Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 584, 17 November 1892 — Page 1
This text was transcribed by: | Cyndi Defenbaugh |
This work is dedicated to: | Kaelene Ahu Rey |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
Buke II. HONOLULU NOVEMABA 17, ’92 Helu 584
HE MOOLELO KAILI PUUWAI.
NO
SENIA LUTERA
Ka Ui Puuwai Mabala
---:O:---
ENELANI KAHIKO.
A I OIE
He Nanea Hooheno no kekahi Kauna Wahine
Opio me kana mau Aloha Ekolu.
(Kakauia no Ka Leo.)
MOKUNA XXI.
Ua oki ! eia au ke kue aku nei i
keia mare, no ka mea o keia
wahine au e makaukau nei
e mare, o ka’u wahine
mare no ia ma ke
kanawai.
I ko ka ui Senia hiki ana aku ma ka Halekakela Keokeo, ua kapoo aku la oia Hoko o kon arumi, a ki mai la i ka puka a paa a kiloi ino aku la oia i kona kino maluna o kona wahi moe me kona moe malie me ka onioni ole hoi.
Aole oia i hoopuka ae i kekahi leo uwe. Aole he kulu waimaku naua i hoopulu ae i kona mau lihilihi, aka nae, aia he eha ke houhou la ia loko o kona puuwai, ke hoehaeha la i kona kino holookoa. He hoonaukiuki kona no ke kokoke mai o ka la apopo, a he makemake no nae.
He ano e no keia kaikamahine, he makemake ole a he makemake no. Ua ike no ia ua aloha loa ia i kana ipo, nolaila aole e hiki iaia ke alo ae.
Ina no hoi e komo laelae ana au iloko o nu hana o ka la apopo, me ko’u ike hou ole aku i na helehelena weliweli a’u i hoowahawaha ino ai! wahi ana i hawanawana ae ai, alaila e loaa ao ia’u ka palekana! Hookahi wale no e ae mai ia’u e lilo i whaine mare na kuu iao Laionela, a heaha hoi ka’u e hoolohe aku ai ina olelo a keia kanaka kue wa! O ke ko paha o ko maua makemake la, iaia wale no paha kana noke mai i ke kuauhau!
Ua komo kou mai la he ikaika iloko o Senia a ala ae la oia a noho iluna o kona moe, e like me kona ano mau.
E kue aku no au ina oia e hoao ana e olelo mai he kuleana kona maluna o’u, a ina e puka ole kau mau olelo a lanakila hoi ua kuewa nei, alaila he hookahi wale no mea a’u e hana ai, oia ka make! E hoao ana au e hooikaika no ko’u pono a i lanakila ole au, e make no oia ia’u e pono ai.
Aole he kumu e ae nana i kono mai i ka ui Senia e hana i keia mau hana puuwai eleele ana e hoolala e nei, he hookahi wale no oia kona aloha maka eleele ia Laionela, a ma kona moe ana ia po, ua moe oia me ka oluolu me he la aole ana mau kuko ino iloko o kona puuwai no Heneri.
Ua hoea mai ke kakahiaka me kona mau helehelena nani a malaelae, a i ka wa i ala ae ai o Senia ua haupu koke ae la oia, o kuu la ka keia e mare ia ai me Laionela.
Ua hoomaka mai la na noonoo maikai e kono iloko o kona puuwai a kapae ae ia i ka manao io o ka po u iaka ae.
He mau hora pokole wale no i koe, a e lilo no au i wahine mare na ke kanaka ui hookahi malalo iho o ka la. E hoohala aku no hoi maua i ko maua mau la maka mua o ka noho kane a wahine ana, ma na aina kaulana o ke ao nei, a hoi mai maua ua pau ko’u hoomanao ana no Heneri ke kuewa. Ua ae mai na Lani i keia mare ana o’u oiai ke ike nei au i ka lokomaikai o na Lani, ma kona haawii ana aku i ka hauoli i na manu o ka lewa e mele mai i na mele nani ma ko’u la e mare ia ai, aole hoi e like me ko’u mare ana me Henri, ka mehameha a me ke puanuanu.
Ma ia kakahiaka, ua komo mai la o Laionela e launa me Senia, a e kukakuka pu hoi no na mea a laua e hana ai mahope iho o ko laua mare ana, a mamua o ko Senia hoi ana aku no kona rumi komokapa no kona uoaahu ana iho iaia iho me kona aahu keokeo mare, i ane like me ke aiai o ka haa, ua pane mai la o Laionela.
Na ke Akua e hoomaikai mai ia oe e ko@ mea aloha, wahi ana i hawanawana mai ai me ka leo haahaa, a @@@o no hoi ko kaua mau la o ka noho mare ana i hauoli e like me na la a kana e noho hooipoipo mea anu.
Oiai ke hookokoke loa mai la ka hora o laua e ku aku ai imua o ke kuahu laahia o ka mare, ke lawe nihi ala hoi na lima maiau o kana kauwa wahine i na maawe lauoho gula o kona haku opio. Ua kahiko iho la oia iaia iho me kona lole mare keokeo, oia ka pahoehoe kumukuai nui me ka uhi silika aeae loa i uhi ia iho ma kona poo a hiki aku i ka hua o kon alola i omoo mou ia iho hoi me na pohaku makamae kumukuai n@i. Ua hookau pu ae la oia i ka lei daimana a kana ipo Laionela i haawi makana makana mai ai ma kona ai ma kela po lahau poina ole ona.
Aoleipau.
HOIKE
A KE
KOMITE WAIWAI
I EA
HALE AHAOLELO O 1892
Aohe mea e hoike ana, ua hoohihia ia o Mr. Berger, ma ke ano, ua oia i na olelo o ke Kumukanawai e paoa ana i na hoa o ka Ahaolelo no ka hana aelike ana me ke Aupuni; aka, oiai nae ua hoolakoia aku e Mr. Berger ke koho ana, a oia hoi ke koho ana i ae ia, ua manao ke Komite, mamuli o ka hoea ana mai o keia koho mai iaia mai (Mr. Berger) o ia kahi kumu hou e pono ai iaia ke makaala a e akahele, oiai, he mea pono ke hooko pololei loa ia ma keia mea, ma ka manao maoli o ke kumukanawai a me na huaolelo no hoi.
Nolaila, ua manao makoa, ua pono ka Luna Hooia, i ka hoole ana aole e hooia i keia bila.
OIHANA ANA AINA AUPUNI.
O na hoike helu dala ma keia Oihana, ola wale no na mea e pili ana i na hoolilo.
Ua malamaia na Buke ma ke kulana makaukau, a e hoike ana i ka makaalaia o na hookomo helu dala ana ma ke ano moakaka e pili ana malalo o kela a me keia poo.
Ua ike makon ua pau i ke anaia a hoonohonohia e keia Oihana na Apana Aina home liilii iloko o ka manawa o elua makahiki, penei:
Ma Hawaii, eia iho ka nur o na apana a me na eka malalo iho nei:
Kau, 55 apana, 788.3 Eka; Hamakua 62 Apana, 1081.7 Eka; Hilo, 10 Apana, 62.1 Eka; Puna, 36 Apana; 1651.75 Eka, Lona, 30 Apana; 858.4 Eka, Huina no Hawaii; 193 Apana, 4412.25 Eka; Molokai, 19 Apana; 321.7 Eka; Maui, Kula, 21 Apana; 247.15 Eka; Huina, 233 Apana 5081.10 Eka; Ona hoike helu o keia Keena, ua like no me ko ke Keena Ana Aina, aia no ma na dala hoolilo aku.
Ua malamaia keia maloko o kekahi buke hoakaka i hoonohonohoia a maheleheleia hoi ma ke ano e hoike ana i na lilo o kela a me keai mahele malalo o keia oihana.
O ka huina i hoolilo ia ua kulike ia me ko ka mea i hoikeia e ka Hoike o ka Oihana Waiwai.
Ua maemae a makaukau ka malamaia ana o na Buhe.
Malalo o ke poo Na Holoholona Ola, mawaho ae o $675 i hooliloia no na Lio, mailoko aku o ka Haawina “Na Lilo Lawe Opala me ka Hoomaemae ana,” a pela aku, ua ike makou ua hooliloia a kaki ia ma ka helu o “Ka Ai a me na Kamaa o na Lio,” he huina o $1200.
O na Holoholona Ola, he mau kumu waiwai loaa ia, a he mea pono ke hookaawale kona malau aia ana he moo helu okoa.
Malalo no o keia haawina, ua kaki ia he $1,200 ma ka Helu Kukulu Hale, no ke kukuluia ana o kekahi hale hou.
A me ka helu o “Na Lako Paa hana: 3 kaa, $330.
Aohe Papa oike no keia mau waiiwai ae la, a mau waiwai e ae o keia Oihana.
Ma keia mea, ke kono aku nei makou i ko ke Aupuni noonoo, oia ua ike makou aohe Keena Aupuni i malama Papa Hoike mau no na waiwai malalo o ko lakou malu, maloko o ka lakou mau Buke. Manao makou, he mea nui ka malama ana o kela a me keia Buro a Oihana hoi o ke Aupuni i Papa Hoike o na waiwai malalo o ko lakou malu, i mea e kaupale ia aku ai ke poho wale ana a me ka ualowale ana o ia mau waiwai, a ka oi aku nae o na waiwai, i waiho liilii ia ma o a maanei oloko o ke kulanakauhale a ma na mokupuni e ae, e like paha me na mea paahana, na mikini a me na lako kukulu hale, na holoholona ola, na kaa, a pela aku.
Aole i pau.
HOOLAHA PA AUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka pa aupuni o Makiki nei kekahi mau lio hele hewa, lio w, keokeo ohinahina, hao kuni ano e ma ka akau o ka ai, kuni mamua hapala. Lio w, ulaula, 4 wawae eleele keokeo lokihi m aka lae, hao [D] kuni hope akau ke kuni malalo he kiaha puaniki paha aole paha he hao ano e pana. O ka mea a mau mea nona keia mau lioe pono e kii koke mai o hala na la he 18 e kuai kudala akea ia aku ke hiki aku ka la 26 o Nov. 1892, hola 12 awakea Poanono.
D. KAOAO
Luna Pa Aupuni,
Honolulu, Nov. 10, 1892.
OLELO HOOLAHA !
E ike auanei na meo a pau, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa a ke kau leo aku nei au i na mea a pau, aole e hoaie wale mai i kuu wahine male, oia o Mrs. Julia Kaaiwaiwai. Ua haalele mai oia ia’u, mailoko o ka’u mau puili hemahema ole ana ia ia, a ua hele aku ia e like me kona makemake, a ina e hoaie ia mai ana oia e kekahi poe, maluna o lakou kio lakou poho.
O ke kuli ka make, o ka lohe ke ola.
Owau iho no
Kou Oiaio
Mr. P. KAAIWAIWAI.
Hale Koa, Honolulu, Nov. 5, 1892.
11-7-1w.
HOOLAHA PAAUPUNI.
E ike auanei na kanaka a pau eia ma ka Pa Aupuni o Makiki nei kekaki mau lio hel hewa, 1 lio k eleele, 1 wawae keokeo hone akau, hao kuni ano e mahope akau, ua hapala keia mau hua.
2. Lio w, ulauia, 2 wawae keokeo hpe, 2 wawae eleele mua keokeo ka lae [2] kuni hope hema.
3. Lio keiki k, ulaula 2 wawae keokeo akau hema keokeo loihi ma ka lae, aole hao kuni.
4. Lio keiki w. hulupala, 4 wawae keokeo, keokeo lokihi m aka lae, aole hao kuni.
5. Lio k, ulaula 2 waewae keokeo hope, 2 wawae eleele mua aole ike ia ke kuai.
6. Lio w, ulaula, 1 wawae keokeo hope hema keokeo ka lae me ka ihu hao kuni ano e kuni hope akau.
7. Lio w, ulaula kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao, aole hao kuni.
8. Lio eleele 2 wawae keokeo hope kiko keoheo ka lae hao kuni ano e hope hema.
9. Lio k, eleele 2 waewae keokeo hope kiuko keokeo ma ka lae hao kuni ano e hope hema.
10. Lio k, lokia ulaula 3 wawae keokeo, keokeo ka lae hao, (A) kuni hope akau.
11. Lio k eleele keokeo ka lae hao kuni ano e hope akau hao kuni ano e keia.
12. Lio k hulupala kiko keokeo ma ka lae paa na wawae i ka hao kuni ano e hope hema.
N ka mea a mau mea paha no na keia mau lio e pono e kii koke mai o hala na la 17 o kuai kudala akea aku no au ke hiki aku i ka la 19 o Nov. 1892.
D. KAOAO.
Luna Pa Aupuni.
Honolulu, Nov. 31892*