Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 533, 31 August 1892 — Page 1

Page PDF (1.04 MB)

This text was transcribed by:  Jane Ka'ala Pang
This work is dedicated to:  Mary Ann Kauluwehi Aki Kalama `Ainahau O Kaleponi HCC Founder & Haunani Bernardino, kumu `Olelo

KA LEO O KA LAHUI

“E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono”

Buke II.                               HONOLULU AUGATE 31, 1892                             Helu 533

HE MOOLELO KAILI PUUWAI

--- NO ---

SENIA LUTERA

--- :O: ---

Ka Ui Puuwai Mabola

--- :O: ---

AI OIE

He Naea Hooheno no kekahi Kauna Wahine Opio me kana mau Aloha Ekolu.

(Mai ka peni mai a ka mea kakau o Avareda, a pela aku.)

MOKUNA VII.

Ke ku Naniau i ike ai o kuu apoha.

Ka hiona o kuu aloha iloko o kahi hoku uuku!

  Me he ala na mana o ka leva e hekua aua iluna o na lala laau, na loohia pu aku la i na manao kaumaha o keia mau hana a lakou e ike iho la maluna iho, a hooki ae la i ko lakou mau leo mele lealea.

  Anon a lohe pau aku la or, wahi a ka Haku Lutela, me ka hanu kaumaha mahope o kekahi Manawa i noho hamau ai.  Ua lohe aku la oe i ka moolelo o kou makuahine, a oia ka mea e hiki ai ia o eke kokua mai i kou luau@ makuakane nei, e malama i ka hanohano o ka inoa e kou maykupuna.  O oe no ka pua hope loa oia ohana, a no ia mea ua makemake ua i ka inoa o Senia e hoomanao ia ma ka lauhia, oia kekahi o na wahine hanohano, name, a hiwahiwa o Enelani a puni.  E kuu keiki, e kuu lei hoi! Wahi a kona makua i pane aku ai me ka leo haalulu i pahi i ke aloha, ina e haulehia ko`u manaolana ia oe, o ko`u nui hookah iho la no ai e make ai! A me hela ua kilahila oia i keia namawa palupalu ona, a puana hou ae la oia me ka leo ikaika.

  Aole o hiki ia`u ke papa hou aku maluna o kou mau helehelena nani ke kupaa ole oe maluna o ka inoa hanohano o kou ohana ina i ka waola a make paha, ne ka mea ua oi aku ka ino o ka h@@le ana i ka inoa mamua o na make ana he tausani!  Aka he mamo oe o ka inoa Heku Lutela, a he niki ia`u ke hilinei ia oe!

  Hoolohe maikai maila ua Senia nei i keia mau olelo a pau a kona luaui makuakane mai hinohi a hoikeana, a no kakahi Manawa polole, hoopaa iho la oia i kona manao penei:

  Ua oi aku kona pono a me kona maemae e molio i kona ola na ka make, mamua o ka owaka ana o kona waha i ka mea huna e pili ana i kona nare aba ne Heneri kekahi o na kuewa, ka poe hoi a hona makuakane i inaina loa ai.

  No ka mea, ma ke kuekaa a me ka noonoo akahele ana i na mea o pau ana i lohe mai ai mai kona makuakane mai i na minute mamua iho, he mea maopopo loa e like me ke aniani kilohi, aole na Haku la e ike hou mai iaia kana kaikamahine ma keia ao, ke hana oia i kekahi mea e waia ai ke maemaae o kela inoa kahiko o kona mau kupuna mai ka po mai, nolaila na ahuna ka make ana manua o ka hoike ana ia mea.

  E pepehi no au ia a iho a hemoke alelo, wahi hou a ua Senia nei iaia iho, iaia i haliu ae ai na make iluna i ka huina aouli e waiho mai ana me ka moakaka inua ona ia wa o ke kakahiaka, e hewa ole ai ke iniki ae – he kalae malale malie maikai a kilakila, e hapai ia ai ka puuwalo ua Senia nei iluna ne ka hauoli.

  Ae, e pepehi no au ia`u ije a make loa, ina au e hoike i kuu iuaui makuakane i kekahi wahi mea ike e pili ana i kuu no`a huna au e popoki (hura) nei mai iaia mai.

  I keia namawa, ku ne la ua Haku Lutela nei maluna o kona mau kapuai a e like me kea no mau e na@waa he nmi? Ihu ka loli mau i o a ianei e like me ka hone ana a ka manao i ke kapena, hula ne la oia a haalole iho la i kana kaikamahine e noho hookah an iwaena o na pua, oiai na kukuna gula hiki mau o ke kakahiaka e hooipoipo ana me kana mau papalina nohenohea a pela no hoi me kona mau maawe lauoho palupalu kehu hulu no ka manu veletura, a i ole e like me ka palai hanu aala o kanahele i luakaha wale malalo o ke malu a uliuli lipolipo – “ka hele a maemae lihao po i ka lehua.”

HE MOOLELO

--- INO KE KEIKI@@@ ---

AWAREDA!

a me

KA UI LEILA

O Noremadi

(Kukaaia no Ka Leo)

MOKUNA XI.

He Hakake Pahiwaea Weliweli Ma Kaha 0 One.

  Nana i kono mai e aloi@a i na ola uhane e ae a ke Akua i hana mai ai, a kapae ae la i kona nau manao ino puuwai elee@e o kona mau la i hale aku.

  O kona komo pu ana ino hoi kekahi me Leila iloko o ka malama a hanai an ia Diana mai kora nawaliwali mai a ka make, na ia mea hooniwala ae ia mai he aloha hoakanaka ikelo o kooa puuwan, a hoolilo aku hoi i kona ola no ka hooakele ana ae i ke kaikamahine nana i ao mai ai iaia i na aloha, @ aia i haalele iho ai o ko Diana aoao na hooholo paa iho la oia e hoopakele ia Leila a i ole e make paha nona.

  E koma, wahi ana iaia i kai mai ai i hookah heehina wawae ihope ina oe elele mai maluna, o`u e hoolilo aku no au ia oe i kanaka make!

  “Eia ka mana kupono mou.”  A ia Koma i hoopuka ae ai i keia olelo, us lele koke aku la oia e hili i kana pahikaua i ke poo o kona hoa paio

  He pokole ka laua pahikana a he oi nae.

  O Koma o laua ke kanaka nui a ikaika, a he mea maopopo ma ke koho ana aku nana an aka eha a ;aua.  Ua manao loa o Koma i ka hili ana mai ia Dulipa me kana pahikaua e lele ana la kona poo i hahi e, ua haule wale ia manao lana one iaia i ike mai ai i ko Dulipa ku aku no, a ua pale ia aku hoi kana inaina e like me ka mea ole imua ona.

  “E ku no anai oe malaila a hiki i kou make ana?”  wahi a Koma i ka hoi ana mai o kona mau noonoo maikai.

  “E hana no au e like me ka`u i olelo ai,” ka Dulipa i pane aku ai.  “Aole ana oe e lawe i ka kamawehine, oiai au e ola aku ana.

  E hana hou oe a like me kou makemake.:

  Me ka olelel hoohiki ino, ua lele hou aku la o Koma e paio, a ia wa i iho like iho ai laua e like me ka paio ana a na pipi kani i wela ke koko.  Ua hana akahele iho la laua i keia uleu hou ana, a no kekahi mau minute e haule ana ia maka pahikaua, me he kuu pakaua la, a e lapa ana hoi ke ahi mai kamaka-kila o na pahi, me heuwila la.  Us io makawaiu aku la ka Koma mau hauna me @o Delipa pale maikai mai a he malie ana i hope, a me he la, e liko ana mae ko Delipa ena hope ana manu  wale o ka mano o kona hoa paio, e nee malia ana no oia i loaa ka maha ia ia a i pauaho koke ai hoi kona hoa, kamaaina nui o Delipa i ke kaua kakapahi ana a ua ike no ola,aole o ka mea e @ee malie ana, he hoailona ia oia kai palupalu o laua aka o kekahi no ia na loma o ke kaua paio akahele ana ke like ka ikaika a oi aku paha o ka hoa paio akahele ana ke like ka ikaika a oi aku paha o ka hoa paie.  Ina e pau ana kona aho, e paupuaho loa aku ana koona noa.  Ia laua e hehana nei paiihi aku la ka poohiwi hema o Dalipa i ka wealau o ka pahikaua a Koma, a kahe ino la ke kolo ma ka lima, a aole he loihi a ua waiho kamama iho la hoi ko Koma lio a ia Dulipa.

  “Aole anei oe i lawa?”  wahi a Komai a laua i hooki-pu ai i ko lana hoopapa pahikaua ana.

  I ka iho ana iho o ka Dalipa makapahi e hooki e like me kona hoe ua alwa aku la oia i kahi o na opio wahine elua e laua mai ana ma ka iliwai o ka muliwau, ike aku la hoi oia ia laua elua e kukuli haipule ana imua o ka Makualani!  Aole i pau

NA MAI O KE POO

    KA MAKA – NA PEPEIAO,

       KA WAHA, KA PUU – AI,

           A ME KA UAUNA,

                        ---  KA ---

PUUWAI,

   AKEMANA,

     OPU,

        KE AKEPAA

            --- A  ME ---

            PUUPAA:

I huipuia me na ma`i o ke koko a me ka ili, ua hiki loa ia

                                    Dr. MLennan,

Ke hoola ia mau pilikia a pau me ka hikiwawe i ike mua ole ia.

  O kone wahi i hoonaauuo ia ai ma ka ike Kapaau, malolo no ia o na kula ao Kauka kaulana o Amerika, Huipuia, a iloko o na makahiki he 14 – i hala hope ae nei, na ike ia ka holopono o kana mau lawelawe a paan ana ma na mahele mai i hoikeia ae nai maluna na Kapalakiko, ma ke ola ana o kekahi poe mai i hhiloiloia e kekahi poe Kauka aole e ola.  E nana i kekahi mau hoike e pili ana no kona makaukau, iloko o kona mau la polole o ka hiki ana mai i Honolulu nei, o kekahi mau mai i hanaia @ na Kauka no kakahi mau mahina a no na makahiki kekahi, aole nae he loaa o ka o@molu, elike m@ --- Mr. Geo. Sherawood e hono nei ma Waikiki i ike ia e no mea a nau non aka Hale Anau o Kwaikiki, na

DR. McLENNAN

I hoopakele ne iaia no kakahi mau pule pokole mailoko ae o kona mai koihi.  O Mr. J.Y. Walakahauki, kekahi o na kalepa i kamaaina nui i ko ke kulanakau hale nei, na keia

DR. McLENNAN

I hoola iaia mai ka Ramakika mai oiai oia na Kapalakiko he mau makahiki i hale ae nei, ka ma`i loi nana i hoopilikia nui iaiai ma Honolulu nei a holo ai no Europa, aole nae i ola a e olelo

DR. McLENNAN

Ola ai, no na mea aku i koe e hele a huipu me Mr. Walakahauki.  Mr. Thoe Rewcastle e hana nei ma ka Hui Hana Hao Lokahi, e mau makahiki loibiae nai kona loaa ana i ka mai eha o ka opu ua i @i i ke ola oale nae he loaa, aka he me i makehewa ko makou kamailio ana aku no ia mea, a pono no e nimau iaia, a nena e hoike mai. Na

DR. McLENNAN

I hoola ia Thomas P. Spencer o ka Ele@e, W. Heibron o ka Haleknai Bipi Metapolitana; Mrs. Mary Robineson, he wahine Hawaii mai Paia, Maui, mai mai kona ma`i Akepau mai, o Geo. Townsend oneginia o ke Kaawai Helu Elua mai kea a mai mai me ka ili a me ke hoke ino hanaia e kekahi poe kauka e ae a loaa ele keela a na

DR. McLENNAN

 

i lapaau a ola.  He lehulehu wale ka poe Hawaii i hoolaia e pau ole ai @@ kaia kolamu.

  O ka poe mai e makemake ana ia Dr. McLENNAN, e hele ao ma kona Karma Hana ina kona wahi noho, o ke poe o na ano ma`i a pau me ka ma`i hookaewale ohana, ma ke Alanui Alakai, ma ka aoao ana Waikiki i ka Hale Ahahui Opiopio o na haole, kahi hoi i noho h@@@ loa ia iho nei e Dr. Luka.

Na Kelepono

Dele Helu 197MA@ALA Helu 682

Thne17 td.