Ka Leo o ka Lahui, Volume II, Number 517, 9 August 1892 — Page 2
| This text was transcribed by: | Na limahana a pau o ka ?Aha Punana Leo, ko Ka Haka |
| This work is dedicated to: | ?Anake Lolena Nicholas |
KA LEO O KA LAHUI.
"E Mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
JNO. E. BUSH
Lunahooponopono a me Puuku
POALUA, AUGATE 9, 1892
PILIKIA KE AUPUNI
Ma ka nana aku i ua pane a ke Kuhina Waiwai me he la aia ke aupuni Hawaii ke ko ia nei e ke au o ka pilikia mamuli o ka hemahema o kona hookele ia ana iloko o keia mau la i hala. Heoiaio aole ma Kuhina i hele mai imua o ka Hale Ahaolelo a hoike pono mai i ke kulana o ke aupuni a me ka waiho pu mai hoi i ka lakou papa kalai aupuni i mea e pono ai ka aina a e hoopakele ai i ke aupuni mai kona mau pilikia e hoea mai nei. Nolaila, heaha la ka hana kupono a keia Ahaolelo a ka lahui e manao ai he kupono ke hana ia? Hookahi wale no pane no keia mea: He hoopau i keia Aha Kuhina. a e hoonoho ia mai kekahi poe i hilinai ia e ka lahui holookoa. Oia hookahi a oia wale no ke alanui e hiki ai, a e pakele ai ka waa aupuni mai kona kulana iwaena o na alepoi a me na ko ʻ a e wawana ae nei. No ke kaa ole o na ale o Algupita i hookahua ai o Enelani ma ia aina a hiki i keia la. a pela aku no auanei paha kakou. a i hewa ia wai? Aole ia hai i hewa no ia Mana Nui i ke kii i kamalii lei pohue.
Aneane e Pau ka Haawina
He aneane e pau ka haawina no na lilo o ka Hale Ahaolelo. O kekahi o na itamu lilo nui o keia kau oia no na hoolilo no ka unuhi ana. pa ʻ i ana hooponopono ana o na bila kanawai, na hoike a me ke kakau poepoe ana o na kanawai. Iloko o keia mau hana, ua komo pu aku nei na halepa ʻ i palapala a pau ma ke ka ʻ i ana ma ka uku averika.
He Hoohalahala
I ka la inehinei ua ulu mai kekahi hoopaapaa mamuli o ka olelo hooholo a Lunamakaainana Kamauoha e hoohalahala ana i ka manao pepa o ka P.C. Avalakaika, o ka Poaono nei. O ke ano nui o keia olelo hooholo. e ao ia ka poe hoolaha nupepa aole e hoopuka i kekahi ano olelo penei: "He Komite Waiwai Ole," oia hoi, he waiwai ole ke Komite Koa ma ka lakou mau hana. Mahope o ka hoopau ia ana o ka manawa o ka Hale me ka waiwai ole, ua hoopanee loa ia keia olelo hooholo a ke moe la i ka moe kau hooilo.
HE HOOEMI LILO
Akahi kumu e pau ai o ka pilikia. oia ka hoemi ana i ka lilo, koli ana i na oihana. Penei
E hoihoi ia ka Papa Ola malalo o kekahi Kuhina, me ka uku ole, a e hoopau ia ka Peresidena.
Ehoihoi ia ka oihana Wai malalo o ke Koena o ka Luna Nui o na Hana Aupuni.
E hoopau ia ke Kakauolelo o ka oihana Hoopae Limahana.
E hoemi mai i ka huina o ua makai a puni ka aina.
E hoopau i kekahi mau makai haole oiai o kakou ka poe e komo nei ma ke kalena opiuma.
Pahuia e ke Giana Pauda.
He mea ai kanaka ke giana pauda, a he lehulehu wale a manuunuu na uila pono a ke giana pauda i hana ai; aka nae aole no he kanawai iki o ka poe e hoopahu giana pauda mai nei. I pakui no na uila poino mua, eia kekahi mo ʻ olelo i loaa mei ia makou malalo iho nei:
Oiao o Mr. K. Kaumualii, kekahi o na hoa o ka papa kiure o keia Kai mai nei o Kauai e lawaia ana me ke giana pauda ma Kapaa, Kauai, ma keka o na la o ka pule i hala au pahuia iho la kona lima akau a pakele mai lele mai kona pauku kino aku. Aka nae, o ka mea laki loa, o ka manamana nui wale no me ka manamana iki ka i moku a nalowale, a koe mai la ka pulima holookoa me kekahi mau manamana lima iloko o ke kulana kapakahi. ua hiki koke mai ke kauka ma kahi o ke kanaka poino, a ma na loo hope loa i loaa mai ia makou mamua ae o ka haalele ana aku o ka moku ia awa no Honolulu nei, e loaa iaia ka palekana, a no kela mau manamaa i nalowale, e nele mau ana oia me ia mea a hiki iloko o koa luakupapau- Mamule o ka uila i hoikeia ae nei, he mea maopopo e kaupale ia ana oia mai ka papa @ mai a he keouimana okoa ka mea nana e hoopiha aku ana kona Mukalua.
Kikipu ma Waiehu, Maui
Mawaena o na lono ano nui i loaa mai maluna o ka mokuahi @ mai Maui mai i ka la Sabita nei, o ka mea kekai e pili ana i ke kiki pu i malamaia ma Waiehu, Maui ma kekahi o na la o ka pule i hala, mawaena o kekahi alii makai me kekahi mea i manao ia ua loaa i ka mai hookaawale ohana. O keia mea i loaa i ka mai o Mr. Kapeau no ia he hoahanau pokii no ka Lunakanawai Kaapuni Nea Kepoikai. E hoike ana ka moolelo e pili ana i au kuku pu nei penei: O keia Mr. Kepeau, ua hanaia oia @ kekahi manawa loihi ma Waiehu, aka nae, mahope iho o ka loaa ana mai o ka lohe e pi ʻ i ana no kona wahi i pee ai, au hele aku la o Alii Makai Uilama Kini ma kekahi o na ia o ka pule i hala e hopu iaia, aka nae iaia i hiki aku ai, oia iho la ka manawa i malamaia ai ke kipu. Na Mr. Kapeau i hoomaka ke ku mua, aka naeaole i pu pono ka maka o ka bipi bulu. No ia mea, ua panai koke mai la ka makau ma ke ki koke ana mai ma ia hope iho a ku aku la ke kane o kekahi wawae o Kepeau, a pela iho la i paa aiola i ka hopuia a laa oia i keia manawa ,a ka halepaahao ma Wailuku kahi i paa ai.
KAU AHAOLELO ʻ O 1892
LA HANA 57
Poalima, Augate 5, 1892
Hoike a na Komite Kumau.
Kuhina Kalaiaina ua kakauinoa ka Moiwahine i ka bila @.
Konowela, i ha hoike a ke Komite Koa no ka bila 59. Papa no ka noonoo ana me ka bila.
Hoike a na Komite Wae.
Alii Hona, i ka hoike a ke Komite o na Lilo me na Loaa, e pili ana i ka Hui Kukui Uwila Alanui Moe ma ka papa me ka bila haawina.
Ma ke kapaeia ana o na rula. Belauwina i ka hoike a ke Komite Waiwai no ka hoopii law leta mai Hana a Kipahulu.
Williama, i ka hoike no ka mea e pili ana i ka mea eli awa. Aponoia.
Kakauolelo, i ka pane a ke Kuhina Kalaiaina no na ninau a Waipuilani.
Kuhina Willimana i manawa hou no kana pane no na ninau a S. K. Pua.
Nana hou no, he mau kanawai:
1. E hoololiia ka Pauku 1, Moku na LX, o ke Kanawai Karaima; 2. E hoopaiia ka poe olelo ino a pelapela 3. E pili ana i ka ohi ana i na Kiure ma na hihia Karainia me Kivila.
Kapahu, he kanawai e hoomana ana i ka hoopuka ana i ka Palapala Sila Nui no kekahi kanaka ma Kau.
Kakina, he mau ninau i ke Kuhina Kalaiaina, e pili ana i ka uwapo ma Waikiki a me ka lua wai aniani o ke aupuni.
Hona, he mau kanawai. 1. E hoololi ana i ke kanawai e pili ana i na Limahana Pake. 2. E pili ana i na @ 3. E hoololi ana i ke Pauku 6 o ka Mokuna 28 o na kanawai o 1887.
Pane o Wilimana, no na ninau a S. K. Pua.
Bipikane, he olelo haeholo e pili ana i kekahi o na kuu oloko o ka Hale Ahaolelo Haule.
Kakina, he mau ninau i ke Kuhina Waiwai,
Na Hana o ka La.
Noonoo ana i ka Bila Haawina imua o ke Komite o ka Hale o Kaunamano ma ka noho.
No ka hoomaemae a me @ lilo no ka hoohana ana o na hale ipukukui $9,000. Holo
No ka hoomaemae ana me na hoolilo o ka mokuahi kolo $21,200.
Koena i koe o ka mokuahi kolo aole i ukuia i ka makahiki i hala, $1,972.75. Holo
No ka eli ana i ke awa o Honolulu $105,000.
Aumeume na hoa a hiki wale i
Hoopanee ka Hale a
Auina la
Akoakoa hou na hoa i ka hora 1:30.
No ke eli ana i ke awa o Honolulu, aponoia elike me ka bila.
Papa Ola
Uku Presidena 6,000. Hoopanee Oiana Kinaiahi o Honolulu 40000
Hoopaneeia.
Hana hou me na hoolilo Halemai Pupule 42,000. Hoopaneeia.
Hana hou me na hoolilo o ka Hui Kukui 27,310. Holo.
Hana hou me na hoolilo o na makeke 2,000. Holo.
Hoohoihoi i ka poe kanu kope 1000
Haawina i ke Komite Hookolokolo.
Na kahua aupuni 7,340. Holo
Hoomalamalama ana i na alanui o kekahi mau kaona o ae mawahi o Honolulu 1,300. Holo
No ke Pai ana 9,000. Holo
Pulumi a Aliiolani Hale, ma ke kona mau kokua 3,240. Kapaeia
Na kiai o Aliiolani me Kapuaiwa Hale 1,200 Holo.
Kiai Pa Ilina o na Lii ma Maemae 300. Holo.
Na lilo koho balota 20,000. Haawiia i ke komite o na Loaa me na Lilo.
Kokua Halemai Moiwahine 20,000. Haawiia i kekahi komite wae.
Ma ke noi hoopauia ke komite, hoopauia ke komite a aponoia ka hoike.
Hora 4 a oi Hoopanee ka Hale Hahana ka wela i keia mau la e nee nei.
Ke ui a ke ninau aku nei makou i ka poe kilihoku, i ke ano a me ke kaona o ka hoike ana mai a na lani i ka hoku e kau aheahe ana ma la inehinei. Wahi a kekahi poe, he hana no kana a na ka la mahope e kuailo mai mamuli o ka pau ole o ko makou pohihihi, nolaila e kau nui aku nei ka manao i ka oukou mau wehewehe ana.
Ke uku makahiki ia nei ka Peresidena o Switzerland no $3,000 no ka noho rula ana maluna o 3,000,000 kanaka a oi aka o ka Moiwahine o Haawaii nei ke uku ua nei oia e kona mau makaainana i kekahi huina dala makuakua kokoke e haneritausani dala, no kona hoomalu ae ai ha huina kanaka he mau wahi tausani wale no. Ua like hoi is me akahi mila ka auhau a ua Presidena la maluna o kona mau makaainana pakuhi, a o ko ka Moiwahine hoi i Hawaii nei he 1 dala ka auhau o ke poo hookahi.
NU HOU KULOKO
Kaulana mai nei o Kunawai ae noi i ke aihue kalo i keia mau la.
Mamua o kou hoi ana e hiamoe i keia po, maloko o ka Hale Mele Hou kaua e hui ai.
Ma ke puki poe manawalea i malama ia ma ka Ema Kuewa i ka po nei, aole au i ike ia oe.
Ua huli hoi mai o Hope Loio Kuhiua Creigton mai Kauai mai i ka la Sabita nei.
He halawai makaainana kau malama ia inehinei maloko o ke keena a o ka Oihana Kalepa.
Ua ikeia ka hoku hele Mars ma ka la inehinei, kekahi o na poepoe ehiku e kaapuni nei i ka la.
E hoonaauao i ke Kinau o keia ahiahi no kona mau awa o Maui me Hawaii.
Eia ke lapaauia nei keia poina uila o ke Kaawai Helu 1 ma ka Poeono i hala.
He leta paha kau o ka mahina i hala e waiho nei maloko o ka Hale Leta, e alawa ae ka ihu i ka hoolaha e puka aku nei.
O ka ninau nui o keia mau la oia keia: Ia wai ana la e lilo ai ka e lilo ai ka Rikiki Lua Pele a ka makamaka Avalakaika.
Ma Kapaau, Kohala Akau, Hawaii, ma kekahi o kela mau la i hala aku nei, na ka wahine a Mr. E.B. Low he keikikane.
Ua hoouna ia aku ma ka la inehinei no Kauai kela poe pepehi kanaka o Lanai, no ka noonoo ana i ka mea e pili ana i ko lakou hihia imua o Lunakanawai Biketona.
O Hon. R. D. walbridge mai Maui mai a o na Hon. Wilikoki, Kamika, Numana a me Kanoa, mai Kauai mai. Ma ka la Sabita nai ko lakou ku nui ana mai.
Ina aole i hapa ke ku ʻ e a me ka nome ana a ka huila o ka mokuaku Auseteralia ala la e ku mai ana oia i na hora a pau o keia la mai Kapalakiko mai.
Ua loaa ia J.M. Vivas ka mahele olelo Pukiki o ka Aha Hoomalu, kekahi uwahi dala ma ka Poaono nei. E loaa no i ka mea no na ia waiwai ke kuu ae ma Kalakaua Hale.
He bele pauahi ko ka Lapule nei manao wale ia he ahi ma ka Halemai Moiwahine. I ka hoe ana aku nae o na kanawai eia ka he puu opala maluna aku o ka Halepule Moremona, a ua hoopio ia no me ke komo pu ole aku o ka Oihana Kinaiahi.