Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 528, 24 August 1892 — Page 2

KA LEO O KA LAHUI.

"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."

 

MA KE KAUOHA

 

HE $20 MAKANA.

 

            E haawiia no ka uku makana i ka mea a mau mea paha e hele ae ana e hoike imua o ka Papa Alanui i ka mea a mau mea paha nana i lawe ka ipu-kukui i kau ia ma kahi i hanaia o ke alanui Moi kokoke i ke alanui Alapai i ka po o ka Poalua nei. Angate 16. E hoomauia aku no ia uku makana pela, i na hana holohe a pau oia ano e ulu mai ana ma keia mua aku, na na wahi a pau o ke alanui e hana ia ana.

                        Ma Kauoha.

            Honolulu Augate 17, 1892.

            aug18 2wksd.

 

KA LEO O KA LAHUI.

 

JNO. E. BUSH.

Lunahooponopono a me Puuku.

 

POAKOLU, AUGATE 24, 1892.

 

            O KA MEA e nune nui nei iloko o keia mau la, oia na mea e pili ana i ka Banako Hawaii, ke akua lapu hoi o ka poe waiwai nana i hoolilo i ka hauoli o na la i hala i mea hakanu, a i ka ono hoi o ka ai i mea hoopalalehaia. Ua like no keia me ke dala Kalakaua e pahola nei iluna o ka aina, he nui na hoino ana, a me na kilokilo ana, e poino ana ka aina a o ka oi loa aku o ka Lunahooponopono o ke Kuokoa i keia wa, he "Kimo Ailau" wale iho la no. Pela no keia. Nolaila, moea imua no ka pono o ka lahui.

 

Hoike a ke Komite Wae.

 

E PILI ANA

I Na Mai Lepera ma Molokai.

 

            Na Haawina ai a lako e ae.

            O ka mea mua iwaena o na hoopii malalo o keia poo o ia hoi ka hiki ia lakou ke lawe i ka "ai hanai." a i ole paha ma ka hapalua dala o ka hebedoma ma kahi o ka haawina ai, e hoihoi hou ia aku ia lakou ia kuleana koho. I ka wa mamua ua hiki i kela mai keia mai ke koho e lawe ma ka haawina paiai, palaoa, palaoa-moa a raiki paha, a i ole ia ma k@ hapalua dala paha, Aka ua hoololi ia keia mau ano a aole i ae ia kekahi mea e lawe dala ma kahi o ka mea ai.

            Ua noi ia mai hoi e hoonui ia aku ka haawina ai o ka hebedoma: o ka io bipi mai ka 7 paona a 10 paona, palaoa-moa mai ka 8 1/2 paona a ka 10 paona; ko paa 1 paona a ka 2 paona; o ka haawina aila no ka malama e hoonui aku mai ka 1 kuaka a ka 2 kuaka, a i 1 tini hoohu palaoa o ka malama e haawiia i ka poe e lawe ana i ka haawina palaoa maka.

            Ua noi ia mai no hoi e kukulu ia kekahi hale kuai bipi a me hale pepehi bipi ma Kalaupapa. Ma keia manawa e hele ana na mea a pau a e hoouna ana i Kalawao no ko lakou mau haawina. A o kekahi hoi e hoolako ia aku lakou i kekahi ia ai e ae mawaho o ka bipi a me kamano.

KA MEA ULU.

            Ua hoopii ia mai ua mahele ia ka mea kanu a ka poe mahi aina me ke awawa o Waikolu me ka Papa Ola. Ua noi ia mai hoi e hoololi ia keia hana a e kuu ia lakou e paa i na mea a pau a lakou i hooulu ai.

KKULEANA I NA WAIWAI.

            Ua olelo ia mai hoi, oiai ua ae ia na mai e ka Papa Ola e kukulu i na nale no lakou iho, ua hana ia no nae keia olelo i ka wa e make ai o ka ona o ka hale e lilo ia waiwai i ka Papa. Ua olelo ia mai keia rula aole he kupono a he hewa, a e pono e hoopau ia.

KA ILINA MA KALAPUPAPA.

            Ua waiho ia mai ka hoopii e hoopuni ia kahi o ka ilina kino make ma Kalaupapa me kekahi pa i pale aku i ka holopapa ia o na lua kupapau.

NA KOKUA.

            O kekahi noi hoi e ae ia na makamaka a me na hoahanau o ka poe m@i e mai ana e hele i ke kahua noho e noho pu a e malama i ka poe mai ma ke ano "kokua;" a e ae ia no hoi na kokua i keia wa e noho nei ma ke kahua mai e holo ohua maluna o na moku e holoholo ana mai ia Awa. a aole hoi e hele wale no ma ke ala pali, a e ae ia no hoi na kokua i ke kuleana e kuai akku i ka lakou mea i ho@ulu ai ma Honolulu a ma kekahi wahi e aku paha, a e ae ia na kokua e haalele i ke kahua mai e hele no ke ku hoike ana ma na Aha Hookolokolo ma na wahi e aku.

            O kekahi noi hoi e ae ia na makamaka o na mai e loaa hookahi manawa o ka makahiki e hele ai i ke kahua mai e ike i ko lakou mau hoahanau.

NA HOOPII HUIKAU.

            Iwaena o na hoopii o kela a me keia ano i waiho ia mai, ola keia iho:

            E kukulu ia na halemai iloko o kela  a me keia apana o ke aupuni no ka lapaau ana i ka lepere.

            E hoolako ia na holowaa pahu no na make a e eli ia ka luakupapau ma ka lilo o ka Papa Ola.

            Aole e kauoha ia na mai e palaina puna i ko lakou mau hale ponoi:

            E kukulu ka Oihana Kikoo Dala Hale Leta ma ku Hale Leta Kalaupapa.

            E hoolako ia aku ka wahie i na mai a pau; he nui ka poe i kono ia e hele no ka pilikia ma na alopali i loaa ai ka wahie, i kupono ole e hele, a he nui na popilikia i loaa mai.

            Aole kekahi o na olelo hoopii i ka Anaolelo e pili ana i ka mai lepera e haawi ia i ka Papa Ola, aka, o na mea a pau oia ano e noonoo ia no e ka Hale Ahaolelo.

            I ka noonoo ana i na olelo hoopii a me na hoohalahala a na mai, e olelo aku no ke Komite penei.

            Ua imi pono lakou ma na mea a pau i olelo ia ae la e like me ka hiki ia lakou, ua kipa ma na hale o ke aupuni he lehulehu a me na hale ponoi o na kanaka, a ua kamailio pu me na mai a me na kokua, a i ko makou hoi ana mai i Honolulu nei ua ninaninau i ka Papa Ola e pili ana i na mea i oleloia ae nei ma na noi a me na hoopii a ma na mea ano nui e pili ana i ka pomaikai o ka poe mai, a me na rula hooponopono a me na ano lawelawe ana a ka Papa Ola.

            A ke hoike aku nei e like me keia mahope iho:

                                                            Aole i pau.

 

"Maka`u! Honua i ke Aka o kona Ihu."

 

MR. LUNAHOOPONOPONO.

            Aloha oe. Ua ike au i kau manao e Kuokoa i Huiia, e pili ana i ke kipu ia ana o George K. Kepoikai, o na mea e pili ana no kona mahuka ana mai mai ka Panalaau mai o Kalaupapa, ua like ia mai Kaena a Waialua, aka, ma ke ki mua, he waha wai oe e ka mea pane ma ke Kuokoa i Huiia, o ka polelei, na ka Makai ke ki mua, 4 ki ana, a hookahi piha pu a G.K. Kepoikai i ki aku, ua ku o Kepoikai i ka poka o ka pu a ka Makai King, malalo iho o ke kuli wawae hema, a ma ka wawae akau, kokoke me ka Opu, aole ma ka oloolo wawae.

            "Eia o Ka`ula, he makai oia no Wailuku nei, oia pu kahi i keia huakai ki kanaka, he makai oia i loihi na la o ka auamo ana i kona Pihi, a nana ponoi i hoike mai ia makou a akoakoa na lakou ke ki mua oiai makou e auamo ana ia Kepoikai no ke kaa pi`o, pehea kau e waha wai mai@i e ka makamaka? Ua maka`u honua paha oe i ke aka o kou @u@"

                        WM. H. KAHIKUONAMOKU.

            Waieha, Maui, Augate 20, 1892.

 

KAU AHAOLELO O 1892.

 

LA HANA 69.

Poalima, Augate 19, 1892.

Halawai na hoa e like me ka mau.

Komite Mau

 

            Numana no ka Bila 137. Papa e like me ka hoike.

            Nana no, ka olelo hooholo e pili ana i ka hoihoi hou ana o ke Aupuni i ka uku holo balota i kau palua ia maluna o Apiki me Kapanu. Papa me ka Bila Haawina.

            Nana no no ka Bila 153. Papa me ka bila.

            Nana no, no ka olelo hooholo e pili ana i ka loko wai o Kohala. Papa e like me ka hoike.

            Nana no, no ka hoopii a Pamaiaulu. Papa e like me ka hoike.

            Nana no, no ke kanawai e hooponopono ana i ka poe kuai samano paakai. Papa me ka bila.

            Kakina, ma ke kapaeia ana o na rula, he hoopii e kue ana i ka auhau ia ana o na pepa hahau. Komite Waiwai.

            Wiliama. ua pau i ke paiia ka hoike a ke Komite Waiwai no ka Bila 68.

            Na Hana o ka La.

            Ma ke noi, komo ka Hale ma ka noonoo ana i na hana Kuikawa.

            Bila 161. Komite Hookolokolo.

              "        162.     "           "

              "        163.     "           Malama Ola

              "        164.     "           Hookolokolo.

              "        165.     "           "

              "        169.     "           o na Loaa me Lilo

              "        171.     "           Koa.

              "        172.     "           Hookolokolo.

              "        151A.  "           o na A. Aupuni.

              "        166.     "           Limahana.

              "        167.     "           o na Loaa me Lilo

              "        198.     "           Limahana.

              "        174.     "           Wae.

              "        178. Oia hoi ka Baneko Hawaii, imua o ke Komite o ka Hale, o R.W. Wilikoki ma ka noho.

            Hoopaapaa ka Hale, a hiki wale i ka manawa i hoomaha ana i ke awakea.

Auina La.

            Akoakoa hou na hoa i ka manawa kupono.

            Mahope o ke kupapa hou ana o na hoa e pili ana no ua Bila Baneko nei, ma ke noi, haalele ke komite i kona noho, heluheluia kana hoike a aponoia.

            Hoopanee ke Hale.

                        LA HANA 70.

                                    Poaono, Iulai 20.

            Halawai ka Hale e like me ka mau

            Akipoka, he mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina e pili ana ia John Neal, ka Hamuku o ka Oihana Kinaiahi.

            Kuhina Wilimana, na ke komite i wae ia e ke Kau i hala no ka hooponopono ana i ke Kanawai Luna Hooia, i hoike mai he kanawai e hoololi ana ia kanawai. Komite waiwai me elua hoa pakui.

            Marsden, ma ke kapaeia ana o na rula, he hoopii e noi ana i haawina no @a haua ana i alanui hoi mai Kohala Akuau me hema. Komite o na Hana Hou.

            Oia ka heluhelu 3 ana i keia mau bila malalo iho:

            Bila 61.            Holo

            "           11.       "

            "           124.     "

            "           126.     Haawi hou @ hoopololei ana.

            Heluhelu 2 ana o keia mau bila.

            Bila 92. Komite Kalepa.

            "           130. Kakau Poepoe.

            "           68. Hoopapa na a hiki i ka ho@panee ana o ka Hale i ke awakea

 

NU HOU KULOKO.

 

Ahaolelo ko keia la, hora 10.

 

            He wahi kuaua hoomaka`uka`u ka i iliki iho ma ka la inehinei, aohe no nae i liuliu, o ke oki no ia oki loa.

 

            Ma Kahului, Maui, ma ka la 19 o keia mahina, ua hanau mai na E.B. Carley me kana wahine, he kaikamahine.

 

            Ma ka noonoo ana o ka Aha i ka hihia o Kalua ma ka Poakahi nei, no ka hoeha ana i kekahi wahine, ua hookuu wale ia.

 

            Ua ku mai ma ke kakahiaka onehinei ka mokuahi Lawe Leta Oeianika mai ka Ipuka Gula mai, me na eke leta me nupepa no keia awa.

 

            Ma ka hoolohe ana o ka Aha Hoomalu i ka hihia o Moe Ki, kela Pake i hopuia ai me na tini opiuma he 30 mamua aku nei, ua hoopaiia oia he $150.

 

            He hoopunipuni ka oleloia, no ka loohia ana o Dilinahama me ka poino ma kekahi po o ka puie i hala, oia ka mea e makaala, loa ia nei ka hoolako ana i na kukui ma na wahi i eli ia o ke alanui ma na hora o ka po, no ka mea he mea mau no ia mai mua mai.

 

OLELO HOOLAHA.

 

            Ano owau ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ano ke kauoha ia aku nei na poe mea holoholona a pau loa e heie wale ana maluna o kuu aina kuahiwi a me kula e waiho ala mauka o Waimalu, Ewa, Oahu no lakou hoi na inoa pakahi penei Pohakupu, Kupuna a me Poopalupalu, e kii koke ae i ko lakou mau holoholona no loko o 15 la mai keia la 17 o Augate a hiki i ka la 2 o Sepatemaba. Ina e hala na la i olelo ia ma keia palapala hoolaha, alaila e pili no me ka mea nona ka aina keia mau holoholona. A eia kekahi, ke papa ia aku nei na poe a pau no lakou na holoholona aole e ki i kekahi pipi a puaa paha maluna o keia mau aina me ka loaa ole aku o kekahi kuleana kipu mai ka ona aku nona ka aina.

            One kanaka a pau e loaa aku ana i ko`u mau luna ma ke ano komo hewa`e hopu ia no a hoopiiia ma ke kanawai.

            Me ka Oiaio.

                                    P@o Kan@

            Waimalu, Ewa, Oahu.

            aug 18 3twkd.