Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 568, 19 October 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

HOOLAHA I KA POE E PAA ANA INA LAIKINI I HOOPUKAIA E KE KEENA KALAIAINA.

 

            Ke kahea ia aku nei ka lunaikehala o na mea a pau e paa ana i na Laikini i hoopukaia mai ke Keena Kalaiaina mai e hoomaopopo i ka Pauku o ka Mokuna XXVIII o na kanawai o 1890, nona ka heluhelu ana e like me keia malalo iho:

            "Pauku 2. Ina kekahi mea a mau mea paha e paa ana i kekahi Laikini mai ke Keena Kalaiaina e hoopau i kana hana, hoololi aku a waiho aku paha i ka hana i haawiia ai ua laikini la iloko o ka manawa i hoopukaia ai, na lakou no iloko o kanakolu la, mahope iho oia hoopau ana, hoolilo ana, hoolilo ana a waiho ana aku paha, e hoike mai no ia mea i ke Kuhina Kalaiaina ma ka palapala a hoihoi ae i ua laikini la i ke Keena Kalaiaina, i mea e hoopauia ai malalo o ka hoopai o $100, ke hoopiiia imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha."

            O na koi ana ma keia Pauku e hoike ia aku ana ma keia mua aku me ka pololei @owaewa ole.

                        CHAS. T. KULICK.

                        Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Oct. 17, 1892.

            3ts dly.

 

-----

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

 

Lunahooponopono a me Puuku.

 

-----

 

POAKOLU, OKATOBA 19, 1892.

 

-----

 

UA PAU.

 

            He mahina i hala ae nei, ua lawe ia mai kekahi olelo hooholo hilinai ole i ka Aha Kuhina i pau iho la. Ia wa ua kakoo ia mai lakou e 21 o na hoa o ka Hale Ahaolelo, a he 24 ma ka aoao kue. No keia kumu, ua paa ka Aha Kuhina, aka, ua maopopo no nae, ina aole e hoonee ia ka Hamuku a hoomaemae hou ia ka Oihana Makai, aole e mau ana na koo o ka Aha Kuhina me lakou. Ua hoike ae ke koho ana a ka Hale i keia hookoia ana o ka hilinai ole o na hoa, ia ma o lakou o ka hapanui o ka lahui i keia Aha Kuhina, ma ke koho ana i ka po Poakahi nei, ma ke 31 hilinai ole, a 15 poe hilinai. Ma keia e ikeia ai, he alua hoopau ia ana o elua hoa o keia Aha Kuhina, a i ko makou manao, ina he noonoo kanaka ko ia mau hoa, aole laua e hoao e komo iloko o kekahi Aha Kuhina hou i keia kau o ka Ahaolelo. No kekahi mau hoa iho, aole no paha laua e aa e hoao e komo hou mai.

 

            O ka loli mau ana o ka Aha Kuhina, he mea oiaio, aole ia he mea na kakou e mahalo ai, aka, he mea hiki ole nae ke alo ia, ina ua ike ia @ole he kupono o ka poe i hookohuia mai i mau Kuhina, a aole hoi la kou i wae ia mailoko ae o ka aoao e kue ana i ka poe i hoopau ia, e like me ka makemake o ke Kumukanawai. He poino io no ka hoololi mau, aka, he oi loa aku nae ka poino ke kapae ia ka makemake o ke Kumukanawai. Ma ke koho ana ma ka Poakahi nei, e ike ia ai, he mea maikai ole ke alai ia o ka makemake o ke Kumukanawai, ka makemake o ka lehulehu, ma ka wae ia ana o ka poe aole i hilinai ia e ka hapanui o ka lehulehu, ma o ka poe i koho ia a i komo mai i ka Ahaolelo mamuli o ka leo o ka lehulehu.

 

            Ma ka olelo hooholo hilinai ole i ka Aha Kuhina, ua moakaka na kumu i kue ia ai na kuhina. Aka, aole wale no o keia ke kumu o ke kue ia o ka Aha Kuhina. Aole no hoi no ke kue pilikino ia lakou, ua kue ia lakou, malalo o na kumu i hoike ia a o ke kumu oi loa aku, i ka noonoo o ka poe e ake ana e hooko ia na hookele ia ana o na hana o ke aupuni maluna o ke Kumukanawai, maluna o na alakai holomua e hoohana ia nei ma Enelani, a ma na Aupuni a pau o ke ao nei, oia hoi, ma ka makemake "o ka lahui, mai ka lahui, a no ka lahui." O ka ae ia o keia kumu kahua paa o ka hookele aupuni ana, ma o ka hoike ia ana e ka hapanui o ka poe i kohoia e ka lahui ma ko lakou akoakoa ana ma ka Hale Kau Kanawai o ke Aupuni oia ka mea e paa ai ke kulana o ko kakou noho aupuni ana me ka loli mau ole, a me ka hoomau ia o ko kakou kuokoa he lahui Hawaii.

 

-----

 

He Koho Maopopo Ole.

 

            Ma ke koho hilinai ole ua koho ae ka Hon. J. Nawahi, me he la, o kona manao aloha aia me ka Aha Kuhina, a o ka manao i puka mua, aia ma ka aoao i hoopau i ka Aha Kuhina, malalo o ia kumu, ua koho hapa, kona hilinai ole i ka Aha Kuhina. Pela ka makou hoomaopopo aku, heaha la keia manao mahae?

 

-----

 

UA POLOLEI MUA NO.

 

            Ma ke koho ana ma ka hilinai ole i ka Aha Kuhina, ua ae mai na hoa i hoi hou mai ma ka aoao o Bush laua o Wilikoki o ka Aoao Hawaii, ua pololei ko laua kulana mai mua mai ma na koho ana a pau, a e na kue makaewaewa a naau kekeue a na enemi o ka lahui Hawaii @ hana ai ma ka halawai Liberala i hala, ua lilo he mea ole, a ua akaka he hana hupo ka hoopau iao keia mau alakai, nana i hoale ka puuwai o ka lahui, malalo o na ake e komo ma kahi o na alakai i hiki ke alakai me ka hopo ole, a me ka hololua ole, imua a i hope, e like me ka noonoo pilikino iho.

 

            Ua lohe no hoi makou ua kii hou mai kekahi o na alakai makapo, e haunaku hele nei, e ake ana e loaa ka mea e aihamu ai. - e hoi aku o Wilikoki e noho Hope Peresidena me kekahi Peresidena maka@o, (nona ka aoao lolelua, i kapa ia ai he kii pohaku o ka wa kahiko) - no ka Hui Kalaiaina, a ua hoole ia aku. Ke imi ae la ka pono i kahi'i ke kanaka i hoino ia e Kanui, e Kanealii, a e Kahoonei, Nawahi, a pela aku. Aka, aole e luli wale ke kanaka i hoike i kona aloha aina ma ka molia ana i kona ola no ka pono o kona lahui.

 

-----

 

He Hana Kinai Kuokoa.

 

            Ma ka hoao ia ana e lawe i ke ola o ka Hon. R. W. Wilikoki, me ka powa, a me ka makaukau ole o ke, kanaka e hoopakele iaia iho, oia kekahi o na hana a ka poe anake, a o na hana kanawai ole o keia ano e hookuukuu ia ana e ka mea iaia ka hoomalu ana o ko kakou noho ana, he mea no ia e kono ai i na kumu hoohaunaele iloko o ka aina nei, a e ike ia mai ai e na aupuni nui ua hiki ole ia kakou ke malama i ka noho ana aupuni, - alaila lawe ia aku ke kuokoa o ke Aupuni Hawaii.

 

            Nui ka makou ao ana, kalai ana, a ua olelo no hoi makou ina aole e malama ia ka PONO iloko o ka aina nei, alaila, aole e loihi ka manawa e kau mai ana no ke ana olelo i hoike ia aku i ke aupuni ahuai o Babulona, malalo o ka noho ana o Belehasara ua kaupaoona ia oe (e Hawaii) a ua ikea kou manawa, a ia po no ua lilo iho la ka aina i ka poe owaho mai, a make iho la ka Moi.

 

            Pela mau ka hoike ana a ka olelo nani a ke Akua ia kakou, e malama i kona makemake, oia ka hana pono, a wahi ana, e lilo no ia oe ka hooilina o Iakoba, oia ke ola mau loa ma keia hope aku, a nau no hoi e noho na wahi kiekie o ke ao, wahi a IEHOVA. O ka hana o kelakela o Hawaii, mau keia lahui a me kona kuokoa. Aka, o keia mau hana e hoohoihoi ia nei, he powa, he aihue he moekolohe, he puhi opiuma, he piliwaiwai, e na mana aupuni, ke i ae nei makou, e ko ana ka olelo a ke kaula a Kaopulupulu, he malihini ka mea nona ka aina.

 

-----

 

He hoao e Ki-pu ia Wilikoki.

 

            Ua hoao mai kekahi hoa o ka Hui Mekanika, o Mr. Gibbs, e ki ia Hon. R. W. Wilikoi. He haole pena keia, a ua hoomakaukau iaia iho me kakhi pu panapana, a ua inu a kahi'ohi'o i loaa ke koa e hana ai i kana hana powa, a i loaa pu no hoi ke kumupale ina paha e ko kona makemake a me ke kona mau hoa hui.

 

            He nui keia poe, a ua hele lako lakou inehinei me na pu panapana, me na kuko ino e lawe malu i ke ola o ka poe e kiai paa ana ma ka holomua o ka aina. O keia mau hana kanawai ole e like me ka powa oia i ke kanaka a na hui maka, a hui e ae oia ano, eia iloko nei o ka aina, a ua hiki ke manao ia aia no lakou maialo o na kakou malu ana a ka mana hooko. Ua hiki loa ke hoomaopopo ia keia, oiai na keia hui i koho iho na moho ahi o Oahu nei, ka poe i kakoo i keia mau hana ma ke kakoo ana i ka Hamuku, ka mea e aloalo nei i ka hooko ia oo ke kanawai, a e kauoha ana i na ao ano e i na makai, e like me ka olelo a na makai, i hoike ia ae e ke Alii Hoapili i ka Poakahi nei, ma kana olelo hilinai ole i ka Aha Kuhina. O keia iho la na hana kanawai ole e ulu mai ana mamuli o ka ae ia o ka poe okipuu a me ka poe haahaa o na aina e mai e hehi i na kanawai, e like me ka hapanui o ka poe iloko o ka hui Mekanika, ka poe kakoo i na hana lapuwale a pau a e laikini ia iloko o ka aina nei. O ka hapanui o keia poe he poe Katolika no Irelana mai, ka poe makaukau ma ka olelo he aloha i ko lakou aina, aka he poe holo wale nae a he mau tausani mile ka mamao mai ko lakou home mai, alaila hookeke aku ia Enelani. O keia ano lahui, i haalele i ko lakou aina no na hana powa malu e like me keia, i hoao ia e hooko maluna o ka Hon. R. W. Wilikoki, oia ino la ka poe i hui me na alakai o ka hui Kalaiaina, oia hoi o John Akina Kahoonei, J. Kanui, ka poe i wae ai ia Numana, Peterson. Wiliama a me Hapakini, ka poe wahi a ka hoike a ka Malamalama, eia ke kakoo nei i na hana haumia a pau, a e alakai hewa nei i ka Hamuku, a mai a ia aku, e alakai hewa ai hoi, me ke kuhihewa i ka keia poe kolohe, he mea pono, i ke poo o ka lahui.

 

            O keia poe hai hoohui aku nei, me ka Liberala Hawaii, e alakai hewa ia nei, e na wahi kauna o ka aoao Kalaiaina, a o keia mau hui hoi, e ua Hui [Powa] la o ka poai Mekanika iloko o ka Hui Kalaiaina.

 

-----

 

KAU AHAOLELO O 1892.

 

LA HANA 107.

Hoomau ia.

Hapaiia ka noonoo ana i ka Bila Helu 126A.

He Kanawai e Pili ana i ka Wehe ana. Hana Hou ana a me ke Pani ana i na Alanui.

 

            Noi o Kakina e noonoo pakahiia na Pauku; aponoia. Pauku 1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24, hooholoia, a o ka Pauku 25, haawiia i ke komite o na aina aupuni, a ua hooholoia hoi ka Pauku 26,27,28.

 

            Pauku 29, noi o Kapahu e haawi i kela komite mua iaia ka Pauku 25, ma ka ninau ia ana; aponoia.

 

            Pauku, 30,31,32,33,34,35,36,37,38,39,40,41,42, hooholoia. Pauku 34, pakui mai o Kamika he hoololi, e hookomo iho i kekahi kumukuai kupono, a ina e lawe ole ka poe e pili ana malaila, alaila e kuai aku ma ke kudala akea, hooholoia ka Pauku me ka hoololi.

 

            Noi o Kanealii e hoopanee ka hale, ma ka ninauia ana; ua hooleia.

 

            Pauku 44,45,46,47,48, hooholoia.

            Hoopanee ka Hale.

LA HANA 108.

Poakahi, Oct. 17.

            Halawai ka Hale e like me ka maa mau.

            Ua kapae ia na @ula a heluhelu mai la ka Hon. J. H. Waipuilani i kekahi olelo hooholo hilinai ole i na Kuhina. Ma ke ano nui penei:

 

            1          Aole ka Aha Kuhina i hoike mai i ke kumuhana kalai waiwai e makala ai i na pilikia o ka aina mai kona noho ana ne@ dala i keia wa.

 

            2          Ua kupono no ka pomaikai holomua kalena o ka aina e hana ia kekahi kuikahi me Amerika i hiki ai ke komo wale na mea mahi a pau o keia aina iloko oia aupuni.

 

            3          Aole keia Aha Kuhina i hoike ae i kona manao e kokua ia kuikahi, aka e hana ana i na hana kue mau i ko Amerika mau luna aupuni e noho nei me kakou, a ma ia e hana ana i na mea e loaa ole ai ka launa oluolu me ko kakou hoa launa maikai, a ma ia kumu e loaa ole ai ka ae ia mai o kekahi kuikahi.

 

            Aole no hoi i hoao iki na Kuhina e hoomaemae ae i ka oihana mna kai a e hoopau i na mea ino e oleloia nei no ia oihana, a aole i hoike mai ua hiki ia lakou ke hookele i ke aupuni e pakele ai mai kona mau pilikia e ku nei.

 

            Nolaila e hooholoia, ke hoike nei ka Ahaolelo ma keia i kona hilinai ole i keia Aha Kuhina.

 

            Ua ku paio na aoao elua ka poe kakoo a me ka Aha Kuhina a me ka poe ma ka aoao hoopau, a ma ka hora 10:15, ua hoopuka mai ka Peresidena i ka manao koho o ka Ahaolelo, he 31 e hoopau a he 15 e paa ka Aha Kuhina. Eia iho ke koho ana:

 

            Kakoo i na Kuhina Hopkins, Pua, Peterson, Williams, Maile, Hind. Cornwell, Drier, S. Pua, Koahou Kaunamano, Kapahu, White, Kanealii, a me Edmonds. - 15.

 

            Hilinai Ole - Ena, Cummins, Kauhane, J. M. Horner, Hoapili, Marsden, Young, Baldwin, W. Y. Horner, Walbridge, Anderson, Thurston, G. N. wilicox, Kanoa, Wilder, Bipikane, Ashford, Aki, Kauhi, R. W. Wilcox, Bush, A. Horner, Kamauoha, Waipuilani, Nahinu, Kaluna, Iosepa, Akina, Smith, A. S. Wilcox - 30. Koho Kanalua - J. Nawahi. - 31.

 

            Ua hoopanee ka Hale, hora 10: 18 P. M.

 

-----

 

NU HOU KULOKO.

 

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

            Ua haule iho la o Mr. T. V. King mailuna iho o kona lio, i ka lapule iho nei, a haki kekahi mau iwi o kona lima.

 

            He Kipu, a me ka olelo hilinai ole i ka Aha Kuhina, na hana hoolele hauli o ka Poakahi nei. Nui ke pihoihoi o keia mau la.

 

            I keia la e hoolohe ia ai ka hihia o kela mau pake e manao ia nei, o laua ka ona o kela mau tausani tini opiuma i loaa iho nei i ka Hamuku.

 

            Ua hopu ia kekahi kanaka o Nuhi ka inoa, no kona apuka ana i ka waiwai o kekahi Pukiki oia hoi he $1,25. ma kala 11 okeia mahina.

 

            Ke upu ia aku nei e ku mai ana ma ka mokuahi o keia la, mai na Panalaau mai o ka Hema, ke Kapena o ka mokukaua hou i ku mai nei, oia hoi ka Alliance.

 

            Aole i kani ka Bana ma ka Ema Kuea i ka po Poakahi nei, e like me ka mea i maa mau no ke ano hoohalelei ana iho a kamalii hookolohe o luna, a no ka haule ana kahi o ka Aha Kuhina.

 

            Ua hoopiha ae kekahi wahi haole ona lama, i na pipa Alanui o Alanui Kalepa, me na olelo ino pelapela loa, a o ka hopena oia mau olelo, ua hooluolu ia oia maloko o na rumi o ke kakela o ka Hamuku. Ka hana mau no ia a keia haole.

 

            Ua malama ae o Hon. a me Mrs. Aberehama Fernandez he paina la hanau ma ka po iapule nei, no ka hoomanao ana i ka piha ana he 14 makahiki o ka laua kaikamahine hiapo. E hooloihi ia aku na la o ka opio, ka manao ia o ka Leo.

 

            O ke ake ana o ka Aha Kuhina e nonoi aku, e hoihoi mai ka Luna @ Auhau. C. A. Brown i kona hookohu, ua like ia me ke peku hope loa ana a kekahi Miula e aneane ana e make. Ua ano like no hoi me ke Kopiana, aia kana eha ma ka huelo.

 

            Oiai kekahi poe pake e pa@ ana, ma o ka wawahi ana i keia poe kauhele kahiko e ku nei ma ke kihi o Alanui Moi me Alakea, ua hiolo iho la ka haie a paa loa kekahi pake malalo, ai kona loaa ana aku i na lani kokua ua ano paupauaho oia. Ua lawe loa ia oia no ka Haukipila. Ua manao ia ua poino oia maloko o kona kino.