Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 563, 12 ʻOkakopa 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

JNO. E. BUSH.

Lunahoonononoue a me Puuku.

 

POAKOLU, OKATOBA 12, 1892

 

            UA HOOHOLO ka Hale Ahaolelo i ka Poakahi nei i ka Bila Umiku-mamalima Pa-keneta a ke Lii Wi-liama, no ka pomaikai o ka poe mekanika o keia kulanakauhale, a he mea kanalua oie e lilo ena ia i kinawai. Ua hooholoia ka bila ma kona helulu hope ia ana, me kekahi wahi hoololi uuku mai ke Kuhina Waiwai mai. He bila keia e pili ana i ka auhau o na lakohao e hoo-komo ia ma ana ma na aina e mai, a he mea kanalua ole ma ka hoihoi hope ia ana mai o ka mea ana kau-paona, e holopono ana na hana o ke aupuni, mamuli o ka hooholoia ana o keia bila, oiai keia manawa hune a i@ne o ka Waihona o ka Lehulehu.

 

PUUA KA AHA KUHINA

 

            No ka hiki ole i ka Loio Kuhina, ke alo ae i kana a me kona mau hoa i olelo ai ina he hewa ko ka Ilamuku e hoopau ana lakou, na Kuhina ia ua Ilamuku la. No ka hooko ana i kana i olelo ai, ua noi mai ka Loio Kuhina e kuu i@ aku oia e ka Hale Ahaolelo, i ke ahiahi, auina la Poalima a me Paono, a e hoike mai no oia mahope o kona nana ana i na hoike a na Komite, oia hoi ke Homite Opiuma Helu 1, and me Helu 2, a me ka ke Komite Waiwai. I ka Poakahi nei, ua hoike mai la ka Loio Kuhina ua hiki ole iaia ke lawelawe ponoi i ka mea e pili ana i ka Ilamuku, a he kupono e waiho ia i kekahi Komite Wae, {i wae nui ia e lakou] a e he-le aku no oia imua oia Komite e kokua ai [e uhiuhi] e imi na mea e pili ana i ka hewa o ka Oihana Makai. Ua maopopo loa ma na hoike ua hewa ka Ilamuku. Ua a hewa ke Komite Waiwai, ua ahe-wa na Komite Opioma, a o ka oi loa aku, ina aole e paa i ke umi malu ia e ka Luna Hoomalu., ka hoike a ke Komite i hookohoia e nana i na mea a pili ana i ka Oiha-na Makai. No keia kumu a uo ka hiki ole i ka Aha Kuhina, ma o ka Loio Kuhina, ke uhiuhi i ka kewa i ike maopopo ia a i hoike ia mai ma na hoike a ua Komite a pau, ua hoao @ hoi ha Aha Kuhina e kapulu i ka hana i pili ia @-kou. He hoike wale ae no ka la Hale Anaoleio, a na ka Mana Hoo-ko aku ka hooko ana, a oia hoi ka hana a ka Loio Kuhina. Ke holo nihi mai la nae i ka Hale a ua ho-ole no hana i koe, ke ole i puua pu ka mea nana ka Olelo Hooholo ahewa i ka Hamuku, a me koua Papa Hon@b@la, o ka hapai ia o ka noonoo ana i kekahi o keia mau olelo hooholo, a i ole i olelo hooholo hou, a e noonoo pu ia me na hoike a na Komite, a mamua o ia manawa ua kupono i ke komite i kohoia e nana i na mea e pili ana i ka oihana makai e hoike mai, aole o ka hunahu-na aku me he mea la he hopohopo i ka hoike mai, a he hookahi mana-wa e noonoo piha ia ai i a mea a pau e pili ana i ka Hamuku a me kana malama a hookele ana i ka oihana, a ilaila e ike ia ai owai la o na hoa o ka aoao Liberala kai ai i ka maunu ekaeka a i hoi hope a kokua e huna i ka ekaeka o na oi-hana a lakou e kakoo aku nei nalo.

 

HOIKE

A KE

KOMITE WAIWAI

 

HALE AHAOLELO O 1892.

 

I ka mea Hanohano J. S. Walker,

Peresidena o ka Ahaolelo

Me ke Mahalo:

            O ke Komite Waiwai i haawiia mai ai ka Hoike a ke Kuhina Waiwai, ke waiho aku nei i ka hoike, oia hoi, ua nana makou i na Buke a me na Moo Helu Waiwai o na Keena Oihana a me na Buro o ke Aupuni, me ke kokua pu ia e ke Kak@ol@lo huli buke, Mr. J. A Lowe.

            No ka nui launa ole mai o na Buke a me na Moo Helu Waiwai oloko o na Keena Oihana o ke Aupuni he mea hiki ole ke hooia pau pono ia ua mau kuke @lo la iloko o ka-hi manawa i haawiia ai i ke Komi-te no ka hana ana i keia hana. I mea e hiki ai ke hooia pau pono a ai kela a me keia buke o kela a me keia Keena, he @an@ ia no kekahi mau malama okoa e hana ai.

            Aka nae, ua huli a ua no@ pono no makou, e like no me ka mea i manaoia e loaa ana mai ke Komite Waiwai aku, me ka makaala a me ka noii anan no kei i mea e hiki ai ke waiho aku imu o kou Aha Ha-nohano i na hoike a pau e pili ana i na Buke Helu o na Keena Oihana.

            Ua apo mai na Poo a me ne Ka-kauolelo o kela a me keia Keena ia makou me ka oluolu, a ua hoike mai no hoi lakou me ka elua ma na ano a pau, ma ke kokua ana ia makou a hooholo pono uka makou huli ana.

 

KEENA O KA LUNA HOOIA

 

            Ua kipa makou ma keia Keena a ua ike makou ua hooia ia ka "Buke Dala" a me ka "Buke Hoike" o na hoike heiu a pau, a na malama pono ia ka Papa Hoonohonoho o na palapala hookaa a pau.

            Ua hoole ka Luna Hooia i ka hooia ana i na kikoo no elua makahi-ki hala pe@ei:

            1. Bila a ka Hui Pahuhao Wilshire no ka Waihona Waiwai, ma-muli o ke kumu aole ke Kuhina Kalaiaina i hoolaha no na kohoko-ho ana no ke kukulu ana ia mea, e like me ke Kanawai. O ka bila no keia mea he $3,594.

            2. O kekahi mau bila e pili ana i ka "Moku Kolo Mo@u" nona ka huina o $1,972.75. Ua hoea mai keia mau bila iloko o na makahiki elu a i hala ae nei, a ua hoole ka Luna Hooia i keia mau bila, malalo o ke kumu ua pau ka haawina.

            3. No ia kumu no hoi i hoole a oia i ka hooia ana i kekahi mau bila o ka Oihana Kinaiahi o Honolulu, $1,933.00

            4. Na Bila "No ke Ola o na Paa-hao," i hiki aku ka huina i ka $7,146.24.

 

KAU AHAOLELO O 1892

[Hoomauia.]

Auina La.

 

            Akoakoa hou na hoa i ka mana-wa kupono.

            Hoomauia ka noonoo ana i na pauku i koe o ka bila.

            Ma ke noi haawiia ka bila no ke kakau poepoe ana, a heluhelu ekolu ia mahope o ka @a@ ana o na hoo-loli kumukanawai e pili ana ia mea ma ke l@ho ana he 22 kue ia 20.

            Numana he noi e hookuu ia oia ma ia ahiahi, no kekahi apana ha-na ano nui, aponoia.

            Marsden, e lilo ka noonoo ana i na hoololi o ka Pauku 83 me 35 o ke Kumukanawai, i hana no keia Poaha ae, aponoia.

            Me ke no hapai ia ka noonoo ana.

 

Na Hana o ka L@

            Oia hoi ka heluhelu ekolu ana i kei mau bila malalo iho:

            Bila 142, holo.

            Bila 93, hoopaapaa na hoa a hiki wale i ka @ anawa a Makapolena i noi mai ai e hoopanee ka Hale, aponoia ke ni, nolaila kh@a 4:05, hoop@e ka hale.

 

LA HANA 104.

Poaono, Oct. S.

 

            Akoakoa hou na hoa e like me ka mau.

            Ma ke kapae ia ana o na rula he-luhelu mai o Marsden he hoopii e noi ana i kanawai no na hu@ ai o loko ne o ke aupuni, a i makeke no ia @no hana

iloko nei o ka aina.

            Wiata, e hoopanoeia keia hoopii hoopilikia i ke a@ni.

            Kam@noha, e waihoia keia bila ma ka papa.

            Iana, kokua oia i keia bila.

            Kamauhoa, e noho ana ke komi-te Hana Elele Kumukanawai i ka Poakahi.

 

Olelo Hooholo

 

            Ke hoike aku nei keia Hala ma o kona Komite Malama Ola e hui aku me ka Peresidena o ka Papa Ola e hoike mai i keia Hale i pane no keia mau ninau malal@ iho:

            1. O na iaau la@au a pau i haa-wi ia i na kanaka ilihune iwaena o na paahana, ua hiki anei i na ka-naka ke uku aku i keia poe no na laau lapaau a me kon lakou hana ana?

            2. O na dala i loaa mai i na ka-uka aupuni no na iaau lappau a lakou i haawi ai no lakou ponoi anie ia mau dala, a i ole no ke au-puni @aha?

            3. Aole nei i hookaawale ke au-puni i puu dala no ke kuai ana i na laau lapaau, a haawi i na kauka aupuni no ka lapaau wale ana me ka uku ole?

            G. M. Kamauhoa

            L.M. --- N. Kohala

Hale Ahaolelo, Oct. 8, 1892.

 

            Hawaiia keia olelo hooholo i kie, Komite Ola.

            Wiliama, noi e kapae ia na rula heluhelu mai oia i ka hoike a ke Komite wae no ka Oihana Wai o Honolulu nei, aole pono e hooma-huahua hou i na lua wai ma ke awawa o Nuuanu, noi e hookomoia i $50,000 ko na iilo pauma a pela aku $4,000 no ke kahua e ku ai aponoia ka hoike, noi ke alii Lana e unuhiia a e paiia, aponoia.

            Kakina, noi e heluhelu i ka hoi-ike a ke Komite Aina Aupuni me ha-na Hou e pili ana @ na alanui me alahaka.

            Mai Kukula a Puna $30,000.

            Mai Hilo o Kaluaopele 50,000.

            Kona Akau 15,000

            Kula Makawao 10,000.

            E pono e haua ia keia mau ala-nui oiai, oia ka pomaikai o ka le-hulehu, a he mea pono ke hooholo-ia pela, on na alanui mai Kohala a Waimea $2,000, Pahala a hikiiia i Hilea $3,000.

            Kahuku a Onomea Hilo $3,000

            Lahaina a Wailuku 3,000

            Kahului a Wailuku 2,500

            Honolulu a Koolau Oahu 8,000

            Alanui Ohia Honolulu 3,500

            Waiholia ma ka papa a noonoo pu me ka bila haawina, aponoia.

            Uwapo o Wailua, Kauai $15,000.

            Waihila ka hoike a noonoo pu me ka bila haawina, aponoia.

            Awakea, hoomaha ka Kale.

 

NU HOU KULOKO.

 

            Ahaolelo ko keia la, hora 10@.

 

            Aia i hea ka mokuaua Amerika Al@neke e ku ole mai?

 

            Ua lawe ia kekahi wahine Pukiki ma ka la inehi@ei no ka Halema@ Pupule.

 

            Ua pau ka hana ana a ke mea eli awa, a e hoi aku ana ma ka moku-ahi o keia la ka luna Nui o ua me eli aw@la.

 

            He hoopunipuni ka olelo ia ana mai he puhi ohe manawale@ ko ka po nei ma ke Holele Hawaii, o ka pololei he mau hooka'uka'u lele ipu-hokiokio na ua keika o ka R@na Hawaii.

           

            Ua puehu aku ma ke @ hinei ke Kinau a me ka M@ Ko-lohala o ka moku o lalao, ne ko laua mau awa maa mau.

 

            E Kilohi iki ae i ka olelo hoolaha o na Leta Koena o ka mahina i ha-la, e hee pu aku nei me ka kakou mau olelo hoolaha kumau maluna o ka nalu hookahi.

 

            Ma ka la 17 o keia mahina, oi@ hoi keia Poakahi ae, ma ia la e hoo-lohe ai o Lunakanawai Biketona i na hinia oki mare. Manunu na hi-hia oki mare o keia Kau.

 

            E hoihoi ia aku ana na olulu o ka moku poino W.A. Campbell no ka hau oki o Kaleponoi maluna o ka Auseteralia o keia awakea, ma o ko lakou Kaikela la maanei.

 

            Mamuli o ka holomua ole o na himeni a me kekahi mau hemahe-ma e ae, ua hoopaneeia ka Aha Mele nei o ke Au Pouliuli o Kame-hameha 1 i manao ia @ uniki ana malok o ka Hale Mele Hou i keia Poaono iho, a no keia Poaono ae, loa 22 o keia mahina.

 

            O ko makkou makamaka S. K. Hapuku o Lihue, Kauai, ka 1 hoo-kohuia aku e ka Lunakanawai Ki-ekie i Lunakanawai Hoomalu no ia apana, in kakooia e ka apono ana o ka Aha Kuhina a me na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Ua hiki, he kawa no ia na kaua i lele a opu.

 

            Pakele kekahi kanaka Hawaii mai lilo 1 ka Poahiku nei i puaa na ke 'lii, ma kekahi hakaka i ma-lamaia ma ka huikau o Kikihale ma ia la, mawaena no o ka Hawaii kue ia Hawaii, no laua na inoa, o Poo-nui me Kaohena na Poonui i hoo-lale ka kakaka, oi@i oia ua uluhia e ka leleiona o ke kiaha, ma ka hanai ai oole'a ana i kona kokoolua a hina ilalo, a mahope iho o ko la-ua kupapa ana no kekahi manawa ua nahu ia iho la ka pepeiao o ka hope, a na kekahi opu aloha i uwao ia la ua. Ua paa o Poonui i ka hopuia a i ka noonoo ia ana o kona hihia i ka Poakahi nei, ua hoopaiia oia he 14 dala me 1 dala koina.

 

HOOLAHA PA AUPUNI

 

            E ike@au@nei na kanaka apau eia ma ka Pa Aupuni @ Makiki nei ke-kahi mau lio hele newa, lio @ahi-nahina keokeo aole ike ia ke hao kupi. Lio ke kea hauliuli, 1 wawae keokeo hope hema, hao K@kuni ao-ao hema o ka ai. Lio @ eleele 3 wawae keokeo, keokeo ka lae me ka i@u, hao kuni anoe. Lio w ulaula, 2 wawae keokeo hope, keokeo ka lae me ka ihu, hao kuni anoe ma ka akau hope. O ka mea a mau mea paha nona keia mau lio, e po-no e kii koke mai e hala na la he 15, e kuai kukala ak@ ia aku ke hiki @u i ka la @@ o @ mahina.

D. Kaoao

Luna Pa Aupuni

Makiki, Honolulu, Oct. 11, tf-dly.