Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 533, 31 August 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

HE $20 MAKANA.

E haawiia no ka uku makana ka mea a mau mea paha e hele ae ana e hoike imua o ka Papa Alanui i ka mea a mau mea paha nana i lawe ka ipu-kukui i kau ia ma kah@i hanaia o ke alanui Moi kokoke i ke alanui Alapai i ka po o ka Poalua nei Angate 16. E hoomauia aku no ia uku makana pela, i na hana kolohe a pau oi@ ano e ulu mai ana ma keia mua aku, na na wahi a pau o ke alanui e hana ia ana.

Ma Kau@ a.

Honolulu Augate 17, 1892

aug 18 wksd.

 

KA LEO O KA LAUI.

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

POAKOLU, AUGATE 31, 1892.

 

Ka Uwea Telegarapa.

Me he la e lilo ana ka eo ia Enelani a me kona mau Panalaau, ka hoomoe ana i ka laina uwea telegarafa moana. E hoomaka mai ana keai laina e hoomoe ia ma ka Hema mai, mai na Panalaau mai, a na mokupuni o Caledonia. a Fiji, a Pagopago, a pela e moe hele ai a hiki ae paha ma Niihau e like me ka oleloia i lohe iki ia anei mamua i ole ma Hilo paha.

 

Ka Loio Kuhina Hou.

Aole he mea maikai ka hoomaka koke ana e palukuluku i ka mea i akahi ae a noho ma ka o@hana, no@ kou e apono a ahewa @ keia hookohu ana a ka Moiwahine i keia Kuhina. Hookahi mea nui i ku i ka mahalo ia, oia hoi ua maliu mai ka Mana Hookoi ke alakai a kona Aha Kuhina, e like me ka olelo a ke kumukanawai, ma @ hookohuana, oiai, ua paa mua ka hooko@ o kekahi ahi e ae o ka Hale Ah@ i kuhina, a kekahi hoa aloha @ I waiho mai ai. Ua @ no ka Moi wahi a ka lohe mai, a@, ua olelo aka ka Aha Kuhina ina oia e hoopaakikimamu@ o kona makemake aluila, e @ aaleie ana no @kou

 

O Lahaina ka Oi.

Ma @a mea a pau i a\iaweia @loko o ka Hale Ahaolelo, e hoopoino ai i ke ola o ka lehulehu a e hooi@lihune loa ai i na kanaka, o kau Lunam@kaainana o Lahaina ka oi. He elua ana bila i lawe mai iloko o ka hale @i keia kau, he bila Lotere, e like me ia i hoopau ia mai nei ma ke kanawai ma Lusiana, kekahi o na Mokuaina o Amerika Huipuia Iloko o ka hoowahawaha ia o keia mau anoa hana elua, mamuli o ka poino nui – he make ko ka opiuma, a he hoilihune ko ka lotere, e lawe mai ana no nae ka hoa hanohano o Lahaina Ma keia mau hana ana, ua alina ua kanaka a pau o Lahaina i koho ia William Waita, a ua hoike ia ka pololei o ka poe I koho I kikahi mea e aku, oiai kana mau hana e hoike nei iloko o ka Hale, aole no ka pono a mea ka pomaikai o-ka poe nana i koho ia ia. He aneane koe o keia hoa hanohano e lawe mai i bila kanawai, e kukulu ia kekahi Hale Hookamakama ma Lahaina i Baneko Lotere, Che Fa, Pak-pio a i Hale Puhi a Ai-Opiuma i mea e ola ai kona apana. Nui ka ola o Lahaina, a nui ka hanohano o Hawaii, o na hana lapuwale a pau ke hana ia malolo o na kanawai i lawe ia mai mamuli o ka mana o ka L.M. o Lahaina. Me he la o na hana a Wm Whitee lawe mai nei, ola na hana i hana ia ma Kokoma a me Gomora, a he hoailona hoi,  e like me ka olelo a na haipule a me na ake-ike ua kokoke mai ka hopena o ke ao.

 

Hui aku na Elekule o ka Lahui.

Ua lohe mai makou ua hele aku na Kahiko o Hawaii me na Kumukanawai a me na manaolana o lakou a launa aku la me ke poo o ka Lahui. Ua puana haohao mai ka Moiwahine i kona ike ana i ka poe i hiki aku, oiai o na guolo a me ka poe i helelei ka niho kai hiki aku imua ona. Ua alakai ia aku keia anaina noi Kumukanawai, e Babulona Nui a me na Kaikamahine ana, a e like me ka hookamani o ke ano o ka holona nona ka aahu poni, me ka ula, i kilepa ia me ke kula, a me ka momi ma kona lima (Hoike. 17.) a me na mea haumia a i uka@ pu ia e ke Kaula hoopunipuni, pela no i loaa ma@ ai ka olelo uhiuhi laumania i like me ko keia poe i hele aku ai. "E na@a aku kakou ia mua."  Ua lohe mai makou he makemake no ka Moiwahine i Kumukanawai, aole nae he mea houholomna, aole aka o ka welu kahiko hoi hope no e hoihoi hou ai i ka mana ma kona lima, e  hookohu ai i na 'lii o ka Hale Ahaole'o a malalo oia ano wale no oia, ma o kona @ waha'olelo e alakai nei a guolo ma, a e kakoo nei @a "Kahiko" o kakou o ka Hui Kalaiaiua, o Pakana mua o Palule. A@a ua fulu ia ua a Nu@ laua o Kakohe e ke 'lii, oiai aole he ala@ e ae a loaa ai o ke Kumukanawai @ wale no ma ka hoopono, a oiai neia mau hana a na kahiko me ke Poo o ke Aupuni, ua kukulu ia maluna o ka hookamani, nolaila e hanau mai ana no he hookamani, oia hoi he kumukanwai makani, aole he io, he mahu olelo wale no. H@ ae la ka aka ia Nunu a me Kakohe a me na Kaula hoopunipuni o ka laua papa kahuna i hiki aku ai imua o ka paepae kapu a Liloa.

 

Na 'L@ o ka Mokupuni o Oahu.

Ma ka Poakahi nei, na hoike mai ka Hale i ke kulana o na hoa e pili ana i kekahi o na Kumuhana e pe pe@ ai i na pono o na limahana o ka aina, a e kuu laula ai i ka pae ana mai o ka lahui naonao a Asia, a i hoohalikeia elike me ka nee a na a ka uhini ma Aigupita, a kakou i lohe wale ai i ka olelo ia, aohe he lau koe ke hoea mai. A pela iho la ka hopena o keia aina a me kahi pono I koe o na lahui e ae, me ko ka Hawaii ponoi. O keia ka hana a me ka h@ ena i hopohopaia a o keia ka me @ e hooulu ai i ka manao HOOLILO a HOOHUI AINA. Oiai iloko o keia mau hana, ua koho na 'lii o Oahu nei, i kohoia e ka lahui Hawaii, oia hoi ma o ka Hui Kalaiaina, ka Hui Holehole Iwi, a me ka Hui Mekanika, aole he mea e ae a ka lahui e ahewa ai, o lakou wale no. Aka, no keia hana a na moho a keai mau hui hookamani i koho ai, ua hoopahua ia ka makemake Kumukanawai Hou o ka Lahui, a me ka hoohaule pu ia aku no o na hoololi, koe ka hoololi e pili ana i ka hoonui ana mai i na limahana emi mai Kina mai.

Me keia kinau ua hooholoia kekahi olelo hooholo e noonoo mua ia keia hoololi mamua o na hoololi e ae e pili ana I ka pono maoli o ka lahui, a he mea maopopo ke holo keia hoololi e hiki ai ke komo mai na Pake elike me ka makemake o ka poe waiwai he pololi a he make nele aku ko keia hope o ka lahui Hawaii, a o ka poe I kokua ia mea, o ka poe a ka lahui I koho ai, a penei ke koho ana:

Na Ae – Na Kuna Widemann, Spencer a me Naumann; na Alii Berger, Ena, Macfarlane, Peterson, Cummins, Williams, Kauhane, J. M. Horner, Hind, Marsden, Young, Baldwin, W.Y. Horner, Cornwell, Walbridge, Anderson, Thurson, G.N. Wilcox a me Dreier; na Lunamakaainanu Wilder, Aki, A Horner, Kaunamano, Kaluna, Iosepa, Akina, Smith me A.S. Wilcox. A ke hui ia he 31.

Na Kue – Na Alii Pua a me Hoapili; na Lunamakaainana Ashford, Bipikane, S.K. Pua, Kauhi, R.W. Wilcox, Nawahi, Koahou, Kamauoha, Waipnilani, Kapahu, Nahinu, White, Kanealii a @ Edmond-16.

Na p@ hiki ole mai – Ke Kuhina Sam Parker, ke Alii Kanoa a me Lunamakaainana Bush.

 

O ka la pau keia o keai mahina, a ka la apopo hoomaka uku ka @a mua o keia @ ae. Nolaila e makaala mai o ko maku poe lawe pepa a me ko makou mau luna e noho aie nei ia makou i ka hookaa mai i ko lakou a@, o honu auanei i ka ia alanihi, e like me ka makou i hoolaha mua aku ai.

 

Hoike a ke Komite Wae.

 

E PILI ANA

I Na Mai Le@era ma

Molokai.

NA HANA WAI.

A oiai mamuli o@a mea ina e hiki io aua, e loaa ana ka pilikia me ka nui poino ma ke Kahua noho o na mai, a i mea e ola a ia poino, ua manao ka Paresidena o ka Papa Ola e hookomo iho, ma kekahi wahi kupono o ka lalani paipu e kokoko ana i kahi mua e lala ana na paipu wai-hoolala mai ke paipu kumu mai, i kekahi pani-hoopaa-wai i ke paipu nui, o ke ano maikai, i hiki ole ai i ka wai ke hoi hou i hope i ka wa paha e naha ai o ke paipu u@i ma kahi e waiho wale la ma ke kumu pali i olelo ia ae nei.

A ma kahi hoi o ko kiekie o na paipu e moe la mawaena o na mahele elua o ke Kahua Mai, e kukuluia kekahi luawai hookio e lawa ai ka wai no elua hebedoma no na mea a pau, a e hoohui aku hoi me ka lalani paipu-wai nunui. A oiai hoi ka moe ana o ka paipu ma keia wahi o ka lalani paipu he umikumamalua kapuai malalo o ka ili honua ua lilo ia he mea e kokua ai i ke kupono o ke kukulu ana o keia loko hookio ina no paha ma kona hoho@  o hiki ai. Ina hoi e kukulu ia ana kekahi mea e like me ia, he kupono no me ka puna paa eleele, a he maikai e hoolokoia me na ipuka e hiki ai ke kau ia ka wai a hoomaemae ia me ka pohihihi ole.

He nui ka wai a he maikai no hoi i na wa a pau, a oiai aole he mea e ai i oi no ka hoomahuahua ana i ka oluolu o ka noho ana a me ka nana ana o kahi noho o na mai mamua o ka nui o ka wai no na hale, na mala kanu a lakou, na laau , na mea hihi, na pua, a pela aku, me ka helu ole@a o na mea ai @ hiki ke hooula ia, na mea i hiki wale no ke loaa me ka wai e hoopulu ai ia mau mea a pau, ua lilo he mea na ka Papa Ola i manao ai e hoohana aku: oiai na mea e hiki ai aia ma kona lima a me na hana e hoomahuahua ai i ka lako wai ma kahi e ulu nui ana o ka lehulehu o ke Kahua Mai me ka hoopoineole ana i ka wai o kekahi wahi e ae.

A@

 

KAU AHAOLELO @ 189@

LA HANA 75.

Poalima, Augate 26, 1892.

Halawai na hoa e like m@ ka mau

Komite M@

G.N. Wilcox, komite @ pili ana i ke kukulu ana i hale@ kikie no ke aupuni, ke noi nei e aponoia ka hoike. Aponoia.

Na ia komite no. hoike mai oia no kekahi mau noi lehulehu e pili ana i na halekula, e haawiia i pu@ dala no ke kukulu ana i mau halekula, aponoia.

Wiliama, ua pau i ke pai ia kekahi mau bila kanawai.

Komite Wae.

Marsden, hoike no ka olelo hooholo a Waipuilani no ka ninini ana i na galani okolehao he 20 e waiho nei ma ka Halewai, e haawiia i ka Loio Kuhnia a e, hooko aku elike me ka mana o ke kanawai.

Noi o Waipuilani, e aponoia ka hokie a ke komite.

Kue mai ka Luna o Waialua aole pono ke ninini ia, aka e pono e haawiia i ke alii Kakina o Maui, e lawe aku po ka hoikeike nui o Kikako, i keia makahiki ae.

Mahope @bo o na kamailio ana, ua aponoia ke noi a ka Luna o Wailua.

Waila, komite kalepa, e pili ana i ka palapala hoopii a ka poe Mekanika, waihoia a noonoo pu me ka bila.

Na ia komite no, e pili ana i ka pepehi ana i na manu Piheetero, aponoia.

 

NA OLELO HOOHOLO.

Noi o Numana e hapaiia na hana pau ole, oia ka noonoo ana i ka bila 176, e pili aua i @a Aha Kaapuni, ka manawa e noho ai keia mau Aha ma ke Kiure, a me @ lakou mau uku pakahi; nui ka hoopaapaa no ka manawa e noho ai, a ua aponoia elike me ka bila.

Awakea, hoopanee ka Hale.

 

AUINA LA.

Akoakoa hou ka Hale.

No ka noonoo ana i ke koena o ka bila.  Hoohoioia he $4000 ka uku o ka makahiki o ka Luna@nawai Kaapuni o ko ka Apana 1. No na papa e ae mahope aku Pokeoheo hou no keia leho.

Hora 4 a oi Hoopanee ka Hale

 

Ua pau @ aku i ka puhee ma ka la inehinei na mokuahi Kinau, Kalaudine me Mikahala no ko la kou @ awa like ole me ka piha o@ua no na k@aina.

 

OLELO HOO@

Ke kauoha aku nei @ mea n@na ka inoa maloko nei i ka poe a pa@ i a@e ia ia e oluolu e hookaa ko lakou aie, iloko o hookahi mahina mai keia manwa aku. E pono na hoaloha e hoolohe i keia leo i lilo ai i mea pono no na aoao elua.

S. AH FAT

Waikapu, August 31, 1892

ang@ sept 2 lmw.