio,
MR. P. KAAIWAIWAI
Hale Koa, Honolulu, Nov. 5, 18@
11-7-1w