Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 571, 25 October 1892 — Page 2

Page PDF (1001.42 KB)

This text was transcribed by:  Judy Leach
This work is dedicated to:  in honor of Dwayne Steele

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

KA LEO O KA LAHUI

 

JNO. E. BUSH

 

Luna@ponopono a me Punku.

 

POALUA, OKATOBA 25, 1892.

 

KA AHA KUHINA I PAU.

 

            Ua lohe mai makou ua hoole mai na hoa ekolu i ka hoi ana ma ka oihana, a he hookahi mea i minamina a ua makaukau no e peku hou ia aku mai ka oihana.  Aka, aia no ia mea me kela a me keia kanaka, oiai he haawina kona i oi ae mamua o na holohola a ina nae oia i makemake e hoohaahaa iaia iho e like me na holohol ona, aia no ia mea iaia.

 

Ka Hon. Samuel Parker

 

            Ua lohe mai makou e huli hoi ana ka mea Hanohano no kona home nani ma Mana ma keia mua aku.  Ua hauoli makou ina he oiaio keia, oiai ua oi aku kona kuokoa nona iho, me ka hoino ole ia, ma kana hana ponoi, a maluna o kona waiwai iho, mamua o kahi hana aupuni, me ke aoa mau ia e ka poe e kue ana iaia a me kana mau hookele ana ke like ole me ko lakou makemake.

 

HE OIA MAU.

 

            Ma ka Poakahi (nehinei) ua halawai ae na hoa o ka Ahaolelo, a ua hoopanee aku a keia la.  Ua lohe hou mai makou, ina aole he Aha Kuhina i kohoia, alaila e hoopanee ana ka Ahaolelo no hookahi pule.

            O keia iho la ke kulana o ka aina i keia mau la, a pela iho la e holo pahua ai a hiki i ka wa e loaa ai i kekahi kikiao makani, a kahulia paha, a i ole hoepae ia aku me he waa olulo la iloko o ka lima o kekahi moa e aku, nana e nana aku e like me ka hiki.  Aka, aole o makou hopohopo no ka aina, oiai o kona mau ana aole ia mamuli o ka manao o ka poe hana pono ole, he okoa ka mea iaia ia wahi, aka he hopohopo makou no ka poe e noho ana ia lakou ke kihapai a me ka hookele ana.

 

Ua Hala o J. H. Brown.

 

            Ma ka la Sabati nei, la 23 o keia mahina, ua kipa ae la ka anela o ka muliwai elele o ka make ma kahi noho o J. H. Baraunu, ma alanui Beritania, a ahai aku la i kona ola no kela @ o ka poli anuanu o ka make, mahope iho o kona kaa mai loihi ana, i ka ha@ keneturia hookahi a oi o kona ola ana.

            Ua hanau ia oia ma Masesuseta, Amerika Huipuia, a he mau makahiki loihi kona i h@kamaaina @i malalo o na ponaha lani o Hawaii nei, a ua lilo kona make ana i poiwai nui e hoauau ia ai ka hapa nui o ko ke kulanakauhale nei me ke koloka o ke kanikau, mawaena o ka poe i kamaaina iaia a me kana mau hana, a mawaho ae hoi o na mea a pau, ua haalele iho oia mahope nei iloko o ke awaawa o na waimaka, he wahine, na keiki a me na kini lehulehu, aka o ka make he hopena like ia no na mea ola a pau.

            Ma ke ahiahi o nehinei, i ukali aku ai ka ohana a me na hoalona i kona kino make mai kona wahi noho mai.  O ka makou pule, na ka Makua Mana e hoomama mai i ka ohana i hookaumahaia.

 

E MAKAALA.

 

            O ka holopono ana o na hana aihue hoopahu a ke kolohe i ka po Poaono nei, ua lilo ia i mea haohao nui ia e kekahi poe o ke kulanakauhale nei, a ili aku la ka hoomanao ana i na hana aihue a ka poe hana karaima o na wa i hala ae nei.  Ua hoike mai na helehelena o kahi i hanaia ai ka aihue aole he hookahi mea nana i hana ka hana, aka he auna okoa maluna o ekolu a oi aku, a ua ike pu ia no hoi ko lakou koa a me ka maka'u ole ma ka lawe ana i ka mea hoopahu i kokua nui nana e hooko i ko lakou manao eleele iloko o keia wahi kulanakauhale uuku.  O kahi laki loa nae, ua nui ka hana a me ka luhi ma ka aoao o na aihue, a he mau wahi dala uuku wale no ka i lilo aku.  Ua haalele iho ka poe kolohe i kahi o ka hewa i hanaia ai me ka waiho ole i@o mahope i meheu no lakou e loaa aku ai, nolaila ua kaa ke koikoi o ka mawehe ana i keia hipuu pohihihi ma ka aoao o ka Oihana Makai o Honolulu nei, oiai oia kekahi o na Oihana ano nui a lala pili loa hoi i ke ola o ka lehulehu, a ala hoi iloko o ke lakou kiai makaala ana ka palekana o kela a me keia, a pela hoi me ko lakou mau waiwai, oia ka makou e ui aku nei e makaaia, i mau ai ka palekana o Hawaii.

 

HE AIHUE AIWAIWA.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poahiku nei, ike ia iho la ua komo ae ke kolohe ma kahi o Thomas Hollinger ka mea kui hao ma ke alanui Moiwahine, a hiu aku la a wela i kekahi mau okeni, no lakou ka waiwai io he $15 -- ua lawe ia keia mau dala mailoko aku o ka pahuhao, a mamuli paha o ke akamai a i ole o ke ano maa@aalea paha, ua holopono kana apana hana pohihihi me ka ike ole ai.  O ke aianui i ha@ia ai a he@o ka pahu hao, he alanui ano hou, oia hoi me ka mea hoopahu i wawahi ia ai a he@ ke pani o ka pahu hao, he mau hoolala hoi i ike ole ia i ke au a Bila Wawae Olohelohe e holapu ana i ke kulanakauhale nei.

 

            E awihi iki ae i ka makou mau mea hou o na Aina E e puka aku nei ma ka kakou pepa o keia la. 

 

KA PAUAHI O PUNAHOU.

 

            He pauahi ko Punahou i ka Lapule nei, mai ka hale mai o kekahi Pukiki ma ka inoa o De Cambra, aka nae ua pio koke no i na lima kokua mamua ae o ka hoea ana aku o na kaawai.  O ke kumu o ke ahi, he nui ka ha'oha'o ia, no ka mea ma kahi i hoomaka ai ke ahi e a, aole he kapuahi malaila, aka nae i ka huli pono ia ana, aia hoi ua loaa aku la malalo o ua hale ka kekahi hale lua, a maloko olaila he mau lako puhi rama.  O ka wahine a ka mea @ona ua hale la, oiai oia e hakoko naaupo ana me ke ahi, mamua ae o ka ho@a ana aku o na kokua, ua pau kekahi mau wahi o kona kino i ka a ia e ke ahi, a mahope o kona lawe ia ana, i ka halemai, ua make iho la oia ma ka hora 6 a oi oia ahiahi no.

 

NUHOU O NA AINA E.

 

            Ua kauoha ae ka Moi o Italia e hopu a e hookolokoloia ka mea nana i lawe powa i ke ola o kekahi sela Amerika ma Genoa, nona ka inoa o Reilly.

            Ma ka la 9 o keia mahina ua lilo pio mai ke kulanakanhale o Caracas, ke capitala o Venezuela, ia Generala Crespo, ka aoao hookahuli aupuni, a ua lawe ae oia i ka mana hooponopono aupuni ma kona lima.

            He 15,000 ka nui o na paahana kapili moku ma ka muliwai Clyde, ma Secotia, e noho hana ole nei, mamuli o ka emi mai o ka hana, a o ka poe e hana ana, ua hoohapa ia mai ka manawa hana.

            Ua i@e ia eia ke hookokoke mai la he mau ulia poino i ka oihana hana lole pulupulu ma Enelani.

            Ma kekahi mau hakaka mawaena o kekahi mau moho kuikui lima, ua make aku la kekahi o na hoa paio, he hookahi hora mahope iho o ka paio ana, ma Sioux, ma ka la 3 iho nei.  Ma ka la 9 mai make iho la e like no me ia, kekahi mea ma Memphis, Tenn.  He hana keia i kue i ke kanawai o ke kanaka a me ke Akua.

            Ua makaala loa ia ke komo malu ana mai o na Pake ma Amerika i keia wa.

            Ua make ka Haku Tennyson ma ka la 5 ih@ nei, i ke 83 o kona makahiki, a na waiho ia kona kino wailua ma Westminister Abbey, kahi e hoomoe ia ai o na 'lii aimoku a me ka poe i kaulana no kekahi hana.  He haku mele kaulana o Tennyson, a oia ka i hookohu ia e Victoria ma ia ano no Enelani.

            Ke ulu mau nei ka mana o ka hoomana Pope ma Amerika.  Ke @hi hele nei keia mana ma na ao ana i ka poe opio, a o ka hope aku o keia mau hana he hehi a hoopilikia wale i na haipule oiaio no ka wa pokole, a kona wa e puhi ia ai iloko o ka lua ahi.

            Ua kuai ia mai ke kuleana e pakaukau ai i na hua pineki ma ka Hoikeike Nui ma Kikako, ne $140,000 a me 70 pa haneri keneta o na puka.  He nui keia, a ina e lohe mua o Uilama Waita, aole @ nele kona lawe mai i bila kanawai e pili ana i ke kalepa ia o ka pineki ma na la kulaia ma Hawaii nei.

            Ua lohe ia mai ma ke telegarapa ua hu ae ka muliwai Melemele ma Kina, a ua halana ia he umikumamalua mau kulanakauhale e kokoke ana.

            Ua hooholo iho ke aupuni Geremania e hookoia ke kanawai e hoohaiki ana i na hana kalepa ma ka Lakapule.  Ke hoopaahao ia nei hoi kekahi poe ma Amerika no ka malama i ka la ehiku, a hana ma na la e ae, e like me ke kauoha.

            Ua kauoha aku ka Pope i na Bihopa Katoiika, e hooikaika iakou e hookoe ia na keiki a na katolika mai ka mana o ke kanawai e hoolilo ana i ke dala no na kula, aka e hookawale ia no ka lakou puu dala mai ke aupuni mai.  Ke pii ae la.

            Ua malama ia ka la 20 o Sepatemaba i hala ma Italia, i la hauoli e na hui liberala ma na wahi a pau o Italia, oiai o ka la ia i hopu ia ai ka mana aupuni o ka Pope.

            No ka nui loa o ka poe i make e waiho mokaki ala ma ke kahua kaua o Puerto Cabello, Venezuela, ua hiki ole ke kanu maoli ia, no ia kumu, ua puku ia ae lakou ma kela a me @ wahi a puhi ia ai ke ahi.

            Ua koi aku ke Kuhina Amerika ma Venezuela, @ ke aupuni Venezuela, e hoihoi hou ia mai he eono poe i holo aku maluna o kekahi moku Amerika, a e hoomaikai ia ka hae Amerika me na kipu ana.

            Ke hoomakaukau nei ko Rusia poe kalepa aila petroleuma (aila honua) e paonioni no ka pono kalepa ana oia mea ma Inia.  E lawe ia ana ka aila maluna @ na moku hao i mahelehele ia me na rumi hao no ka aila, mai ke kai Eleele aku a ma ke ala e@ Sueza no Inia.

            Ua haalele iho he 60 poe Ilikini o Labaredoa, me ka lakou mau ilio he mau haneri a me na kaa holo hau, a me na dia, no Besetona, a mailaila aku no ka Hoikeike Columebia ma Kikako, kani a lakou i manao ai e kukulu i kahua hale no lakou iho, e hoike ana i ke ano o ko lakou noho ana.  Pela aku ana paha hoi o Hawaii, me kana mau hana kahiko.

 

KAU AHAOLELO O 1892.

 

LA HANA 112.

Poaha, Oct. 20

 

            Halawai ka Hale e like me ka mau, i ka manawa i akoakoa mai ai ka hapa nui o na hoa.

            Mahope o ka pule a ke kahui apule, heluhelu ke kakanolelo i ka moolelo o ka la hana i haia, @ ma ke nui, aponoia.

            Hora 10 a oi, ma ke noi, hoopanee ka Hale a hiki i ka Poakahi Okatol@ 24, no ka l@aa ole o ka Aha Kuhina.

           

NU HOU KULOKO.

 

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

            He mau la hakukoi keia o kakou i ka nana aku, ke hele la a hookahi ka aumeume pu ana a ka la me ka pouli.  Aole no nae keia he mea hou, no ka mea he mau maiama ino no keia.

 

            Oiai kekahi poe e eli ana i lua pou ma Alanui Papu i kela mau la aku nei, ua loaa iho la he nui loa o na poo kanaka, mamua ponoi iho o ka hale pule Katolika Roma.  Ua kahiko ko lakou ano.

 

            Mea ia mai hoi, ma ka Hotele Hawaii ke puhi ohe a ka Bana Hawaii i ka po nei, a aole he nui loa ka poe i hiki kino ae, mamuli o ke ano poluluhi a hoopupuku o na kuemaka o ka pae opua.

 

            E like me ka makou i hooaiai mua aku ai i ko makou mau kini makamaka heluhelu ma kekahi o ko makou mau helu i hala e pili ana i ka hoomaha o ka Mikahala no elua pule, i keia ahiahi, o ka mahimahi Iwalani ke alo aku ana i na awa o Kauai ma kona wahi, no ka manawa o elua kalepa ka loihi.

 

            He ahaaina barala nui ke malamaia ana i ka la apopo ma Waikiki, no ka hoomanao ana i ka piha ana o ka makahiki hookahi o kekahi o na moopuna a ko makou makamaka Mr. F. S. Keiki o ua kaha la.  A ua hai ia mai, he mau lealea Hawaii kekahi e malamala pu ia ana, i inai no na laulau puaa kuhinia.

 

            Ma keia kulanakauhale ma ka la 23 ihe nei, ua haalele mai la i keia ola ana o John. H. Baraunu, i ke kanahiku a oi o kona mau makahiki ma keia ao.  Ma ke ahiahi onehinei i malamaia ai ka huakai manewanewa hope loa maluna o kona kino make, mai kona wahi noho hope loa mai.  Aloha wale ia kamaaina kahiko o kakou!

 

            Oiai kekahi Puakea o luna o ka mokuahi Alameda e hookikakaha ana maluna o ke kaa hehihehi wawae mawaho iho o ka Hale Mele Hou i ke aaiahi Poaono nei, ua hooholoaia ia aku la oia iluna o ka ilihonua, mamuli o ka hookui ana me kekahi lio holo pupule a pakele mai pau na au i ka haihai.  O ka inoa o keia mea poino, o Mr. Durham, a ina paha he moe waa ko ka po, ina la ua lilo ke ola.

 

            E uniki hou ana maloko o ka Hale Mele Hou i ka po Poaha ae nei kela.  H@ikeika Nui o kekahi mau mea kahiko i ke au ia Kamehameha Ka Nui, i ike ia ma ka inoa "Ka Hooipo ana o Kaala."  O kahi oi loa aku no nae o ka lealea ia, oia no @ alo piko, kahi hoi a ko makou falena Kaaialii i @ ai he kauna honi kiani hookahi a oi maluna o na papalina o ua ihu anu la, kekela hoi ma ka ui a me ka nohea ia mau la.